Brieven. Deel 8. Multatuli-Busken Huet 1867

Aan den heer Busken Huet.

XXIV.

Keulen, 26 Jury 1867.

Waarde Heer Huet, Reeds gister ontving ik de f 25 waarvoor ik u bedank.

Of ik Hasselman ken? Persoonlyk niet, maar by renommee eenigzins. Hy is een zeer fatsoenlyk man, en deed geloof ik nooit iets kwaads. Altans ik heb er nooit van gehoord. Ook zal hy wel ‘vry van sterken drank’ zyn, en in 't genot van de wettelyke burgerschapsregten. Kortom hy voldoet aan alle vereischten die Nederland schynt te vorderen om den verwarden kolonialen boel in orde te brengen. De opmerking, onlangs door Keuchenius geuit, al zy ze dan oud, is niet onjuist, dat er namelyk meer gevorderd wordt om klerk of surnumerair te zyn dan om minister te worden.

Dat ik zoo even zeide verwarde boel, is by wyze van spreken. De zaak is zeer eenvoudig, als men indedaad het goede wilde. Indien ik een stuk schryven zoude over de indische ver-

[p. 67]

houdingen weet ik waarlyk niet hoe ik uwen wenk om niet te veel omtehalen vermyden zou, want ik zie in dat men myne betoogen en slotsommen zou minachten om de eenvoudigheid. De heele zaak zit hierin: men wil geen recht doen, men wil de zaken niet by den naam noemen. Kwestie over Vry-arbeid of Kultuurstelsel bestaat er niet. Nog nooit heb ik een India-man met wien ik hierover een kwart uur sprak, gevonden die dit niet beaamde. Stryd over systemen is de gewone uitweg van ieder die een oordeel over de feiten wil uit den weg gaan.

Over Indische zaken schryven? Ik ben moedeloos. Bovendien heb ik moeite om te zien. Myn oogen zyn slecht. Schryven zou ik nog kunnen, maar corrigeren niet. En al ware dit zoo niet... wat baat het? Men zwygt my dood.

Er ware slechts een manier mogelyk die een eind maakte aan den zeer zorgelyken toestand waarin Indië verkeert. Doch daartoe zou ik my by voortduring moeten kunnen roeren. Dit is nu eenmaal zoo niet.

O, een dagblad! Myn eigen blad, waarin ik dagelyks den druppel distilleerde die den steen uitholt!

Ik heb eene uitnoodiging ontvangen van het Gentsch Congres (Gy zeker ook, en zoo niet, dan

[p. 68]

weet ik niet wat die Heeren verstaan onder Letterkunde). Sapristi, ik wou u zoo graag professor zien! Ik verbeeld my dat gy in 10, 12, 20 jaar een nieuw ras zoudt leveren. En al kunt ge dan geen scheppenden geest ingieten, 't zou reeds veel gewonnen zyn als men afkeer kreeg van 't vorig gewawel.

Nu, ik heb 't aangenomen, onder voorwaarde dat ik de reis betalen kon. Dit hebben zy my mogelyk gemaakt door my eene ‘conférence’ aan te bieden. En dat zal nu geschieden. En op 't congres zelf zal ik ook spreken. Ik had verzocht daarvan verschoond te blyven, maar op hunne mededeeling dat ‘ieder’ dit wilde, heb ik beloofd iets te leveren. Ook was 't wenschelyk, schreven zy, dat het onderwerp bekend was, om 't program te completeren. Ik heb opgegeven ‘over eene gepaste mate van vryheid in 't gebruiken van ongewone woordvormingen en zin wendingen.’

Nu, als dat woord: zinwending niet betoovert verklaar ik me uitgestudeerd.

Maar wat ik er over zeggen zal, weet ik nog niet regt. Onder ons, ik vrees dat ik op 't congres slecht gehumeurd zal wezen en hoop my daar tegen te wapenen want boosheid is mauvais genre, ik weet het wel. Maar zooveel neder-

[p. 69]

landsche letterkundigen by elkaer te zien......

Verbeeld u daar zal naar ik hoor, ook komen de heer die in de Nederland dat stuk schreef: ‘de snuifdoos’, waarover gy uitriept: groote goden, welk eene litteratuur!

Myne vrouw houdt zich staande. Kon ik haar en de kinderen maar terug krygen. De brieven van myn ventje zyn curieux. Ik zie in dat er een strenger opzigt noodig is, om hem te dwingen tot wat oefening in het gewone. Hy bemoeit zich met sterrekunde, ontleedkunde, botanie... que sais-je! maar kan nog altyd niet behoorlyk spellen. Myn grieven daarover zyn doodelyk voor my.

Wees met uwe vrouw en uw Gideon hartelyk gegroet. Vacantie! Och, ik wilde zoo graag eens vacantie hebben van vruchteloos peinzen. Hartelyk gegroet

van uw liefhebbenden

Douwes Dekker.