Brieven. Deel 7. Multatuli-Busken Huet 1866

XIII.

Coblenz, 22 November '66.

Waarde Heer Huet, Reeds gister ontving ik uwen brief, met de ingeslotene f 50. Ik dank u zoowel daarvoor, als voor uwen raad ten aanzien myner parysche plannen. En ik bedenk my tevens u nog niets te hebben gezegd over het geregeld ontvangen der courant. Het doet my groot genoegen, vooral daar het nagenoeg de eenige gelegenheid is, om iets te hooren van wat er in Holland voorvalt. Ik ben regt bly dat gy myn bulletintjes telle quelle kunt gebruiken en hoe nietig de heele

[p. 158]

zaak ook is, toch heb ik er een soort van genoegen in. Zeg 't my toch terstond, als gy iets wilt veranderd hebben. Ik wilde gaarne dat gy zoo weinig mogelyk last van my hadt.

Aan den Heer Enschedé heb ik nog niet geschreven,

[De heer Huet had hem aangeraden zich met zyn voorstel betreffende Parys direct aan de heeren Enschedé te wenden.]

en ik weet niet of ik het doen zal. Met het oog op den tegenzin in verandering, ben ik bang dat de eigenaars van den Haarlemmer zullen terugschrikken van nieuwe uitbreiding zoo kort na de laatste. Als gy dit hadt kunnen voorstellen, ware 't wat anders geweest. Wanneer nu 't voorstel van my komt heeft het den schyn alsof ik op myne korte, onbeduidende relatie regt van advies of inmenging zou willen baseeren, en dit zou te gekker zyn, daar gy, die dan toch in de oogen der HH. Enschedé oneindig meer moet beduiden dan ik, u van zulke inmenging meent te moeten onthouden. Dit neemt niet weg dat ik er aan blyf denken, 't Spreekt vanzelf dat ik gaarne iets had, waarvan ik leven kon, en tevens iets wat my nader bragt aan myn gezin. Ik zou namelyk myn vrouw en kinderen te Parys laten komen, zoodra ik kon voorzien dat ik my daar zou kunnen staande houden.

[p. 159]

Misschien evenwel kan in gesprekken te pas komen, wat gy u als bepaald voorstel niet wilt veroorloven.

Lieve hemel, wie heeft dan wel stem in de zaken, als men u, of gy uzelf, zoo meent te moeten uitsluiten. Wat een wonderlyke taktiek!

Hebt gy niet lust zelf eene courant op te zetten? Ik zou 't voor lang gedaan hebben als ik 't noodige geld had gehad om het te doen onafhankelyk van een uitgever. Ik ben overtuigd dat men u 't noodige daartoe zal verschaffen, en zoo heel veel is daartoe niet noodig. Als ik het daartoe vereischte kapitaaltje had kunnen byeenkrygen, zou ik u hebben gevraagd mee te doen. Wilt ge er eens over denken? Wanneer gy het denkbeeld niet geheel en al verwerpt wil ik u gaarne een paar hoofdgedachten...... och, dat hoeft niet. Zeg me maar of ge het niet eens in overweging kunt nemen, en of ik, àls ge het deedt, niet zou kunnen meewerken. Ik beken dat ik het liever zelf deed. Daarom kwam er tot nog toe niets van, want de gelegenheid om my met anderen te verbinden, deed zich nu en dan voor. Ik ontving uitnoodigingen om my te verbinden tot het schryven van ‘liberale hoofdartikels’ Ik zei dat ik te liberaal was om zoo'n engagement aantegaan. Kortom, altyd voelde ik ongeschikt te wezen tot partyman.

[p. 160]

Ik ben finaal onbekwaam (style Onstee) tot het verdedigen eener à priori vastgestelde rigting. Het ideaal myner Courant zou wezen - ja, hoe 't te noemen? - eklektisch, geloof ik. De indrukken van 't oogenblik, naar de feiten van 't oogenblik (E.g. Het relaas der speech van generaal Butler maakt my acht dagen lang monarchaal enz.).

Maar wel zou ik, wanneer ik met u was overeengekomen zoo of zooveel arbeid te leveren, stipt voldoen aan wat wy waren overeengekomen. Het makkelykst voor u en my ware echter dat gy in uw blad my eens vooral zekere ruimte afstondt, om te vullen onder myn eigen verantwoordelykheid, en door my geteekend. Het zou u zelfs moeten vrystaan my te désavoueren. Ik ben zeker dat eene door u geredigeerde courant (mits geen aandeelhouders daarop invloed uitoefenden) réusseeren zou. Gelooft gy niet dat men byv. de uittreksels uit andere bladen, die nu de Haarl. C^t. geeft, gaarne lezen zou, als zy vergezeld gingen van een toelichtend woordje van uzelf? Ik gis dat gy nu, gebonden door uw afhankelykheid, meermalen moeite hebt uwe aanmerkingen terug te houden. Nu, evenzeer is 't waar dat ‘men’ die aanmerkingen gaarne lezen zou. Na het: ‘de arnhemmer, of Groen v. Pr. beweert, betoogt, verzekert’ etc. wacht men telkens onwillekeurig

[p. 161]

te hooren: wat gy beweert, betoogt of verzekert, en al ligt het vaak in de vertellingen der aangehaalde alleensprekers zelve dat hunne beweringen dikwyls uilig zyn, toch zou men willen lezen, hoe gy die uiligheid brandmerkt. Difficile est satiram non scribere. Nu ontvangt gy onvoldoend loon voor dat moeielyke, en het meer gemakkelyke, het niet binnenhouden der satire zou (geloof ik) u ruim beloonen, en tevens eene positie verschaffen die u beter voegen zou dan die van ondergeschikte.

O, ik dank u voor dat berigtje over myn kinderen, en ook den heer Potgieter ben ik daarvoor dankbaar. Ik moet overigens zeggen, dat ik geloof sla aan zyn informatien. Het zyn lieve kinderen! Er is geen kwaad in, en als de oudste eens iets ondeugends doen zal, zal 't waarlyk wezen uit nieuwsgierigheid. Wat de gaven aangaat begryp ik niet veel van de rapporten. Geleerd hebben zy, tot nog toe, slechts te hooi en te gras. Myn kleine jongen leest gaarne en veel, maar spellen kan hy eigenlyk niet. Er is wat orde noodig in hun onderwys, en dat kon niet, tot nog toe. Ook daarom wilde ik zoo graag voor vast ergens zyn, om eindelyk eens een begin te maken met een soort van cursus. Knapheid zonder systematisch fond, is my een gruwel. Het

[p. 162]

loopt dan ook ten slotte op niets uit, en ook de wereld geeft er niet veel om (wat ik zeer goed vind).

Myne vrouw heeft my gevraagd naar de tegenwoordig beste histoire universelle? Zoudt gy zoo goed willen zyn my daarin te raden? Ik weet er niets van. Ofschoon het natuurlyk voor de kinderen is, moet het toch geen werk wezen dat voor kinderen geschreven is. Ik houd dat voor zeer verkeerd. Nu, voor wolwassenen weet ik waarlyk geen algemeene geschiedenis. En 't moet fransch zyn. Anders zou ik denken Schlosser.

Wilt gy my op dit laatste s.v.p. spoedig antwoorden? Gy zyt een luie schryver.

Na vriendelyke groet ook aan uwe vrouw, ben ik met de meeste vriendschap

t.à v.

Douwes Dekker.

Ik zeide iets over den speech van generaal Butler (zie Indépendance van een paar dagen geleden). 't Is dégoutant. Maar zie, daarna las ik in de Haarl. de aanspraak van Mr. Philipse.... waarachtig ik weet niet wat erger is. Valt in Holland de fadeur van zoo'n stuk niet in 't oog? Ik zou haast niet weten te kiezen tusschen zooveel amerikaansche gemeenheid, en zooveel hollandsche

[p. 163]

fatsoenlykheid! En zoo'n man roept by zulke praatjes nog Gods hulp in! De natie heeft een ware kasuaris maag.

[Dit geldt de redevoering waarmee de voorzitter van de Eerste Kamer der Staten-Generaal, Mr. J.A. Philipse, den 20^sten November zyn betrekking aanvaardde, nadat de Tweede Kamer den 10^den Oktober door den Koning was ontbonden en de vergadering der Staten-Generaal den 19^den November heropend].