Brieven. Deel 7. Multatuli-Busken Huet 1866

Aan den heer C. Busken Huet.

II.

[Van dezen brief heb ik het origineel niet, alleen een copy van den heer Gideon Huet]

Waarde heer Huet, Hierby een bloemlezing (in twe kleuren, zegt de uitgever, mal genoeg. Ik geloof dat er meer kleuren in zyn.)

Zeg me eens of uw idee altyd is dat ik na den Havelaar niets dan duisternis heb voortgebracht? Ik denk er beter over, maar ben niets boos over uw opinie. Och, die schryvery!

En wilt ge my zeggen tot hoever gy de Ideen hebt? Sedert maanden was ik in de war met het verzenden der present exx.

Hartelyk gegroet,

t.à.v.

Douwes Dekker.

1 Nov. 65.

Dat stuk van Ds. Pierson heb ik ingezien. Gelezen nog niet. En... en... voor ik 't beoordeel....

- Moet je 't lezen, zegt ge?

[p. 48]

- Ja, en weten hoeveel geld hy in kas heeft. Il faut juger des principes d'après le bien-être. 't Is bar, maar 't is zo!

Lulli de componist was ziek en had absolutie nodig. De pastoor gaf ze hem, op conditie dat i z'n laaste opera zou verbranden.

Om den wille der zaligheid verbrandde Lulli z'n laaste opera.

Maar... hy herstelde! Toen steeg de opera, en de uitgestelde zaligheid daalde in waarde.

Een vriend verweet hem z'n voorbarigheid.

- Chut... chut! Ik hield er kopy van.

Moraal:

Eer men iemand 't verbranden van z'n opera toerekent als verdienste, blyke er eerst of i daarvan kopy had.

Dat ik zo bitter ben is omdat ik 't verduiveld moeielyk heb. Hartelyk gegroet.

[De heer G. Huet teekende by zyn afschrift aan dat het bedoelde geschrift van Ds. A. Pierson waarschynlyk was: ‘Aan myne laatste gemeentes (Arnhem 1865). In dat jaar nam Ds. Pierson zyn ontslag als predikant der Waalsche gemeente te Rotterdam.
Dat multatuli na den Havelaar niets dan duisternis had voortgebracht, had Huet geschreven in ‘de Gids’ van January 1864. Hy sprak daar over een geschrift van zekeren Harthoorn, en zegt dan woordelyk:

[p. 49]

Het is in zekeren zin een ‘Max Havelaar’ op missionair gebied. De heer Douwes Dekker is voor de vaderlandsche letteren eene teleurstelling geweest. Op zyn schitterend vuurwerk is een dikke duisternis gevolgd...’
En verder: ‘De heer Harthoorn mist de zeldzame talenten die het aanzyn gegeven hebben aan den roman van Saïdja, aan de toespraak tot de hoofden van Lebak, aan den onsterfelyken Droogstoppel. Doch hem staat voor het minst, en reeds in zichzelf is dit een waarborg voor de toekomst, geen buitensporig zelfgevoel in den weg. Zyn eersteling getuigt dat hy als een goed soldaat der litteratuur weet weg te duiken achter zyn onderwerp. Nergens ontploft by hem de personaliteit des gekrenkten.’
De ‘bloemlezing’ waarvan in den brief sprake is, was een in dien tyd (1865) door den heer Meyer keurig uitgegeven boekje. ‘In twee kleuren’, d.w.z. met gekleurde randversieringen en arabesken. multatuli zelf had den inhoud byeengezocht; hy corrigeerde de proeven met de grootste nauwgezetheid, en besteedde er veel zorg aan. Hy was zeer ingenomen met het boekje en met buitengewone vrygevigheid zond hy het aan vrienden, kennissen, en halve bekenden cadeau. Hy meende dat men er mee ingenomen zou zyn, en dat het de beste reclame was voor zyn ‘Ideen’. Die bloemlezing, aan de bewerking waarvan hy veel tyd en inspanning had besteed, bracht hem niet alleen geen geldelyk voordeel (wyl hy er geen honorarium voor

[p. 50]

ontving) maar verhoogde zelfs niet weinig zyn debet tegenover zyn uitgever, daar hy al de ten geschenke gegeven exemplaren moest betalen.
Als curiositeit deel ik nog mede, dat toen multatuli aan den uitgever van den Max Havelaar, de Ruyter, diens toestemming verzocht om in de bloemlezing een en ander uit zyn Havelaar op te nemen, hem dit geweigerd werd.]