Brieven. Deel 4. De Havelaar verschenen 1860

II.

Amsterdam, 24 November 1859,
2 uur 's morgens.

Lieve beste beste engel. Ik ben zoo bly dat ik je een goeden brief kan schryven.

Gister avond kom ik aan en ging naar de Munt. (digst by Jan, v.L., en v.H.) Ik zend een boodschap naar Jan. Antwoord: in de Variété. Ik daarheen. Hartelyke ontmoeting, verzoening, afspraak om niet meer te kibbelen, uitnoodiging mee naar de Buthe, misschien zaturdag, doch dat hangt veel af van de zaken die ik nu te behandelen heb met v.L. en v.H.

Van Hasselt kan donderdag niet ontvangen, dus daarheen morgen.

Maar van Lennep! Daar ben ik geweest, en ik kan je niet uitdrukken hoe die man my ontvangen heeft. 't Is kompleet eene schadeloosstelling voor al de miskenningen. Nooit had ik op zooiets durven hopen. Hy zegt maar ronduit dat hy zich

[p. 12]

my en myne zaak aantrekt. Hy heeft my verzocht van avond met hem mee te gaan naar zyn schoonzoon Hartsen. ‘Ja, zeide hy, die wil u zien, het is een kalm bezadigd mensch, maar na het lezen van uw brief aan D.v.T. was hy woedend.’

Ik betreur het dat ik niet al de uitdrukkingen van v.L. herhalen kan, maar onder anderen, zeide hy: ‘die zaak is van wat meer belang dan de spoorweg-kwestie waarover ze in de kamers zoo lang bezig zyn geweest!’

Nu schynt er tusschen v.L. en v.H. een verschil van opinie te wezen (volgens Jan), v.H. wil den weg op van zachtheid en een baantje, in den Haag of in Indie; v.L. neigt meer, geloof ik, tot aanval. Dit laatste is myne neiging, en als ik kans zie in het leven te blyven, houd ik dit ook voor het voordeeligste; maar je begrypt dat er geen sprake is van beslissing. Zekere Heer de Buil, letterkundige en directeur van de Amsterdamsche courant, wil my spreken. Ik ga er straks heen.

Van Lennep zyn zoon in Delft is ook met de zaak ingenomen, en animeert zyn vader zich myner aantetrekken.

Kortom, lieve engel, nooit heb ik zulk eene reussite gezien. Ik ben er van ontdaan, wezenlyk. Ik begryp het niet.

Van Lennep heeft my aan 't lagchen gemaakt.

[p. 13]

Hy sprak over iets dat de zaak niet raakte en zei: ‘daar was een mynheer... hoe heette hy ook, Sweers geloof ik, hy was mak.... o God! makelaar in koffi!’ Dat was zoo komiek die grappige schrik dat hem dat woord m.i.k. ontviel alsof het een vuil woord was. Hy proestte uit in lagchen, en ik ook.

Van Lennep is zeer tevreden dat ik geen schotschriften of schandalen gemaakt heb, en hy heeft dat al aan R. geschreven. R. heeft hem geantwoord: dat hy zich my heel goed herinnerde, dat ik heel knap was (waarom my dan twee jaren kommies gelaten?) maar zeer excentriek. ‘Ja zei v. Lennep, dàt kennen wy, dat is het oude afgezaagde praatje.’

‘En, zei v.L. wàt wil hy onderzoeken? Er is niet meer te onderzoeken, de stukken zyn waarachtig duidelyk genoeg!’

Beste lieve, je begrypt dat ik je nog geen decisie kan schryven, en misschien nog in vele dagen niet. De zaak is zóó: Ik moet overleggen met Jan, v.L., en v.H., hoe ik het meeste voordeel en nut kan teweeg brengen voor anderen en my zelf door myn boek. Doch daarover zyn zy het eens dat het een heerlyk punt van uitgang is, en dat het leiden kan en moet tot myn herstel.

God ik ben zoo dankbaar, beste Tine, en wat

[p. 14]

is dat prettig voor jou. Jy hebt de meeste satisfactie van uwe trouw en aanhankelykheid. Och, het idee dat je eens weer het hoofd kunt opheffen, is my zoo aandoenlyk. Wat een goede ingeving om dat boek te maken. En wat gek is, ik weet niet hoe ik het gemaakt heb. Het kopieeren voel ik nog, maar van het schryven weet ik niets meer.

Als de omstandigheden toelaten dat ik een tweede werk schryf, zal ik dat opdragen aan v.L. Ik zou alleen daarom een boek schryven.

Maar hoe vind je nu dat ik je zoo gauw zien zal, u en de pierewieten?

Jan heeft my een mooye overjas gekocht.

Nog eens, beste hart, ik kan u nog niets beslissends schryven, maar ik zal je natuurlyk au courant houden.