Volledige werken. Deel 25. Nagekomen brieven en dokumenten uit de jaren 1871-1886 en registers

[oktober 1882
Herinnering van F. Domela Nieuwenhuis aan Multatuli]

oktober 1882

Een herinnering van F. Domela Nieuwenhuis aan een tweetal kontakten met Multatuli. Twee pagina's notitiepapier, geheel beschreven. (I.I.S.G., Amsterdam; fotokopie M.M.)

Het was in het jaar 1877 dat ik als predikant van de Luthersche gemeente te 's Gravenhage een preek hield: Nog godsdienst? Reeds godsdienst? Van allerlei kanten drong men eropaan dat ik deze zou uitgeven, ik liet my verleiden, ofschoon ik niet hield van het uitgeven van preeken en zoo verscheen deze in het begin van 1878.

Eens by den uitgever komende vertelde deze my dat hy plotseling zooveel bestellingen kreeg uit Amsterdam en of ik ook wist hoe dat kwam. Ik antwoordde dit niet te weten of te kunnen verklaren, daar ik geen reden kon vinden voor dit verschynsel. Kort daarna kwam de verklaring.

Multatuli hield in den winter van dat jaar voordrachten in verschillende steden des lands. Voor zekeren boekwinkel zag hy die

[p. 205]

preek liggen en hy ging binnen om een exemplaar te koopen. En wat gebeurde toen? Zeker een heel zeldzaam ding. In een dier voordrachten vertelde hy het koopen van die preek, die hem zoodanig aantrok wegens den frisschen geest en de groote waarheid dat hy eindigde met een warme aanbeveling. Multatuli een preek aanbevelende, is dat niet een herinnering, die de moeite is voort te leven?

Nu verklaarde zich de plotselinge toevloed van koopers. Een paar jaar daarna, toen ik ongelukkigerwyze niet aanwezig was, vervoegde zich aan de drukkery van Liebers, waar sinds 1880 myn blad Recht voor Allen verscheen, een heer die naar my vroeg en toen hy vernam dat ik er niet was, schreef hy op een visite kaartje het volgende, met verzoek my dat te overhandigen:

Zeer geachte Heer N.

Voor 'n paar dagen in Holland zynde kwam ik u even de hand drukken! Wat uw en myn streven aangaat, och, wat 'n getob! Moedeloos ben ik niet, maar krachtig opgewekt kan ik me na jarenlange mislukking ook niet noemen. Ik ben suf van drukte en had toch maar kort kunnen blyven. Geheel en al sta ik niet op uw standpunt. Ja toch wel in oprechtheid. Dat is hoofdzaak.

Hartelyk gegroet!

Dit was een kaartje van Eduard Douwes Dekker, dat ik om der kuriositeitswille steeds heb bewaard.