Volledige werken. Deel 25. Nagekomen brieven en dokumenten uit de jaren 1871-1886 en registers

[oktober 1874
Brieffragment van Multatuli aan C. Vosmaer]

oktober 1874

Brieffragment van Multatuli aan C. Vosmaer. Enkel velletje postpapier, geheel beschreven. (A.R.A., Vosmaer-archief, Den Haag; fotokopie M.M.)

[p. 73]

(....)

Ik zou me de haren uit het hoofd trekken als gy door 'n brief van my werd benadeeld. Ik durf geen brief onaangeteekend verzenden, tenzy heel omzichtig geschreven, en in dat geval werd myn décousu^1. geschryf nòg minder waard! Dat er een aan my gerichte brief van ± 14 dagen geleden niet te recht kwam, is 'n feit.

Doch gy vergist u als ge meent dat iets politisch daarby te-pas komt. Zoo hoog vliegt men in Holland nièt! Zoek de aanleidingen lager.

In den nu verloren brief (ik verneem: van 6 blaadjes) had de schryfster ingesloten 'n prentje, voorstellende 'n ry- of pleizier-party, en daaronder stond, (iets als:)

het ryden (?) is een goede zaak

En geeft het menschdom/de menschen veel vermaak.

Ze zond het my ‘voor aardigheid’ om den weerslag op de versjes van Pennewip's leerlingen.

Welnu, ik gis dat dit prentje voor geld is gehouden.

De twee brieven die my ontstolen werden in 69(?) hielden geld in. Men had ze niet kunnen aanteekenen, wyl er reden was om de relatie met my niet te doen bekend zyn. Neen, de ééne slechts. Dat was 'n brief van Rochussen^2.-

Kyk, dit is 't nu, wat ik tegen schryven heb! Zou je nu, zonder explicatie niet gaan denken dat ik, geld ontvangende van R. verkocht ben of was aan't behoud?

(even als de dief schynt gedacht te hebben, zie zeker stuk in 't Bataviaansch H.bl. En zekere zinsnede in dien brief luidende (by gissing, want R. herinnerde zich den tekst niet juist)
‘Kom nu spoedig hier’
of: ‘by ons’ of zoo-iets.
is gelezen als 'n invitatie om by hem te komen logeeren)
Dàt stond in de Bat. Courant!)-

Dus nu zou ik u moeten uitleggen, waarom R aan my geld zond? En die uitlegging is me te lang, te inspannend, 'n werk! Neen, ik verkocht my niet aan 't Behoud! R. riep myn hulp in, (hy die geen behouder was, 't lykt er niets naar!) om 'n radicale verbetering tot stand te brengen en wel in liberalen zin! Toen hy me riep, moest ik antw. ‘ik wil wel, maar heb geen reisgeld!’ (Ge hebt geen begrip

1. décousu: onsamenhangend (fr.)

2. Rochussen: Jan J. Rochussen (1797-1871), Nederlands staatsman, gouverneur-generaal van Ned.-Indië (1845-1851), en conservatief minister van Koloniën (1858-1860); daarna weer lid der Tweede Kamer.

[p. 74]

van m'n toenmaligen armoed! Daarop zond hy f200^3.. Ge begrypt dat hy z'n naam niet wou opgeven aan de post! De toen juist 8 dagen daarna gestolen brief was van Huët. 25 gl. voor ‘Berichtjes v.d. Ryn in de Haarl. Courant!’ Dit was m'n eenig maandelyksch inkomen! Zoek de oorzaken van diefstal zoo hoog niet. Of geld, òf (in uw geval) opwek (....)

postbeambten^4. a costi^5. burgers eener Kleinstadt zyn! Ik schrik als ik er aan denk. Gy voelt nu te hoog om daarop verdacht te zyn! Reken in Holland op 't gemeene!

3. f200: oorspr. voorafgegaan door met.

4. postbeambten: vanaf dit woord vertikaal in de kantlijn geschreven.

5. a costi: te uwent (it.)