Volledige werken. Deel 22. Brieven en dokumenten uit de jaren 1882-1883

[p. 232]

[26 april 1882
Ingezonden Stuk en berichten in de Soerabaya Crt.]

26 april 1882

Ingezonden Stuk en berichten in de Soerabaya Courant, no. 97. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.) Fragmenten.

Ingezonden.
Multatuli.

‘Koopt en betaalt gij allen! Ik heb genoeg geleden om den toon te uiten, dien gij zoo gaarne hoort! Ge hebt me genoeg belogen, gelasterd en gemarteld, om wat terug te eischen voor uw gemartel, voor uwen laster, voor uw leugens!

En als ge dan tevreden zijt met de toonshoogte van den gil, dien gij me trapt uit de borst...

Zeg dan als gister, als eergister, als vroeger:

Wat schrijft die man aardig!...

.....Zing nog wat!...

(Inleiding tot de minnebrieven.)

_**_*

Onbestendig, 't is waar, en vaak ondoordacht, hartstochtelijk altijd zijn de opwellingen in het gemoed des vurigen jonkmans, die plotseling de toetsen van waarheid en recht zijner zoo ontvankelijke kinderlijke ziel voelt aangeslagen; soms onbestendig, vaak ondoordracht, hartstochtelijk altijd, maar toch goed, toch getuigende van edele drift, van hoogen zielenadel! (...)

Wie zou niet gaarne het onrecht, Havelaar aangedaan, dat ons in onze geschiedenis brandmerkt, hebben vergoed door recht te doen aan Multatuli! Doch wat konden wij doen; wat konden wij anders doen dan ons scharen onder zijne talrijke, doch machtelooze volgelingen? Hoe zonderling dit ook moge klinken, niemand, die op de hoogte is van onze staatsregeling en rekening houdt met onze maatschappelijke toestanden, zal dit tegenspreken.

‘Op, jongelieden die nog niet verleugend zijt! Op, ten strijde voor waarheid en recht!’

Zoo ongeveer spreekt Multatuli ons aan het slot van ‘Vrijen arbeid’ toe. Wat konden wij anders doen, dan antwoorden:

‘Voor waarheid en recht, voorwaarts!’

Wij moesten hem wel betalen, ‘zooveel voor het vel’ en hijzelf dwong ons te vragen:

‘Zing nog wat!’

[p. 233]

Thans is het oogenblik daar, waarin we tastbare blijken onzer bewondering den grootsten onzer dichters kunnen aanbieden. Vooral gij, jong Nederland, die, als uw eigen gezelschap u vaak zo nietig voorkwam, u laafdet aan den breeden stroom van Multatuli's poëzie! vooral gij, tast in uw beurs en geef zooveel ge kunt voor 't huldeblijk!

't Is niet om uwe paar rijksdaalders te doen, niet om 't hebben, maar om den bejaarden held te doen zien, dat op zijn voorbeeld inderdaad een strijd gestreden wordt voor waarheid en voor recht! Zijne vereering strekt ons tot eer!

Meerkerk

Nederlandsch-Indië.
Onze nieuwtjes.

Voor het Multatuli-fonds ontvangen, onder het motto ‘Er is waarheid of leugen’	f 25.00
Van N.N.	f 25.00

Te betreuren achten wij den geest van oppositie, die den Redakteur der Locomotief er toe drijft, terstond tweedracht te zaaien tusschen hen, die pogingen in het werk zullen stellen om het doel der Nederlandsche Kommissie voor een bewijs van sympathie aan Multatuli te verwezenlijken.

In plaats van zich bij het door hen zelf goedgekeurde doel flink aan te sluiten, zoekt de heer Daum het in kleine vitterijen, meent het takteloos van de Nederlandsche Kommissie te moeten vinden dat zij Multatuli een album zal aanbieden waaruit hij zijne vrienden kan kennen, beschuldigt haar - zeer ten onrechte - van meesterachtigen toon etc. (...)

_**_*

Een andere taktiek volgt het heden hier ontvangen Amst. Handelsblad van 21 Maart. Dat van die deftige Nederlandsche bladen, wien eene buitengewone persoonlijkheid als Multatuli met wrevel moet vervullen - wijl zij meenen dat hunne alledaagsche degelijkheid veel meer aanspraak heeft op waardeering dan het genie - oppositie tegen het plan der Kommissie zou uitgaan, was te begrijpen. Maar het beste was dan nog maar, evenals de Nieuwe Rotterdammer doet, de circulaire zonder op- of aanmerkingen te publiceeren.

[p. 234]

Het Handelsblad verbergt zijn verzet onder den glimp van instemming.