Volledige werken. Deel 22. Brieven en dokumenten uit de jaren 1882-1883
(1991)– Multatuli–
Auteursrechtelijk beschermdHandelsbladsche Multatuli-verguizing.Een Maaier ging uit om te maaien. Wat, o volk van Nederland! heeft Multatuli gedaan? Men zegt dat hij mooie dingen heeft geschreven. Laat dat waar wezen. Maar heeft hij ooit ellenlange artikelen voor het Handelsblad uit zijn mouw geschud? Heeft hij ooit Amerika bereisd en in een dik boek van dit land verteld wat men reeds lang wist? Heeft hij ooit Portugal in vogelvlucht beschreven? Heeft hij ooit zijn lezers het genot der verveling bezorgd? Multatuli, Nederlandsche vaders en moeders, heeft onze jongelingschap bedorven. Zijn geschriften zijn wel het schoonste, wat onze letterkunde in deze eeuw heeft opgeleverd; de jongeren hebben wel van hem kunnen leeren wat stijl is, en hoe men zijn | |
[pagina 173]
| |
gedachten in aantrekkelijke en artistieke vormen kleedt; hij heeft wel dikwijls in vijf regels meer gedachte gelegd, dan gij gewoonlijk in acht bladzijden van het Handelsblad vindt; maar dit neemt niet weg, dat hij onnoemelijk veel kwaad heeft gesticht. De diepe verdorvenheid onzer jongelingen, die gij dagelijks kunt opmerken, is zijn werk. Hij heeft hen van het pad der deugd gevoerd, waar het Handelsblad hun een gids had willen zijn, en hen gebracht op de wegen der slechtheid en der ondeugd. Dat wij nog niet als volk zijn ondergegaan, het is ondanks Multatuli's onvermoeide pogingen om al wat er goeds en edels in ons is, te verstikken en uit te roeien. Multatuli is een genie: om ten minste iets goeds van hem te zeggen, moet men het wel erkennen. Maar hij is niet enkel een genie - hij is ook een slecht sujet. Wat heeft hij met Tiene gedaan?... Zeg niet, dat iemands bijzonder leven niet openbaar mag worden behandeld. Dat geldt voor Multatuli niet. Omdat hij intellectueel zooveel hooger staat dan wij, is ons tegenover hem alles geoorloofd. Omdat hij een genie en een bewonderenswaardig dichter is, mogen wij in de meest intieme zaken van zijn bijzonder leven wroeten. Multatuli mag geen aanspraak maken op kieschheid, omdat hij Multatuli is. Hem met vuil werpen is een vaderlandslievende plicht. Wat wil men doen? Multatuli een blijk van hulde aanbieden, hem eer brengen? Maar in het tuchthuis zitten er niet slechter! Multatuli heeft nooit iets anders als kwaad gedaan. Hij is de geïncarneerde slechtheid. Gij en wij, wij allen zijn braaf; wij hebben niets op onze kerfstok; wij zijn de zedelijke volmaaktheid. Maar hij is het, die ons ontsiert en ons tot oneer en schande is. Hij is het schurftige schaap onder de vlekkelooze kudde. Werpen wij dien man uit! Tijl Uilenspiegel. |
|