Volledige werken. Deel 21. Brieven en dokumenten uit de jaren 1881-1882

[14 maart 1882
Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli]

14 maart 1882

Brief van S.E.W. Roorda van Eysinga aan Multatuli. Twee enkele velletjes postpapier. (M.M.)

De twee velletjes zijn door Mimi verknipt en verplakt ten behoeve van

[p. 786]

de brievenuitgave Multatuli - S.E.W. Roorda van Eysinga. De tekst hieronder volgt zoveel mogelijk het originele handschrift. (Vgl. RvE, blz. 335-336).

Cl. 14/3 '82

Beste Dekker,

Gisteren was ik gejaagd. Zou Mimi zoo goed willen zyn my uit haar Bladwyzer op uw werken over te schryven wat betrekking heeft op Indië en Nederland, voor zoo ver 't my te pas kan komen voor den Dict.? Ik vind 't zeer dom of oneerlyk, dat men u zoo dikwyls doodzwygt en andere waarnemers aanhaalt. B.v. één staaltje. Gy zegt (....) mies als in Holland. Zulke trekken wenschte ik op te nemen als ik spreken moet over 't karakter der Holl., dat niet alleen te pas zal komen in den Dict., maar ook in den eerlang te bewerken nieuwe druk van Reclus! (....)

Nu, begrypen is Uw vak. Gisteren schreef ik reeds over 't mechanisme van ons bestuur op Java. Is 't beter beschreven in de koloniale Verslagen of de Handleidingen? Neen! Waarom dan niet uw beschryving overgenomen?

Keller vertelde onlangs, op gezag van Schlagintwert, in den Spect., als iets nieuws, dat heet water goed is na vermoeienis. Vóór ruim 20 jaren (....)

Ik hunker naar 't oogenblik dat de aflev. Indes Néerlandaises in 't licht zal komen. Mag ik u de drukproef zenden ter retoucheering, ondanks Uw afkeer van de pen of, gelyk ik daar lees in M. Hav.: ‘kuischheid van den geest?’ Zyt met Mimi en Woutertje hartlyk van ons gegroet. Met een warmen handdruk

Uw vriend Roorda.

Dat art. Indes Néerl. moet voor de Franschen en anderen een révélation worden, waarby de inboorlingen van Insulinde winnen. Reclus is zeer coulant. Ik geloof de handen vry te zullen hebben. Wel bezit de uitgever Hachette tientallen van millioenen, maar hy won er veel door Reclus en laat dezen dus vry veel volmacht.

[p. 787]

Geldelyk voordeel is er niet veel by. Ik kryg voor elke aflev. 40 centimes correctie-loon (voorgestelde betaling van 3 fr. per uur vond ik te onaangenaam) onverschillig of er niets van myn competentie in voorkomt, maar dat art. Indes Néerl. zal wel geheel omgewerkt, althans zeer aangevuld, moeten worden. Zelfs Reclus weet van Insulinde byna niets, laat staan Vivien^1. en Rousselet, Reclus, de eerste geograaf der wereld, kende den Tjermai^2. niet! Ge ziet, ik ben weer gejaagd. (....)

Twist, grondwet, kieswet, vryen arbeid, kerkgeloof, enz.? Men verwacht immers slechts instemming van uw vereerders? Waarom dan in zulk een stuk de anderen ontzien? Nu, ik ben razend verlangend den uitslag van de Uitnoodiging tot de Landgenooten te vernemen. Gy zult misschien onbezorgd kunnen leven en sterven. Ons volk zal zich beter toonen dan het schynt. De van Twisten zullen een slag in 't gezicht hebben. Laat my kalm worden. Nu, moge geen weldenkende teleurgesteld worden! Vaarwel.

God schynt dood. Althans de winter (....)

Wanneer zullen v. Houten, Heineken en (....) inzien dat vermeerdering van 't getal Kiezers niet baat, zoolang de taak der Kamer niet (....) wordt afgebakend?

Uw portret (bl. 102-103 Max Hav. (....) is ook dat myner moeder.

1. Vivien: Louis Vivien de Saint-Martin (1802-1897), frans aardrijkskundige.

2. Tjermai: meestal Tjerimai of Tjerme, vulkaan op Java bij Cheribon, 3078 m. hoog.