Volledige werken. Deel 21. Brieven en dokumenten uit de jaren 1881-1882

[p. 524]

[12 november 1881
Bericht over 5de druk Max Havelaar in De Nederlandsche Spectator]

12 november 1881

Kort bericht over de 5e druk van de Max Havelaar in De Nederlandsche Spectator, blz. 399. (Knipsel M.M.)

- ‘Je ne suis point allé à la chambre des pairs,^2. pour entendre la défense du prince Louis. C'est encore un de mes regrets; mais, à vous dire vrai, je ne peux pas me faire à cette mode d'écouter un plaidoyer comme un opéra. Berryer^1. dit à une chambre, qui devrait être le premier corps de l'État, qu'ils ont tout trahi, tout abandonné, tout trompé, et tout cela, comme vous le dites, pour de l'or et des places, et messieurs les pairs crient bravo! comme s'ils entendaient chanter Rubini. C'est admirable!’^*

Die bladzijde uit de brieven van Alfred de Musset viel voor mij open, juist toen ik de nieuwe uitgaaf van Max Havelaar ontving. De overeenkomst is treffend; wij weten toch hoe de verschijning van den Havelaar wel eene ‘rilling’ door het land deed gaan, maar dat men bravo! riep voor het kunstwerk in stede dat verontwaardiging tot handelen en herstel van onrecht dreef. Hebben twintig jaren daarin geene verandering gebracht, de toen in het water geworpen steen heeft steeds wijdere kringen gemaakt. Thans is de vijfde druk verschenen, door de uitgeversmaatschappij Elzevier bezorgd. De druk en het formaat zijn zeer fraai en de versiering van omslag en band, met de koffie-, suiker- en theeplant, naar Japansche wijze aardiger geschikt, dan wij in dergelijke zaken gewoon zijn. En zoo gaat het onsterfelijke boek weder eenen nieuwen lezerskring te gemoet, om weer bekooring en aandoening te wekken, en eenen indruk makend, die allengs meer algemeene overtuiging zal worden. Dit is de tweede door den

2. la chambre des pairs: van 1815 tot 1848 het hoogste rechtscollege in Frankrijk.

1. Berryer: Nicolas Berryer (1757-1841), beroemd frans advocaat.

* Vertaling:
‘Ik ben niet naar het Hof gegaan om naar de verdediging van prins Lodewijk te luisteren. Dat heeft me wel gespeten; maar om u de waarheid te zeggen, ik kan me maar niet aan die mode wennen om naar een pleitrede te gaan luisteren alsof het een opera is. Berryer vertelt een Kamer die het hoogste rechtscollege van de staat zou moeten zijn, dat ze alles verraden, in de steek gelaten en bedrogen hebben en dat alles voor geld en een mooie positie, zoals U zegt, en de heren raadsleden roepen bravo! alsof ze Rubini hoorden zingen. Het is me wat moois!’

[p. 525]

schrijver herziene en met aanteekeningen voorziene uitgaaf. Enkele kleine zaken in de noten nauwkeuriger gesteld, enkele aanteekeningen, wier getal nu 15 meer bedraagt, zijn bijgevoegd. Eenige bizonderheden der Havelaarzaak worden daarin nader opgehelderd en klemmender voorgesteld.