Volledige werken. Deel 21. Brieven en dokumenten uit de jaren 1881-1882
(1990)– Multatuli–
Auteursrechtelijk beschermd
[pagina 365]
| |
Iemand die een ‘Volledige handleiding voor den brievenschrijver’ bezit, maakte ons opmerkzaam dat deze verzameling van ‘modelbrieven’ geenszins aan alle behoeften van het dagelijksch leven voldoet. Hij zocht bijv. vergeefs naar een concept dat zou kunnen dienen, als: ‘Antwoord op een brief, waarin “men” ons om inlichtingen verzoekt, ten behoeve van een Conversations-lexicon.’ Uilenspiegel neemt daarom de vrijheid, aan zijn bestendigen lezer het volgende beantwoordings-schema voor zijne verzameling aan te bieden.
Geachte Heer, Niet zonder bevreemding heb ik uwe circulaire ontvangen, met het verzoek om eenige inlichtingen omtrent ‘mijzelven’. Ik begrijp en waardeer dit niet. Er zijn groote mannen wier geboortedagen en overige levensbijzonderheden zoo algemeen bekend zijn, dat het beleedigend is hun te vragen wanneer zij jarig zijn, en wat zij zoo al uitgevoerd hebben. Een antwoord op uw verzoek laat ik dus over aan - geliefkoosde schrijvers, die zelf inlichtingen suppediteeren. Als ergerlijk voorbeeld wijs ik bijv. op Brockhaus, Zwölfte Ausgabe 1877, in voce Goethe. Goethe zelf leverde aan Brockhaus al 't luisterrijke nieuws dat noodig schijnt om den lezer zijner vier en twintig deelen behoorlijk te doordringen van eerbied voor iemand die zeggen kan: ‘Das Unbeschreibliche hier ist es gethan!’Ga naar eind1. Na de mirobolante mededeelingen van den heer Goethe, durf ik waarachtig met mijn curriculum vitae niet voor den dag komen. Wat al aanzienlijkheden! Een vader die ‘Doctor der Rechte und kaiserlicher Rath’ was, en buitendien: ‘in angesehenen Verhältnissen und, obschon ohne Amt, in den günstigsten Glücksumständen lebte!’Ga naar eind2. Verbeeld u, z'n vader was meester in de rechten! Precies als... je weet wel, die ook zoo erg fatsoenlijk is. En z'n moeder: ‘die Frau Rath’ - ik kan 't woord niet schrijven zonder onraad in m'n binnengoed - las op haar buitengoed met genoegen des heeren J.W. von Goethe's eerste uitspattingen in letterkunderij. O, och en ach, als er eens groot-kapitaal letters gemankeerd hadden voor des heeren J.W. von Goethe's fatsoenlijken Vater, Doctor der Rechte, Kaiserlicher Rath, u.s.w., u.s.w! Eenmaal, na 't ondergaan der | |
[pagina 366]
| |
Europeesche beschaving, zal de oudheidlievende Mongool met weemoed staren op de plek waar Goethe's ‘Mitschuldigen’... Maak den zin maar uit! Boontje komt om z'n loontje: die arme Goethe is gestorven als een hofrekel. Zelfs was hij geacht. Al weer net als... je weet wel! Et dire dat er menschen zijn die niet aan 'n vergeldend God gelooven! 't Is om alle ‘Mitschuldigen’ te scharmaaien van verontwaardiging!... Adieu!... doe de komplimenten aan alle Conversations-lui, en als ze toch wàt van me weten willen, vertel ze dan maar dat ik... tegenwoordig etymologie scharm-aai. Ja, zeg dàt aan den Lexiconman! Na vriendelijken groet Uw dienstwillige N.N.
Een briefje aan Multatuli. Dichter, In uw schrijven van 8 Juni vermeldt gij, dat uwe ouders welvarend en godsdienstig, maar zeer eerlijk waren, en ge voegt er bij: ‘Van de drie voorvaderlijke hoedanigheden is slechts de laatste op mij overgegaan.’ Zijt ge daar wel zoo heel zeker van?... Is uw brief een eerlijke, ridderlijke daad, die... noodig was om den lezer uwer Ideeën behoorlijk te doordringen van eerbied voor iemand, die ‘z'n’ voor ‘zijn’ zeggen kan? Daar afkeer van vuiligheid, volgens uw eigen bewering, een uwer meest kenmerkende eigenschappen is,... zou het, dunkt me, niet kwaad zijn pen en inkt eens te laten desinfecteeren, om aan uw vijanden 't voorwendsel te ontnemen u voor 'n fabrikant van... Maak den zin maar uit! Ik ben verdrietig. Uilenspiegel. |