Volledige werken. Deel 21. Brieven en dokumenten uit de jaren 1881-1882

[9 april 1881
Brief van Multatuli aan J. Ensing]

9 april 1881

Brief van Multatuli aan J. Ensing. Dubbel velletje postpapier, waarvan blz. 1-3 beschreven. (M.M.)

Het begin van de brief ontbreekt.

(...)

eigen oogen den schyn op me dat ik onwaarheid zeg. Het afspringen van die voordracht te Utrecht gister, is 'n gevolg van die afwisseling in m'n toestand. Ik had smorgens vroeg getelegrafeerd op 'n wyze die m'n vriendelyke beredderaars in den waan bracht dat het wreed zou zyn de zaak te laten doorgaan. En zie, gistravend voelde ik me zeer wèl. -

Voor de lieve Geertruida heb ik twee raadsels, of liever één op 2'erlei wys uitgedrukt:

In een lankwerpig hokje

[p. 271]

 

Zit de wereld op 'n stokje

 

of

 

Dan eens plat en dan eens bol,

 

Deze aarde is als 'n parasol.-

Ra, ra, wat is dat? En (nog 'n raadsel) binnen weinig dagen zal ze 't weten al raadt ze 't niet^4.! -

Zeg beste Ensing, het door my bedoeld plantengif is toch niet de secale cornutum^1.. De naam is n.f. Lolium temulentum^2. (tremulentum?) Volgens m'n berichtgeefster ('n jongedame die iets aan botanie doet) noemen de boeren 't: dolik of hondsdravik. (aan de juistheid dezer woorden wil ik niet gehouden zyn.) Wilt ge - in verband met de geschiedenis die ik U verhaalde, eens onderzoeken of de daardoor teweeggebrachte vergiftiging zich openbaart in pyn in den grooten toon. (of in de toonend?) -

M'n berichtgeefster zegt voorts: ‘Secale Cornutum ken ik niet. Oudemans^3. geeft by dit geslacht alleen op: secale cereale = onze gewone haver.’

In uw bot. woordenboek stond toch Secale Cornutum wèl vermeld. Dat zou dus 'n omissie van Oudemans zyn. -

Als ge besluit dezen zomer ons te bezoeken, let er dan op dat men (zoo meen ik) in Holland slechts plaats kan nemen tot Bingen. Nu, voor dien tyd schryft ge me wel. Retour kaarten zyn goedkoop en duren 'n maand. Er is veel plaats in ons huisje, zoodat er volstrekt geen bezwaar is dat ge gezamenlyk komt. Mocht er toevallig door meer logés overbevolking wezen, dan schryf ik 't u wel.

Ontvangt beide myn hartelyke en hoogachtende groete en geloof me
tt
DouwesDekker

ik schryf altyd heel slordig. Als m'n zinnen niet rondloopen, zet ze maar terecht. -

M'n adres is voor de eerstvolg^e dagen

t/h v.d. H. Dr Zürcher
Nieuwe Heerengracht, 95
Amsterdam

4. Multatuli had in 'n boekhandel een opvouwbare globe gezien. Hij wilde die kopen als verjaarscadeau voor Lina de Haas. Zie voorts bij 12 april.

1. secale cornutum: de farmaceutische naam (n.f.) van moederkoren, het donkerpaarse afwerkingsprodukt van de schimmel Claviceps purpurea.

2. Lolium temulentum: bedwelmend raaigras (inderdaad dolik of hondsdravik).

3. Oudemans: Corneille A.J.A. Oudemans (1825-1906), nederlands plantkundige, auteur van o.a. De Flora van Nederland (1859-1862).