Volledige werken. Deel 21. Brieven en dokumenten uit de jaren 1881-1882

[8 maart 1881
Verslag voordracht Sappemeer in de Prov. Groninger Crt.]

8 maart 1881

Verslag van de voordracht van Multatuli te Sappemeer van 2 maart in de Provinciale Groninger Courant, no. 56. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

- J.l. woensdag avond - zoo schrijft men ons - trad de heer Douwes Dekker op zijn 61sten verjaardag voor een zeer talrijk publiek op in de zaal van den heer Struvé te Sappemeer. Was hij in Groningen ontstemd over het rumoer van 't open en digtslaan der deuren, hier had hij een woord van dank over voor de uitstekende ontvangst en uitnemende behandeling zoowel als voor de welwillende aandacht van zijn talrijk auditorium. Of den inhoud, vorm en voordragt zijner rede die onverdeelde aandacht der menigte hebben verdiend? Wat den inhoud betreft, waren de opinies verschillend, doch wat den vorm en de voordragt aangaat, had de spreker geen beter bewijs van hoogschatting kunnen verwachten dan de diepe stilte, die er in de zaal heerschte en de algemeene klagt, dat men werkelijk moe was van 't luisteren. - Tot onderwerp had spreker gekozen: Welke is de ware levensbeschouwing en welke hulpmiddelen staan ons ten dienste, om tot eene goede levensopvatting te komen? Moeten we ons laten leiden door een philosophisch systeem? Is het noodig dat we de lessen van de wijsgeeren van vroegere eeuwen of van den huidigen dag tot rigtsnoer nemen? Neen! Beter dan Socrates, Plato, Epicurus, dr. Schaepman, Pierson of Kant kan de natuur ons tot leidsvrouw dienen. Onderzoek den aard der dingen, hunne wording ontwikkeling en hun verband en ‘ken u zelven’ o mensch! gaf hij onder andere redactie en breeder uitgewerkt ons ter overdenking.

Wie meent, dat spreker afdwaalde ‘op honderden zijpaden’ of dat er ‘iets mats lag’ in zijne voordragt, heeft hem niet gevolgd en door een donkeren bril gekeken. Integendeel, wij bewonderen

[p. 200]

juist den heer Douwes Dekker èn om den gloed zijner voordragt èn om het goed geheel zijner rede, trots de lange tusschenzinnen of toelichtingen. De eenige aanmerkingen, die wij durven maken (nota genomen n.l. van dat, wat Multatuli bij zijn optreden heeft gezegd: ‘ik spreek zoo als ik denk, zonder mijne meeningen anderen te willen opdringen’) zijn deze: De grieksche beeldhouwkunst werd te ligtvaardig veroordeeld; de spreker duldt te weinig anderen naast zich, was inconsequent, als hij op zijne persoonlijkheid wees, als zoo weinig beteekenende. Of velen zijner hoorders dan al of niet mogen instemmen met Multatuli's ideën over God en godsdienst, zeker is het, dat allen dien avond van hem geleerd hebben, dat zij hun leven zoo moeten inrigten, dat ieder, afgescheiden van een wissel op de toekomst, zich hier op aarde reeds gelukkig gevoelt. - Het leven en alles wat ons omringt is ons gegeven om er het regte gebruik van te maken. - Wat hij over het verband van realisme en idealisme, over het pessimisme als levensrigting of over de sophistery invlocht, hadden we vroeger, bijna onder dezelfde bewoordingen, reeds gehoord. - Zie hier, iets van het vele, dat de met verlangen verwachte spreker velen uit Sappemeer en omstreken gaf. - Blijft de heer Douwes Dekker zijn woord gestand en heeft de commissie onzer winteravond-lezingen de eer hem weêr als spreker aan te kondigen, dan verwachten we nogmaals eene zaal vol toehoorders.