Volledige werken. Deel 21. Brieven en dokumenten uit de jaren 1881-1882

[10 januari 1881
Aantekeningen voordracht]

10 januari 1881

Aantekeningen gebruikt bij de voordracht over ‘Strafrecht’ te Rotterdam. Vier stroken papier van 220 × 109 mm, 209 × 107 mm, 343 × 108 mm en 343 × 108 mm. Voorts een breder vel van 343 × 214 mm, alles alleen aan de voorzijde beschreven, zeer gedeeltelijk in potlood, namelijk de hier kursief weergegeven latere toevoegingen. (Map Voordrachten, nr. 64 t/m 68, M.M.)

[p. 36]

 

Leek.     Etymologie.     boete

 

zonde

 

straf.

 

Waarom straffen wy?

 

de vraag is vreemd

 

Recht.

 

Etymologie: De Special

 

spreken van Rechten -

 

Nogeens waarom straffen wy?

 

Voorlezing.^1. -

 

Wy volgen gemengde theorie.

 

Op grond waarvan? Basis?

 

goddelyk Recht

 

Juridisch Recht

 

Natuurlyk Recht. -

 

beide eersten niet primitief

 

Ze zyn op Natuur gegrond.

 

of moeten dit zyn. -

 

Goddelyk recht. Welke God?

 

Paradys

 

Zondeval

 

Erfzonde

 

Zoendood

 

(Bilderdyk)Zalig door geloof

 

in de Geschiedenis

 

gevangenis. met Cachot

 

gevangenis. Wat en brood

 

verblyf op bepaalde plaats

 

Eerestraf. Verlies van stand

 

of burg. rechten

 

te pronkstelling

 

boete, confiscatie.

1. Voorlezing: kennelijk las Multatuli, op dit punt gekomen, strook 68 voor (het iets bredere vel), dat hier aan het eind van de aantekeningen volgt (p. 40), te beginnen met ‘Volgens vroegere inzichten ligt de grond (....)’.

[p. 37]

 

amende honorable

 

Juridisch recht

 

juristisch!

 

heksen

 

pyniging

 

 

 

Waarom straffen de juristen?

 

Wel Codex.

 

acta-

 

paus geloof

 

jurisprudentie v.d H.

 

tâtonneeren der juristen, blyk-

 

baar uit het hoe straffen zy?

 

doodstraf in soorten

 

verminken          id

 

verbannen          id

 

arb. publ. werken id

 

deportatie

 

lyfstraff. tuchtiging     id

 

spitsroed

 

yzeren kooi     knoet

 

Kelee          geesseling

 

Chinezen          blok

 

Cato n.t.

 

Welkom in 't 't

 

al die straffen hadden de

 

Juristen. dus weifelen-

 

Die Juristen en Wetgevers zyn

 

dus wraakbaar. -

 

Mag de Staatsburger op hen

 

vertrouwen?-          1801

 

32

 

Mag de leek oordeelen? Eng.     28

 

acta

 

advokatery

 

Lachaud^2.

 

Berryer^2.

 

V.D. Linden          boete

2. Lachaud en Berryer: Charles-Alexandre Lachaud (1818-1882) en Nicolas Berryer (1790-1868), twee beroemde franse advocaten.

2. Lachaud en Berryer: Charles-Alexandre Lachaud (1818-1882) en Nicolas Berryer (1790-1868), twee beroemde franse advocaten.

[p. 38]

 

Zotte vonnissen.     degen

 

inbreker     breken

 

burgem^r Schut

 

proces fosfer

 

proces Jut

 

proces De Jong-

 

Wie maken de wet

 

hond          2^2. Kamer

 

doodstraf          strafwet &c

 

huwelyken

 

brave Hendrik.

 

eerbied Justitie en Wetgeving?

 

Waartoe dan openbaarheid?

 

En de appellen?-

 

Zèlf oordeelen

 

Natuurlyk recht!

 

patriarchaal

 

stam, Staat

 

Vermeerdering van Genot.

 

Vrage wat is straf?

 

Wraak? Neen.

 

natuurlyk: boete d.i. verbetering

 

vergoeding

 

niet gemengd systeem-

 

Uit het vergoedings systeem

 

vloeit niet dood straf voort

 

waarop straks terug.

 

Maar wel: geen verbetering van

 

den misdadiger

 

Staat geen Kathechist

 

Wie verbetert my?

 

galgenberouw

 

Welke straffen?

 

gevangenissen en tucht-

 

huizen broeischolen.

 

cellulair

 

Wordt daarmee iets vergoed.-

 

Nee: arbeid     vergoeding

 

boete

2. Lachaud en Berryer: Charles-Alexandre Lachaud (1818-1882) en Nicolas Berryer (1790-1868), twee beroemde franse advocaten.

[p. 39]

 

geen binnenk. werk

 

heivelden, duinontginning

 

Dit eischt het natuurlyk

 

Recht.-          Volksop-

 

Mondige burgers   voeding^1.

 

domheid misdadigers. Alph. Karr^3.

 

Bercaria          Tosk 85

 

doodstraf.

 

1862          Oosten 87

 

Bezwaren. Slechten indruk

 

van exekutien

 

intramurale

 

Statistiek van gevolgen

 

geen zedelyke verbete-

 

ring v.d. delinkwent

 

juist andersom     geen rechterl. speelruimte

 

Onherstelbaar-

 

Mondige burgers

 

niet Casus of Just.

 

geen Cod^x of pandecten^4.

 

maar algemeene

 

ontwikkeling.

 

Verfyning van rechts-

 

gevoel.

 

Niet toeg. in Atjeh

 

wat we afkeuren in

 

Transvaal

 

Havelaar

 

 

 

geen genoegen nemen

 

met leugen en kwak-

 

zalvery. De maatschap-

 

py heeft behoefte aan

 

waarheid. We moeten

 

leeren niet met twee

 

maten te meten, noch

 

dulden dat het ge-

 

daan wordt.

1. Voorlezing: kennelijk las Multatuli, op dit punt gekomen, strook 68 voor (het iets bredere vel), dat hier aan het eind van de aantekeningen volgt (p. 40), te beginnen met ‘Volgens vroegere inzichten ligt de grond (....)’.

3. Alph. Karr: Alphonse Karr (1808-1890), frans auteur van humoristische werken.

4. pandecten: het voornaamste deel van het burgerlijk recht, tot stand gekomen onder Justinianus (6^e eeuw n. Chr.).

[p. 40]

Volgens vroegere inzichten ligt de grond waarop de Staat het recht heeft een strafwet uittevaardigen en te voltrekken in de inzetting ‘einer Strafgewalt’^5. en in het ‘verleihen des Rächenden Schwertes’^6. door de Godheid.

Rechts filosofische onderzoekingen echter gronden de bevoegdheid tot straffen dan eens op het wezen der gerechtigheid, dan weder op het noodzakelyk onderhouden van bepaalde Staatsdoeleinden. In absolute Theorie wordt de straf beschouwd als een zedelyk postulaat en onvermydelyke (unerlässliche) verevening van het verschil tusschen Recht en misdaad. Deze theorie blykt reeds uit het principe der wedervergelding (Talio) 'twelk naar de uitdrukking der vroegste Volksrechten den misdadiger bedreigt met hetzelfde kwaad dat hy anderen heeft veroorzaakt. O.o.o.-t.o.t.^7. Dewyl echter hierby slechts de uitwendige zyde der zaak in aanmerking wordt genomen, en het opleggen van een met de misdaad gelyksoortige straf in de meeste gevallen onmogelyk is, zoo eischt de door Kant en Hegel voorgestane Rechts theorie eene wedervergelding die in evenredigheid staat met den graad der Schuld.

De voornaamste relatieve theorien zyn:

1	de psychol. dwang of afschrikkingstheorie.
2	de waarschuwende theorie die niet alleen op afschrikkende vrees gegrond is maar tevens zich wendt tot het zedelyke in den mensch. met beiden verwant is
3	de preventie theorie die door straf beoogt misdaden te voorkomen.
4.	De noodweer theorie, waarby elke misdaad wordt beschouwd als 'n aanval op de maatschappy, die 't recht heeft zich te verdedigen
5.	‘Verbeterings’ theorie. Wy hebben: van alles wat = gemengde theorie.

by dit alles is geen kwestie van vergoeding.

5. Strafgewalt: strafbevoegdheid (du.).

6. verleihen des Rächenden Schwertes: toekennen van het wrekende zwaard (du.).

7. O.o.o.t.o.t.: Oog om oog, tand om tand.