Volledige werken. Deel 20. Brieven en dokumenten uit de jaren 1879-1880

[27 februari 1880
Brief van F. Feringa aan Multatuli]

27 februari 1880

Brief van F. Feringa aan Multatuli. Enkel velletje postpapier, geheel beschreven (M.M.)

Groningen 27 febr. '80

Amice! De schijnbare tegenspraak gelegen in het feit dat by zoo-genaamde schaarste van geld de ‘met die schaarste evenredig stijgende meerdere waarde van de te betalen rente’ niet de stijging van den rentevoet belet, wordt m.i. opgelost door de opmerking dat geldschaarste hier niet beteekent feitelijke waardevermeerdering van het geld, maar alleen vermindering van in huur aangeboden kapitaal, eene vermindering ontstaan hetzy door wantrouwen in eventuele huurders, hetzy doordien kapitalisten meer dan anders voorkeur er aan geven zelve hunne kapitalen te gebruiken. Stijging der huurprijzen van goud en zilver behoeft niet zamen te gaan met werkelijke schaarste van edel metaal. Zij kan zamengaan met het tegendeel ook. In 't algemeen is eene vermeerdering of vermindering van het totaalbedrag aan edel metaal zonder invloed op den rente-tax. De ‘te betalen rente’ heeft bij zoogenaamde geldschaarste geen meerdere waarde, behalve dat de

[p. 399]

huurwaarde van de rente rijst of daalt met de huurwaarde van het kapitaal, welke omstandigheid hier weinig ter zake doet,^* De ‘tegenspraak’ ontstaat uit armoede der taal, of althans uit het gebruik van het woord duurte in twee zeer verschillende betekenissen. De eene is: moeilijkheid geld in huur te bekomen. De andere is: depreciatie van al 't geen waarvan men gewoon is de prijs in hoeveelheden edel metaal uit te drukken. Duurte van geld in de eerste beteekenis wordt gemeten door den rentevoet. Duurte van geld in de tweede beteekenis staat in geene - althans geen hier noemenswaarde - betrekking tot den rentevoet. -

Ziehier mijne meening omtrent het vraagstuk dat gij mij te mijnent voorlegdet. Gaarne ontving ik met een enkel lettertje bericht van ontvangst van dit schrijven - waarlijk niet omdat ik het voor zeer belangrijk houd! maar - omdat ik gaarne vername of deze brief u behoorlijk bereikt. Misschien bericht gij mij dan tevens of gij het mij betreffende ‘duurte’ van geld etc. einverstanden^1. zijt. -

Ontvang van ons allen de vriendelijkste groeten, alsmede onze beste wenschen op uwen zwerftocht!

t.à.v.

F. Feringa

In van Zouteveens Fin. Weekbl. zal ik mijn oplossing in voege als boven mededeelen, in zijn rubriek Antw. en toel. (Hij bedelt altijd om copie) Eventueele bedenkingen van u geven dan misschien aanleiding tot een vervolgje.

* omdat de mogelijkheid de rente duur te verhuren slechts een (te verwaarloozen) breuk van het rentegenot uitmaakt.

1. einverstanden: eens (du.)