Volledige werken. Deel 20. Brieven en dokumenten uit de jaren 1879-1880

[1 november 1879
Bespreking Vorstenschool in De Portefeuille]

1 november 1879

Bespreking van de zesde druk van Vorstenschool in De Portefeuille, no. 31, blz. 242. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

Multatuli Vorstenschool Zesde druk
Amsterdam G.L. Funke

De heer Funke heeft goed gedacht den zesden druk van Vorstenschool tot een juweeltje te maken van papier, druk en bindwerk - een uitgaafje om bij dozijnen cadeau gegeven te worden, aan schrijvers, tooneeldichters, tooneelvrienden in 't algemeen en vooral aan leden van hooger of lager bestuur.

Er kan thans geen sprake zijn van eene kritiek van dit werk, dat allen bekend is en wel den meesten in dubbelen vorm - als boek en als drama, want bij uitzondering koopt men Vorstenschool als men 't zal gaan zien, iets dat bij andere dramaas niet gebeurt, of althans hoogst zelden.

Dat de zesde druk van dit drama verschijnt is inderdaad wel de moeite waard er over na te denken. Dr. Jan Ten Brink beweerde indertijd, dat Bilderdijk gekocht werd en niet gelezen, Multatuli gelezen, maar niet gekocht. Tegenwoordig zou die bewering in beide gevallen onjuist zijn.

[p. 100]

De reden, waarom Vorstenschool meer dan eenig drama gekocht werd, lag zeer zeker daarin, dat duizenden in de klachten der koningin hun eigen klachten hoorden, dat het voor duizenden eene zaligheid is, hunne grieven duidelijk te hooren uiteenzetten, luide te hooren verkondigen, wat zij zelf meenden 't eerst ontdekt te hebben, wat ze daarna poogden te zeggen, maar wat hun, tot een staat van machtelooze woede gebracht, met geweld in de keel werd teruggedrongen. Die eindelooze, welsprekende klacht, die kreet van duldeloos lijden en heilige verontwaardiging en daartusschen de dramatische idylle, waarvan Hanna de hoofdpersoon is, dat maakt Vorstenschool - gelezen of gespeeld, maar vooral gespeeld - tot een kunstwerk vol gezond realisme, dat ieder burger van den Staat moet hebben genoten, - de dichter zoowel als de staatsburger zal er wel bij waren.