Volledige werken. Deel 19. Brieven en dokumenten uit de jaren 1878-1879

[p. 473]

[13 april 1878
Brief van Multatuli aan Mimi]

13 april 1878

Brief van Multatuli aan Mimi. Twee dubbele velletjes postpapier, geheel beschreven. (M.M.) De brief is op 14 april voltooid.

Aan de onderkant van blz. 3-4 is een strookje weggeknipt.

Zwol

Saterdag ochtend ½ 12 lieve beste Mieske! Ik had naar Meppel moeten gaan (zoo sloot ook m'n zoo even op de post bezorgde brief) maar op 't laatste oogenblik vond ik 't sleuteltje van m'n reistaschje niet. Er moest 'n smid komen. En bovendien ik wacht antwoord op m'n dépeches naar Kampen & Zutfen of daar ook 't pakketje van V. Helden is. Zoodat ik ga eerst ʎ 4 uur naar Meppel. Ook goed! Ik weet nog niet wat ik daar bespreken zal, maar dàt is me byzaak. 't Reizen, in- & uitpakken, telkens 'n vreemde kellner, altyd op vreemde bedden slapen, gedurig 'n andere plé, dat alles is vermoeiend. Nu, morgen 'n rustdag, en Maandag Deventer dan is 't uit! -

Ik kreeg zoo even je brief uit den Palmengarten. (thuis, donderdag avend begonnen) Dat is aardig! Hy is maar ʎ 22 uur onderweg geweest, d.i. van jou handen in de mynen. Toch moest zoo iets nòg vlugger gaan, daar de eigenlyke reis niet de helft van dien tyd bedraagt. Ik vind het prettig dat je 'r 'n uitgangetje op gewaagd hebt. En jy met al je kinderen! Nu komt primula veertje er ook by (zoon of dochter van Max & Barbara).^1. Primula veris omdat dat kereltje de lente meebrengt. Hier is 't verrukkelyk weêr. Gelukkig ook dáárom nu, dat m'n lezingen maandag afgeloopen zyn! De lente is te schoon voor zoo'n geseur. -

1. Primula veertje: een jong van het kanariepaar Max en Barbara. primula veris: eerstelinge der lente (lat.)

[p. 474]

Nog kan ik je niet zeggen wanneer ik naar Hoorn ga. Dinsdag ben ik vry en ga van Deventer over Zwol alweer^2. naar Amsterdam. Daar heb ik een en ander te doen, ja nogal veel, en weet niet of ik dat na of vóór Hoorn afdoe. Zoodra mogelyk zal ik je dat doen weten, voor 't adres van de brieven. Ik hoop den 20 of 21ⁿ te Rotterdam terug te zyn, om weer dáár (en vandaar uit e.e.a. aftedoen. Ik verneem te weinig van Tandem naar m'n zin, en ook andere geldzaken zyn er die ik doorgronden moet. Daarby zyn dingen (ook van Tandem) die niet aftedoen zyn met 'n eenvoudige vraag, of met 'n bezoek. Enfin, eerst Amsterdam, Hoorn en Haarlem. Ik ben moê van 't overleggen & uitrekenen. Dat kost me meer dan de voordrachten! -

Die Mevr. Bredius schynt me van B.o.Z.,^3. naar Kampen, van K naar Zwol te hebben nagereisd. En ik hoor dat ze ook naar Meppel gaat. De opbrengst der lezingen klopt niet met zóó'n geestdrift. Er waren er gister avend velen die de lezing te Kampen hadden bygewoond, en dât in aanmerking genomen, was 't niet erg vol. Ik weet niet of de entree 1.50 of f 1. was. De pianospeler Rubinstein krygt 3 gulden! -

Maar denk nu daarom niet dat m'n portemonnaie heelemaal leeg wezen zal als ik thuis kom. Gut zoo prettig als ik je weerzie. Dan zou ik je wel heelmaal willen opzuigen. Waar of je staan zal, en of je zomergoed aanhebt? Och neen, 't zal avend wezen. Voor eten hoef je niets te maken dan bruingebakken gehakt en aardappelen. Nu ja, wat kropsla als ze er is. En... de onvermydelyke thee natuurlyk. -

Over Coen heb ik reeds herhaaldelyk met H. gesproken. Hy ziet alles zeer goed in. De groete aan Coen en grooten dank voor 't bericht dat-i om 12 & 7½ al smakelyk gegeten heeft.

Nou dan zal-i tegen den avend wel weer wat kunnen gebruiken! Zeg, als-i wys is, moet-i 't toch 'n prettig leventje vinden! -

Je schynt niet tevreden over Kätchen, daar je me nooit iets over haar schryft. Schik toch nooit zuurkyken in. Dàt komt nooit te pas. Ik kan 't nog minder verdragen dan jy. -

Nog geen antwoord van Kampen. Wel van Zutfen. Daar was niets. -

Zóó, ‘exercitie voor de deur.’ Dat 's gezellig. -

Ik zal van avend maar spreken over ‘Wetenschap & Zedelykheid.’ dat is makkelyk. -

2. over Zwol alweer: later toegevoegd.

3. B.o.Z.: Bergen op Zoom.

[p. 475]

Ja, 't opvoeden van Woutertje is 'n ernstige zaak. Maar als-i lief is, zoo als je zegt, dan is 't - neen, juist niet! Dan is 't makkelyk, wou ik zeggen. Maar dat is niet waar. Dan moeten we oppassen hem niet te bederven. Stiptheid is noodig. Aan Maxje was minder verbeurd moet je denken. -

Zeg gerust aan Coen dat ik hèm slaan zou, als ik hoorde dat-i 'n ander sloeg. Meid of kind om 't even! Ik vind dit 'n rare gewoonte van hem. Zoo iets wordt toch nergens geduld. Als-i by ons blyft, zal-i naar school moeten, gedeeltelyk om 't leeren, maar ook om de tucht en de wryving met jongens. By jou zoudi te week worden. -

Ja, dat de herinneringen te F. fort je treffen, kan ik begrypen. Zeg, zozeer verbeterd is onze positie,^4. (....)

(....) maar morgen kom ik (en niet laat) weer hier. Ik^5. weet nog niet of ik morgen avend of overmorgen naar Deventer ga. Morgen avend. Dus: adresseer éénmaal Deventer vanwaar ik Dinsdags voormiddags naar Amsterdam vertrek. -

Ik zal bly wezen als dat uitrekenen ophoudt. -

Neen. Adresseer Zwol. Daar houd ik (naar Deventer gaande m'n logement aan. En Dinsdag ochtend van Deventer terug keerende, zal ik dáár 'n trein overblyven en je brief vinden. Dáárna ga ik (dinsdag middag) naar Amsterdam. Dan schryf ik je: hoe verder. -

t Is hier drukkend warm. Ik zal weer zweeten van avend. Goed dat ik verschooning by me heb. Ik zal 'n onderhemd meenemen naar Meppel. -

Ik zal puur pleizier hebben in de reis naar Hoorn omdat ik daar niet hoef ‘optetreden.’ Als m'n pak maar gereed is te Amsterdam. M'n tegenwoordig jasje heeft denk ik uitgediend. En m'n zomer-broek ook. Die heeft al de lezingen meegemaakt, tot groote grief van Funke die me heel piteus^6. vroeg of ik niet ‘in 't zwart’ was?^7. (....)

acces vroeg met 'n kaartje! De Van Diggelen die offic. van Justitie was te Winschoten! Ik liet zeggen dat ik dáár niemand ontv. kon. Maar toen, nà de lezing Mevr. Bredius zich aanmeldde heb ik haar toegelaten. Ze was zeer hartelyk, en ik merkte dat ze me goed gelezen had. -

De talisman flacon is nu gedegradeerd. Ik heb 'n krom vestzakflaconnetje. Zeg 't niet aan Mevr. V. Salis. -

4. Hier is een deel van het papier weggeknipt.

5. Van hier af zijn twee gehele alinea's (tot en met ‘hoe verder’) doorgestreept.

6. piteux: vol deernis (fr.)

7. Hier ontbreekt de keerzijde van de afgeknipte strook.

[p. 476]

Hé, je hebt toch den brief waarin ik schreef over Heineken die ik te Utrecht in de station ontmoette? -

Ik zend je 2^8. bredasche couranten.

Zwolle

Zondag 1 uur

Reeds van Meppel terug. Ik vond hier geen brief. Noch van jou noch van V. Helden, niets! Dit is my 'n raadsel. Onverschillig hoe je geadresseerd had, ik had hier 'n brief moeten vinden, want overal heb ik m'n adres opgegeven te Zwol. Juist om dáárin 'n zeker vast punt te hebben kwam ik hier telkens terug. Och, dat is zoo verdrietig! -

Over dat niet ontv. pakket van V. Helden nog niets vernomen. - Straks is er een bestelling. Misschien komt je brief dáármee. Ik zal wachten met de verzending van dezen.

by 2. Zondag Zwol.

Hoerah, ik heb je brief van Vrydag avend (na frankfort) en Sat. morgen. En je bent in je schik met je geldje.

En - er is géén brief zoek. De verwarring was veroorzaakt door 't begrip van V. Helden dat één over Rotterdam gekomen brief waarvan 't adres veranderd was naar Zwol, met nieuwe postzegel, een nummer representeerde. Ik rekende pakket 1 en pakket 3. Dus pakket 2 ontbreekt. Nu N^o 2 was die brief. Dus in orde. -

Ik besluit om van middag naar Deventer te gaan en telegrafeer je nu, me dáár eens te schryven.

Vandaar dinsdag ochtend naar Amsterdam,^9.

daar kleeren aanpassen, speelgoed koopen &c, en ik denk: woensdag naar Hoorn, maar misschien 'n dag later, vooral als ik Woensdag avend m'n kleeren krygen kan. -

Dag beste Mieske. t Is hier mooi weer. Mocht er morgen nog 'n brief van je hier komen, dan laat ik 'm naar Deventer zenden. Ik zal bly wezen als ik weer één onveranderlyk adres heb. Maar 't liefst in Wb. zelf! Toch moet ik m'n verblyfje te Rott. pryzen.

Maak 'n lyst van de dingen die je wou dat ik meebracht. Dan kan ik 't op m'n gemak by tyds bestellen of inkoopen. Toe, geneer je niet. Als 't meenemen te lastig is voor de rechten dan pak ik alles in

8. 2: oorspr. stond er 'n.

9. Amsterdam: oorspr. gevolgd door adres Amstel Hotel en 's middags met 'n boot naar Hoorn.

[p. 477]

'n kist en laat het aan de grenzen bezorgen door V. Gent & Loos. - Dus: Ga je gang, en stoor je ook niet aan geld. Ik heb genoeg, o ruim! Schoon ik by al dat gereis veel uitgeef (meestal nog in armoed. Gistr avend na de lezing te Meppel, kon ik geen kop koffi krygen. ‘Er was geen kokend water meer’ zei de vent. Nu, dàt 's 'n nest! Maar in de zaal was t nogal bezet. Ieder zei dat het voor Meppel ongehoord was.

Ik was niet tevreden, maar Publiek wel. Die kwasi verloren brieven hinderden my. En ik was moe ook, dat is waar.

Ik vind het prettig dat je zoo in je schik bent met je geldje. 't Komt je eerlyk toe, en veel meer! En doe asjeblieft nooit verantwoording. Nu, van 't hhoudgeld hoeft dat ook niet! Wat jy uitgeeft, is eens vooral goed. Doordring je toch daarvan. Ik vind het zoo aardig als je daarin heelemaal je eigen zin doet.