Volledige werken. Deel 19. Brieven en dokumenten uit de jaren 1878-1879

[1 maart 1878
Aantekeningen voordracht]

1 maart 1878

Aantekeningen vermoedelijk gebruikt bij de voordracht over ‘Poëzie’ te Middelburg. Vgl. ook de voordracht van 11 maart 1878. Vijf enkele velletjes postpapier van 210 × 135 mm, waarvan alleen de twee laatste ook potloodaantekeningen op de achterzijde bevatten, beide van enkele zinnen. Het kursief gedrukte betreft toevoegingen in potlood. (Map voordrachten, nr. 11, 12, 13, 14 en 15. M.M.)

Over waarheid in poezie, en 't scheppen van poezie in waarheid - schynbaar afwyken -
Soms wat anders.     Niet doceeren liever voorbeeld
niets nieuws. Scheppen nieuwe vorm -
vorig stuk.     Wysbegeerte en poezie

Erato

gnoosis

meditatio

agatha

felicitas

Dat samenvatten is poëzie -
last van verkeerd gebr.     woorden. Locke

Kool

infanterie

materialist -

Etymologie^1. Etymologie

1. Doorgehaald

[p. 230]

 

Vooral lastig voor my.     aanl. misverstand

 

Charl. de Graaf

 

Juffr. Mohr

 

Göthe, loket kast

 

Verschyning. -

 

geen definitie     wat is geur, klank

 

Anders dépêche -

 

Voorlopig bepalen by samenvatten

 

't omgekeerde van specialiteit

 

één met wysbegeerte vlinder -

 

samenvatten, overzien.)

 

Die eenheid is overal in de natuur

 

platvisch     arsenic, thee, koffi, vanille

 

------

 

straks opklimmen

 

Nu poezie in verschillende toonsleutels

 

Venus. Herk. Milo     beeldhouwer

 

Sontag conventio     Schilder (Israels!)

 

bouwkunde (armoed)

 

achterste voren muziek, zang

 

eindelyk verzen!!!!

 

Eindelyk verzen     valsche poezie

 

Droogstoppel     troubadours

 

Vaderl. zangen

 

Claassens     Helmers

 

Victor Hugo

 

Bilderdyk

 

Mein kind

 

woord.klank     Hanna (de keyzer)

 

daad!       Havelaar

 

ulevellen.Matador.-

 

in 't 2e deel over 't scheppen

 

van waarheid in poëzie^1.

 

van poëzie in waarheid

 

ellips = parabool, noodzakelyk

 

soep te zout, niet god, maar verkeerd gegrepen -

 

Jehova niet onder den grond, niet in scheikunde

 

slechts wat de gewone mensch ziet en hoort.-

1. Doorgehaald

[p. 231]

 

Jehova is beeld. -

 

valsche poezie: wolken, bergen, hoog licht, hemel -

 

aglaïa. wáár? Droogstoppel, wáár? -

 

Over 't verslaggeverspraatje ‘oud nieuws.’ -

 

Nu opklimmen. Door samenvatten vinden wy poëzie in de

 

werkelykheid -

 

Dat samenvatten zelf ligt in de natuur -

 

Het samenvatten van wysbegeerte mèt poezie is wysgeerig &

 

poëtisch -

 

Eerste poging door beelden. Alle taal is beeld

 

hartstocht (lever) angstig opgetogen hekel, akelig

 

losbandig neerslachtig melancholiek steen d. aanstoots. -

 

Uitdrukkingswys door beeld en vergelyking

 

dikwyls valsch       muschje

 

gelyk zoo even       haar

 

Helmers       voetbank

 

troon

 

vinger gods

 

nu     saison des fleurs

 

astre du jour

 

fille de flore -

 

Om valsche vergelyking te vermyden moet men kennen.

 

Daarom dan ook was in de oudheid dichter wysgeer

 

wetgever, één -

 

deze samenvatting was dichterlyk -

 

Mozes 'n groot dichter. Hy schiep Jehova. Isis. Osiris

 

Alwetend.

 

Almachtig (valsch donder, wonder)

 

rechtvaardig, trouw zonder aanz. d. persoons altyd werkzaam.

 

jaloers. schoon en liefelyk! liefderyk -

 

Het samenvatten van dat alles op de schoonste wyze is poëzie. -

 

Het vinden van al die waarheden is poëtisch genot

 

by wysbegeerte geen akademien.

 

by poezie geen verzen -

 

poezie der werkelykheid.

 

Dichter by uitstek     Het 2 × 2 in 't kleine (h. houden)

 

praktisch     the proper study

 

menschenstudie. vrouw. 1. -

[p. 232]

 

Ik roep U allen op wysgeerige poëten te zyn, Uw genot te schep-

 

pen in 't zoeken van waarheid, en 't gevondene op de meest

 

liefelyke wyze voorttebrengen, tot bevordering van 't welzyn

 

v.a.w.u.omg. Wie aan z'n bestemming als mensch wil beant-

 

woorden behoort als de reiziger uit de parabel, samenvattende,

 

verliefd te zyn op de vyf zusters te gelyk.

 

drie vragen^1.

 

drie opmerkingen aan geloovers, Sadduceen

 

Jongeling (gaat heen, gy geloovige & doet desgelyks -

 

Stel er ware een God -

 

opstanding van den doode en hemelv. onredelyk -

 

Indien er een god ware en hy had zyn zoon de macht gegeven om

 

de natuurzaken te bⁿ zou hy gelyk staan met 'n handelsheer die

 

om blyk te geven v. liefde voor z'n kind &c. -

 

geen gemeen woord uit zyn mond geen gemeene gedacht uit z'n ziel -

 

man van zaken     zeeman     navigateur -

 

Utrechtsche Courant (naschrift)

 

adel. burgerman moet prinselyk zyn -

 

Havelaar daad poezie

 

Havelaar boek valsch -

^2.

1. Doorgehaald

2. Deze berekening staat in Multatuli's handschrift in potlood schuin onderop vel 15.