Volledige werken. Deel 18. Brieven en dokumenten uit de jaren 1875-1877

[8 november 1876
Brief van Multatuli aan G.L. Funke]

8 november 1876

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

[p. 489]

Wiesbaden 8 Nov^r 1876

Waarde funke! Dank voor uw brief. Ik zal terstond antwoorden, anders blyft het hokken.-

't Is me heel verdrietig dat ik genoodzaakt word, Huët's werk te beoordeelen, en tot op zekere hoogte te veroordeelen. M'n aanpryzing van z'n Fantasien was (natuurlyk) welgemeend, maar ze moet aangevuld en tendeele gewyzigd worden. Dit is me ook voor myzelfheel onaangenaam. Doch men vraagt me van velerlei zyde om toelichting (niet juist nà 't verschynen van Bellettrie dat nog niet overal rond is) en ik weet dat sommigen by 't beoordeelen dáárvan te veel op myn kompas zullen zeilen. Dit moet ik voorkomen. Vandaar dat nootje in 't laatste vel.^1. Ook voor U spyt het me erg, schoon 't de vraag is of niet juist het bespreken van z'n werk - hoe dan ook - 't debiet bevorderen zal. Ook wat de ‘Fantasien’ aangaat, moet ik erkennen door Vosmaer opmerkzaam gemaakt te zyn op 'n eigenaardigheid die my niet in 't oog was gevallen, op 't draaierige, opzettelyk dubbelzinnige^2. van z'n uitspraken.

‘(A is wel (in de oogen van sommigen) A, maar (als men let op... B of C) dan zou misschien D. kunnen zeggen dat X wel eens (doch hier loopt men gevaar in de gruttery te vervallen) iets wezen kon als haverdegortpap.)’

Vrage: is A nu A, ja of neen? Deze schryverskonscientiefout is zóó erg dat ik me schaam haar niet opgemerkt te hebben, maar (om met pater Jansen te spreken) wáár is wáár!

Ik ben bly dat pater Jansen u bevalt, en z'n komieke Styntje. Maar zouden de Roomschen daarmee ingenomen zyn? Ik dacht van

1. Zie V.W. VII, blz. 599.

2. dubbelzinnige: oorspr. stond er onvaste.

[p. 490]

niet. Zulke schetsen ontheiligen dunkt me, hun zaakje. In plaats van zich gevleid te voelen door pater Jansen's innige braafheid (hy is eigenlyk wat onnoozel om positief-braaf te wezen) zullen ze 't (zoo dacht ik) kwalyk nemen dat ik de deftigheid van 't geloof naar beneden haal, want in hun oog (gelyk by alle Sektenluî) gaat het ‘Standje’ boven 't zedelyke, jazelfs boven hun god. Nu, dit is me byzaak. Waarheid is dat ik in de katholiekery wat meer poëzie vind, juister: ‘iets wat gepoëtizeerd worden kan’ dan by de protestanten. Toch krygt eerlang ook de orthodoxie 'n beurt. (Vertelde ik u wel eens van die blikslagers-vrouw die me bekeeren wou? Ze woonde op 'n hoek van 'n hoofdgracht (heeren- of keizers-) en de... straat. (Run? Ree? Wolven?) och, dat oude vrouwtje was zoo lief en zoo gemoedelyk en zoo overtuigd! Ze begon met me 'n 'n standje te maken over den titel van de ‘Bruid daarboven’ ‘Daarboven wordt niet getrouwd’ zei ze. Aan de wereldsche notie van dat stuk was ze gekomen door haar zoon ‘die op 'n kantoor was.’ De man was minder fyn dan zy, maar zat onder de plak.-

Ik zend U n Schoolblad. Zie eens hoe dapper onze beste Kok zich geweerd heeft!^3. Ik begryp best waarom Versluys 't zeker van U ontv. Exempl. aan hèm ter bespreking zond. Kok is hartelyk. Maar ik had liever gehad dat-i meer afll. had afgewacht, of beter nog, den heelen bundel.-

Ja, die brief is van Nahuys, een besten besten kerel!

Hy heeft sedert 16 jaar geen ander levensdoel dan my te helpen, bytestaan, optehemelen. Dáárvoor ging-i naar Engeland, en daarvoor is-i nu in Z-Amerika. Hy gaf daar 'n spaansche vertaling van de Japansche gesprekken uit. Zonder nu juist Nahuys te noemen (want daartoe heb ik geen vryheid)^4.

ja toch, z'n naam staat er op.

vind ik dat het Nieuws aan die verschyning wel eens 'n entrefiletje wyden mocht, gelyk ook aan dat voordragen van de I^o akte van Vorstenschool te Rosorio, en de duitsche vertaling van 't gebed in 'n Z. Amerikaansche Courant. Ja, dat duitsch is slecht (gedrukt?) maar ik vind dat de couranten wel eens minder byzondere dingen vertellen dan dat de naam van 'n hollandsche schryver genoemd wordt aan gene zyde van den oceaan. Ik haak waarlyk niet naar reklame, noch van De Veer noch van wien ook, maar ik ben

3. Kok: zie bij 31 oktober 1876.

4. De woorden tussen haakjes zijn doorgestreept.

[p. 491]

verdrietig over 't stelselmatig verzwygen van m'n naam en arbeid. Dit laatste byv. sprong weer allerduidelykst in 't oog by 't geseur over Tooneel dat zoo aan de orde van den dag is. Let eens op hoe angstvallig men vermeed Vorstenschool te noemen, dat dan toch - alle bewondering van 't stuk àls stuk terzy gelaten - meer opvoeringen beleefde dan ooit aan 'n hollandsch stuk ten deel viel. Tòch beproeft men 't doodtezwygen! Dit is ergerlyk! - Hebt ge de stukken van Admiraal in den Nederland^5. gelezen? Ikzelf nog niet, maar Mimi zegt dat ze zeer hartelyk zyn.-

Zy zond onlangs 'n stukjen aan ten-Brink, dat ze al lang had liggen, en eigenlyk hoofdzakelyk omdat Loman^6. haar, na haar korte kollaboratie, altyd 'n present-exemplaar zendt. Maar t is al van ouden datum, want sedert ¾ jaar doet ze niets dan wiskunde. Ze is zeer yverig en heeft er pleizier in. Maar 't is 'n heele sjouw in haar eentje. Ik moet me met geweld er buiten houden, want als ik er me mee inlaat, zou ik riskeeren maanden lang geen kopie te zenden, en dan heb ik niet te eten. 't Kost me een groote inspanning.-

Gut, onze rekening! Ik meende te weten hoe we staan, maar uw vraag brengt me in de war. Hierby^7. twee dokumentjes die u misschien op den weg brengen. Maar, och, schik het maar naar uw goedvinden, 't napluizen is zoo vervelend. Ik stel u voor, me voortaan niet pr vel te krediteeren, maar in-eens voor 'n bundel, dan raken we niet in de war. Ik meen hiermee niet dat ik in-eens zou mogen beschikken over 't bedrag van 'n bundel voor-i af is, maar 't rekenen by vellen is zo sukkelig.-

Groet uw lieve beste vrouw. Och, koop, lees en bestudeer eens t werk dat ik aanprees in de noot op 202^8.. 't Is vertaald door Dr Eshuys te Rotterdam (anoniem) die van den (ook nog altyd anoniemen) schryver £50. ontving ter belooning voor 't verspreiden van z'n nuttig boek. Hé, zend my ook 'n Exemplaar. Ik ben 't myne weer kwyt. M'n bedoeling is dat ge... och, 't is 'n malle zaak. Ziehier ik vraag u of ge de Maatschappy^9. nog meer kostgangers, en uw lieve vrouw nog meer (aardige, maar gulzige!) bloedzuigertjes moogt bezorgen? Overdenk de zaak eens goed!

Hartelyk gegroet

tt

DD

ik hèb kopie maar moet ze nazien.

5. de Nederland: zie bij Medio januari 1876 en de vervolgverwijzingen aldaar.

6. Loman: J.C. Loman (1825-1897), uitgever van o.m. het tijdschrift Nederland.

7. Hierby: oorspr. stond er ziehier. Deze dokumenten betreffen de rekening van f5.29⁵ van Eind december 1875 en de rekening-courant van Begin januari 1876, waar - op de achterzijde - de tekst staat geschreven die na deze brief staat afgedrukt.

8. Nl. Elements of Social Science, or Physical Sexual and Natural Religion. By a Doctor of Medicine.

9. Oorspr. volgde hierachter en uw lieve vrouw, doorgestreept.

[p. 492]

Ik werk heel heel moeielyk. Zeker weten de lezers niet hoeveel inspanning myn werk me kost. Holland kan niet betalen. Dit is uw schuld niet!