Volledige werken. Deel 18. Brieven en dokumenten uit de jaren 1875-1877

[juli 1876
Artikel in de Tolk van den Vooruitgang]

Medio juli 1876

Artikel over A.C. Loffelt contra J. van Vloten in De Tolk van den Vooruitgang, 1e bundel, afl. 6, blz. 237-239. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

Er is een brochure van Loffelt verschenen ‘Jupiter van Vloten en zijn kritiek’^1. waarin Dr. van Vloten behoorlijk wordt afgestraft, naar aanleiding van zijn ‘onkruid onder de tarwe.’ Ik zend het u hierbij. Multatuli wordt daar vergeleken bij een toren, waar Dr. van Vloten met zijn neus op staat en dus alleen 't stof en de steenen ziet zonder 't geheel te overzien. Verder wordt gezegd: ‘'t nageslacht zal dat beeld verder uitwerken en Dr. van Vloten voorstellen als een natuurlijke behoefte tegen dien toren doende.’ Dat beeld vind ik prachtig! 't Kan er nu bij blijven; zoo schreef mij T. Mouset. Ik kan echter niet nalaten voor de bestrijders van Multatuli nog een enkel woord uit Loffelt af te schrijven. Op blz. 13 zegt hij: De schrijver handelde daar als een beul (vergelijk Tolk.) Op blz. 28 wordt den wensch geuit naar de 3^e afl. van den 7^den Ideeën-bundel, die sedert tijden met zoo veel verlangen wordt te gemoet gezien; en op blz. 34 luidt het: 1^o. dat Dr. van Vloten in zijne kritiek boosaardig is; 2^o. dat hij valsch citeert; 3^o. dat persoonlijke grieven zijn kritisch oordeel doen draaien als een weerhaan; en 4^o. dat hij over een questie van kunst sprekende ‘doorslaat als een blinde over de kleuren.’ Eindelijk besluit de begaafde schrijver blz. 47 aldus: als Nederlander was het mij een behoefte des harten den man, die den letterkundigen roem van ons land in den vreemde heeft doen schijnen, zoo als nog nooit een Nederlandsch au-

1. Zie 10 maart 1876, en beoordelingen van 11 maart en 14 maart.

[p. 432]

theur gedaan heeft, toe te roepen: al is Nederland niet dankbaar, al zal de nakomelingschap voor de honderdste maal de ondankbaarheid der voorzaten wraken en uwe nagedachtenis hulde doen, Nederland erkent uwe verdiensten en uwe uitstekendheid! Indien Multatuli (blz. 8) zijn levenshulk niet buiten averij heeft kunnen houden, veroordeele men hem niet zonder te onderzoeken te midden van welke orkanen hij geweest is.

De Amstelbode n^o. 8, van 19 Maart zegt: Wat is dat weer een gehaspel met Jan van Vloten? Baas in 't bijten is en blijft hij. Wat heeft Loffelt hem te recht gezet over al zijn onbekooktheden! Hoe heeft Bellaart Spruit aangewezen, dat van Vloten Spinoza in 't geheel niet begrepen heeft! Hoe komen zelfs de vijanden van Multatuli, zoo als van Manen er toe, om het eenzijdig geschimp op dien genialen man te berispen! Van Vloten, die misschien in staat is de fouten van Multatuli te ontdekken, maar alles mist om diens deugden te waardeeren, blijft een meester in 't bemorsen van iemands goeden naam. Loffelt schreef eene bedaarde en rustige brochure en menigeen dacht, dat van Vloten er op zwijgen moest, doch niet alzoo de nimmer zatte Hyena.

Hij beantwoordt in de Kunstbode^2. zijn tegenpartij door hem uit te maken voor een aartsdommerik en vertelt dan eenige bijzonderheden uit het leven van Loffelt, die dat scheldwoord volgens de kwade wereld zouden kunnen bewijzen. Als specialiteit in 't bijten heeft van Vloten verdienste en als zoodanig is zijn antwoord een kunststuk en verdient het zijn plaats in een Kunstbode, die door den meest onaesthetischen persoon in Nederland geredigeerd wordt.

Ik hoop, dat de heer Cohen Stuart te New-York, dit ook lezen zal.

2. Zie 12 maart 1876.