Volledige werken. Deel 18. Brieven en dokumenten uit de jaren 1875-1877

[24 april 1876
Brief van Multatuli aan de Redaktie van de Amstelbode]

24 april 1876

Brief van Multatuli aan de Redaktie van de Amstelbode. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

Amstelb. 14

Ingezonden^1.

Wiesbaden 24 April 1876

Aan de Redaktie van de Amstelbode te Amsterdam

Weledele Heeren!

Reeds sedert geruime tyd hadt Ge de goedheid my geregeld een Ex van Uw blad te doen toekomen. Ik stel deze vriendelykheid op hoogen prys, en mag niet langer uitstellen U daarvoor m'n oprechten dank te betuigen. Ook is 't hier de plaats, hulde te brengen aan den flinken geest die, naar myn inzien, de meesten Uwer artikels kenmerkt.

Nu weer, byv. in 't laatste nummer! Precies, dat jongetje Alfonso^2.

1. In ander handschrift.

2. Alfonso: Alfonso XII (1857-1885), in 1874 tot Koning van Spanje uitgeroepen.

[p. 342]

is 'n draadpop in de handen der klerikalen, die wel raad zullen weten met z'n karakter en denkvermogen! Waar konkordaat, Syllabus en traditie te-kort schieten, zal more majorum^3. de alkoof te-hulp worden geroepen, en dat middel werkte altyd probaat. Maar 't is de vraag of men den tyd hebben zal hem te bederven (voor 't geval dat-i niet reeds bedorven is) daar Spanje veroordeeld is tot eeuwenlange beroering. Politisch liberalismus (wel te onderscheiden van Liberalismus tout Court) kan niet bestaan in landen waar men in de open lucht leeft, en ook elders zal 't weldra z'n tyd gehad hebben. Engeland gaat hard achteruit.

Ook Uw beschouwingen omtrent den zotteklap over Egypte komen my zeer gegrond voor. Zoo'n stuk, byv. als waarop 't Nieuws v.d. Dag z'n lezers onthaalde, is kurieus van... tegenzinnigheid d.i. onzin. Wanneer zulk geschryf betaalde reklame is, wordt de Khedive^4. gefopt voor z'n honorarium. Maar ik geloof niet dat De Veer dit doet. Hoogstens verdenk ik hem van 't vertalen der reklames die hy in deze of gene fransche courant vond, en die hy overnam zonder te weten dat-i meewerkte aan 't beoogd prepareeren van 'n nieuwe leening. Wie nu op zùlke praatjes z'n geld stort, verdient bedrogen te worden. Helpt eens kyken of niet by de negotiatie die ik voorzie, Frankryk zich in frases die tot niets verbinden, zal opwerpen als (vermeenden) borg?

Nu, daarover ware veel te zeggen, en ik wou alleen bedanken voor het toezenden van Uw blad. Dit doe ik dus, en punctum,^5. want ik heb 't heel druk!

Na beleefde groete met alle achting

UWEDDWDienaar DouwesDekker

Tot m'n spyt ben ik 't ditmaal niet eens met het stuk van Joh. ‘Bevoordeel bij voorkeur Stad- en Landgenooten.’ Men moet niemand bevoordeelen dan zichzelf. Dit is m.i. het principe van gezonde industrie & trafiek. De holl. winkeliers hebben slechts te zorgen dat men by hen beter te-recht kan dan by vreemdelingen. Overigens, hoe minder tusschenpersonen in den Handel, hoe gewenschter. Wanneer de buitenl. leveranciers slechte waar leveren, van wie ontvangen dan onze 2^e hands menschen hun goederen? Juist het verdringen van dien 2^e handsstand zou dáárom nuttig werken, omdat men dan in Holland gedwongen zou worden zelf iets te maken. De makkelykheid om als kramer, venter, winkelier, aan

3. more majorum: naar voorouderlijke zeden (lat.)

4. Khedive: titel van de onderkoning van Egypte.

5. punctum: punt uit (lat.)

[p. 343]

den kost te komen, heeft onze natie zeer laag doen vallen. Op zeer weinig dingen na (die meestal afhangen van den bodem des lands^6., en welker produktie dus niet verplaatst worden kàn) heeft men in Holland verleerd z'n handen te gebruiken. Een natie van marskramers staat lager dan 'n natie van arbeiders. 't Vraagstuk is niet alleen industrieel, 't is tevens psychologisch en politisch! Honderd werkluî zullen ten allen tyde 100 winkelbedienden op de vlucht jagen. De voordeelen van den Handel in de 16, 17 & 18 eeuw dragen wrange vruchten!

Maakt eens 'n lystje van de artikels die in de Kalverstraat te koop liggen, en vraagt u af: welk gedeelte daarvan in Holland gemaakt wordt? Het antwoord is treurig!

6. Oorspr. volgde hier: dus niet verplaatst.