Volledige werken. Deel 18. Brieven en dokumenten uit de jaren 1875-1877

[12 maart 1876
Artikel in de Nederlandse Kunstbode]

12 maart 1876

Bijdrage van J. van Vloten in De Nederlandse Kunstbode 3^e jrg., blz. 38-39. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

[p. 300]

Een waarnemer van kwade zaken; Thersites-Loffelt en zijn gevit.

Met de vermakelijkste woede trekt bovengemelde letterkundige grootheid, en voorstander van riddermatige kleinheden op letterkundig gebied, in een geschriftjen tegen mij te velde, waarin hij zich het jammerlijke lot van een drietal, zijn inziens vermoorde onnoozelheden aantrekt. Gelukkig, dat mijn goed geweten mij volkomen vrij spreekt van de mij, te hunnen opzichte zoo kwistziek naar 't hoofd gegooide verwijten. De geheele vermakelijke toon en strekking van 't boekjen bewijst meer voor de machtelooze kippedrift, dan het helder doorzicht en den gezonden smaak van den steller. Trouwens, wie is, welbeschouwd, deze Heer Loffelt, die zich hier zoo brieschend op zijn paardjen zet, om als manhaftig verweerder der drie verongelijkte lammeren - Rodenburgh, Douwes Dekker, en Jonckbloet - op te treden? - Zoover ik weet, heeft hij zich op 't gebied van Nederlands taal en letteren hoofdzakelijk onderscheiden door luisterrijk te - druipen^1. bij zijn examen voor 't leeraarschap in die vakken bij 't middelbaar onderwijs^*, is daarop wat in de geschiedenis der Tooneelletteren gaan scharrelen, en heeft zich op de ontdekking van dichtvernuf-

1. druipen: zakken.

* Voor 't Engelsch verwierf hij zich vroeger werkelijk de toelating. Op welken grond? Personen, die gelegenheid hadden, hem in 't laatste najaar zelf als examinator voor die taal werkzaam te zien, stonden versteld over zijn stumperigheid daarbij. Hij hakkelde de taal allererbarmelijkst, maakte zich boos op de examinanden, die beter bespraakt waren dan hij, en had een geschreven lijstjen met eigenaardige uitdrukkingen van Shakspere bij zich, waar hij naar ondervraagde. Van zijn eigen Engelsch gaf hij een voortreffelijk staaltjen in de sedert openbaar gemaakte zinsneden, waarin hij de onderwerpen voor de schriftelijke opstellen der examinanden boekte, en die alle vier even weinig Engelsch zijn:

1.

The importance of the Canterbury Tales for the history of civilisation.

2.

Which of Shakspere's drama's deserves above others to be read with pupils?

3.

What do you think on reading Shakspere with girls?

4.

Describe your ideas on teaching synonymes.**

Een Engelsch letterkundige die ze las, schreef er van: ‘short as these sentences are, the solecismes in them are simply disgraceful; while’ - als hij er bijvoegde - ‘of other papers the diction is such as can hardly have emanated from the pen of one who has made language and style the subject of a study adequate to their importance’.**
Wij zouden dit alles hier niet aanroeren, wanneer wij niet tevens onze verontwaardiging wilden te kennen geven over de afwijzing, door dezen brekebeen in 't Engelsch en drenkeling in 't Nederlandsch, van een twee- of drietal vrouwelijke examinanden, die zich zeker aan minder plompe fouten hebben schuldig gemaakt dan hij. 't Is te wenschen, dat men in 't volgende najaar de door hem zoo averechts volvoerde taak aan meer bevoegde handen opdragen zal.
** Vertaling van de engelse passages in deze noot:

1.

Het belang van de Canterbury Tales voor de cultuurgeschiedenis.

2.

Welk van Shakespeare's drama's kan beter dan andere met leerlingen gelezen worden?

3.

Wat denkt u over het lezen van Shakespeare met meisjes?

4.

Beschrijf uw ideeën over het onderwijs in synoniemen.
‘Hoe kort deze zinnetjes ook zijn, de grammaticale fouten erin zijn eenvoudig schandelijk, terwijl de stijl van andere geschriften zodanig is dat ze nauwelijks kan zijn voortgekomen uit de pen van iemand die taal en stijl tot onderwerp heeft gemaakt van een studie in overeenstemming met hun belang.’

[p. 301]

ten toegelegd, die, wanneer ze Vondels geest maar bezeten hadden, kans hadden gehad groote dichters te wezen. In den laatsten tijd is hij buitendien als ongeneeslijk Multatuli-nar uitgekomen. Ziedaar al wat er van hem te roemen valt; wil hij dit weinige nu, naar zijn eigen fraaie woordenkeus, ‘drek’ noemen, gelijk hij 't in de laatste regels van zijn meesterlijk boekjen bij voorraad reeds doet, 't is mij wel; ik noem 't doodeenvoudige waarheid, die niet te weêrspreken valt, en zeg hem daarmeê vaarwel. Slechts dit nog: ik heb vroeger gezegd, aan zijne goede trouw niet te twijfelen; sedert ik echter van zijn thersiteziaansch^2. gevit ter loops heb kennis genomen, is zijn kwade trouw mij ten volle gebleken. De eenige verzachtende omstandigheid daarbij is de kennelijke woede, waarin 't manneken ontstoken is; zijn drie ‘lammeren’ zijn hem in 't zwakke hoofd geslagen, en hij is dus hoogstens ten halve slechts aansprakelijk voor zijn geschrijf.

Op de vermakelijke verwijtingen, mij door hem gedaan, zal ik, zoo noodig, alle gelegenheid hebben terug te komen bij de ter perse liggende voortzetting mijner toetsing van Jonckbloet's lijvig broddelwerk:

2. Thersites: griek die in 't leger voor Troje spottend de bittere waarheid placht te zeggen; ook personage in Shakespeare's Troilus en Cressida.

[p. 302]

 

Ik denk één graf behoort aan beiden,

 

Wat zich vereent zal ik niet scheiden,

 

En 'k sluit in de urn den dubblen schat;

en zoo mag dan de asch van den ‘drenkeling’ Loffelt naast die van zijn ridder-beschermeling, den nederlandschen Hans Frandsen, bewaard blijven.