Volledige werken. Deel 18. Brieven en dokumenten uit de jaren 1875-1877

[p. 288]

[10 maart 1876
Brochure Loffelt verschijnt]

10 maart 1876

De brochure van A.C. Loffelt verschijnt. Bericht in het Nieuwsblad voor den boekhandel, no. 20. (K.B. 's-Gravenhage) Fragment.

Officieus was de brochure (M.M.) al ruim een week verkrijgbaar.

Loffelt (A.C.), Jupiter van Vloten en zijn kritiek. 's Gravenhage, Joh. Ykema. Post 80. (48 blz.).

f0.50

In deze brochure beschrijft Loffelt zijn toegenomen weerzin tegen het gescheld van Van Vloten: hij pijnigt uit leedvermaak en zijn Onkruid onder de tarwe draagt hier alle sporen van. In uitvoerige bewoordingen maakt L. duidelijk, dat Van Vloten geen bevoegd kritikus genoemd kan worden, omdat hij zich niet kan verplaatsen in de situatie van iemand anders. Bovendien pleegt Van Vloten valsheid in geschrifte door Multatuli bewust verkeerd te citeren. Zijn reakties op Multatuli's bespreking van Bilderdijks' Floris V en de kwestie Vrije Studie passeren de revue alsmede onverkwikkelijke uithalen van Van Vloten aan het adres van A. Bogaers naar aanleiding van een pas verschenen biografie. Tenslotte bespreekt L. de brochure van Van Vloten tegen Jonckbloet.

(....)

Het lust mij niet mij verder in het doolhof der Van Vloten'sche kritiek te begeven. Mijn doel was niet het Onkruid onder de Tarwe en zijn pamflet tegen Jonckbloet in al hun valschheid en oppervlakkigheid te doen kennen; ik wilde alleen met enkele voorbeelden de kritische methode van den heer Van Vloten in het licht stellen en bewijzen, dat daarbij niet de waarheid en de wetenschap op den voorgrond staan, doch zijn even ijdeltuitige als oneerlijke en boosaardige ikheid. Is mij dat gelukt, en heb ik den lezer den indruk gegeven, dat Dr. Van Vloten en zijn geschriften alleen met de uiterste behoedzaamheid kunnen geraadpleegd worden - een moeite die zij niet ten volle waard zijn - dan heb ik ten deele mijn doel bereikt. Mijn hoofddoel was echter van aangenamer en dankbaarder aard.

Sedert het Tolkgeschrijf tegen Multatuli mij voor het eerst griefde, zag ik verlangend uit naar een hartelijk woord van het Jonge Nederland, waarin het partij trok voor den schrijver aan wien het zooveel verplichting heeft. Immers, ontwikkeling van karakter

[p. 289]

en denkvermogens hebben Multatuli's geschriften reeds in ruime mate bewerkt. Tot heden zijn wel in tijdschriften enkele stemmen opgekomen tegen Van Vloten's geschrijf, maar een protest van het lezende publiek liet steeds op zich wachten. Men zegt, dat dit reeds sedert lang geschied zou zijn, indien niet Dr. Van Vloten, maar een ander het onkruid geschreven had. Nu hechtte men daar minder aan, omdat Dr. Van Vloten zijn goeden naam als mensch en als wetenschappelijk man reeds zooveel afbreuk had gedaan, en zijn invloed zoo geknakt, dat het boekske niet het kwaad deed, dat er mede bedoeld werd. Uit goede bron echter was mij ter oore gekomen, dat Multatuli uit de tweede hand kennis droeg van een gedeelte van Van Vloten's geschrijf, en dit mogelijk bij hem een walging had verwekt, die storend werkte op zijn stemming tot schrijven. Ik kan mij dat van iemand zoo fijn georganiseerd als Multatuli levendig voorstellen. Wie vindt het aangenaam met slijk geworpen te worden? Toen Dr. Van Vloten mij in zijn Kunstbode uitnoodigde hem het boosaardige van zijn kritiek aan te toonen, gaf dit den doorslag aan mijn voornemen om Multatuli openlijk te betuigen, dat Van Vloten's smaadschrift bij alle weldenkenden in den lande slechts walging heeft veroorzaakt; die zij zoo gaarne door eenige ‘rozen van soeter roken’ uit Wiesbaden zagen verdrijven.

Ook als Nederlander was het mij een behoefte des harten den man, die den letterkundigen roem van ons land in den vreemde heeft doen schijnen, zooals nog nooit Nederlandsch auteur gedaan heeft, toeteroepen: al is Nederland niet dankbaar, al zal de nakomelingschap voor de honderdste maal de ondankbaarheid der voorzaten wraken en uw nagedachtenis hulde doen, Nederland erkent uw verdiensten en uw uitstekendheid! Hoop gloeiende kolen op ons hoofd, zooals een man die zich boven maatschappelijke deugden en ondeugden verheven acht, doen kan, en schenk ons opnieuw in uw geschriften oogenblikken van kracht, van deugd, van genot! Neem mijn zwakke poging om uw bekladder in het ware licht te stellen aan met de verzekering, dat ik bij het schrijven telkens uw pen gewenscht heb, opdat de advokaat waardiger mocht zijn de zaak waarvoor hij sprak!

Wat de heer Van Vloten betreft: ik weet dat mij van nu aan de eer zal te beurt vallen ruimschoots mijn deel te krijgen van den ‘hoop

[p. 290]

drek’, dien hij, zooals men verzekert, naast zijn schrijftafel heeft liggen; ik weet dat hij mij op alle wijzen, die een satanische geest hem kan ingeven zal vervolgen en bespotten. Dat alles heb ik overwogen, doch ik heb het over voor de zaak die ik in deze bladzijden voorstond.

Den Haag, Februari 1876.

(blz. 46-48)