Volledige werken. Deel 17. Brieven en dokumenten uit de jaren 1874-1875

[juni 1875
Artikel van Mina Krüseman]

Begin juni 1875

Artikel van Mina Krüseman in De Vlaamsche Kunstbode, jrg. 5, blz. 224-225. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.). Vgl. ook blz. 597.

Multatuli-Douwes Dekker.
door Mina Kruseman.^*

Mijn eerste optreden in Antwerpen gaat gepaard met vele moeielijkheden, waarvan zeker de grootste is, dat ik beloofd heb te zullen spreken over Multatuli's ‘Vorstenschool’.

Wie ooit, met algeheele toewijding gestreden heeft voor het meesterstuk van een doodvijand zal begrijpen hoe zwaar de taak is welke ik mij zelve opgelegd heb en dien ik volbrengen zal zoo niet met den schrijver dan zónder hem, ja zelfs nu 't zoo wezen moet tegen hem.

De ‘Vorstenschool’ is een litterarisch meesterstuk, zooals wij er nog in onze taal op 't oogenblik geen tweede hebben, en welke fouten er ook als dramatisch produkt in wezen mogen, de taal is zóo schoon en de strekking is zóo nuttig dat men den genialen schrijver gerust een enkel tooneelzondetje vergeven mag, ter wille van het vele schoone dat hij ons te genieten geeft en dat in alle opzichten populariteit verdient.

* Voorwoord tot eene voordracht over ‘Vorstenschool’ in den ‘Cercle Artistique’ te Antwerpen. Als bijdrage tot de kennis van Multatuli als mensch ruimen wij aan dit ons welwillend toegezonden artikeltje volgaarne eene plaats in. Dat echter niet onze Redactie, maar alleen de geachte schrijfster voor die kritische beschouwingen verantwoordelijk blijft, spreekt van zelf. In verband daarmêe en in dezelfde richting lazen wij onlangs ook Noordnederlandsche Tijdschriftartikels, o.a. ‘Onkruid onder de Tarwe’ door Prof. Van Vloten (in ‘Onze Tolk’) en ‘Multatuli-vergoding’ door Cohen Stuart (in ‘De Banier’).
Red.

[p. 737]

De grootste vijand van dit meesterstuk is dan ook niet het Publiek, dat avond aan avond én den auteur én de tooneelspelers met eerbewijzen overlaadt, noch de pers, die machteloos is tegenover zóoveel toejuiching, neen, het is de schrijver zelf die als Douwes Dekker vergeet wat hij aan Multatuli verschuldigd is.

De man schimpt zelf op zijn werk en op de tooneelisten die 't vertolken, op mij vooral, zeker omdat ik er het meest voor gestreden, en de ondankbaarste rol op mij genomen heb... neen, dáárom niet, maar omdat... neen, ik zal niet zeggen waarom, want:

‘La vie privée doit être murée’

heeft Multatuli eenige dagen geleden te Delft gezegd, toen hij aldaar eene lezing hield... over zich zelven.

‘La vie privée doit être murée!’

Misschien zou deze frase gebezigd door een ander nog te verontschuldigen zijn geweest; maar uitgesproken door den geniaalsten man van Nederland, door hem die zich een Voorganger noemt, een Leider, ja zelfs een Christus...

Ik ben maar een vrouw, maar ik zou mij schamen als er één dag in mijn verleden was waarop ik de smeekbede van Multatuli toe moest passen:

‘La vie privée doit être murée!’

Neen, ‘la vie privée’ van een groot man moet groot zijn als zijn werk! De man die openlijk strijdt voor waarheid heeft het recht niet zijn eigen leven tot een leugen te maken en zich dan weg te schuilen achter de frase:

‘La vie privée doit être murée!’

Welnu, qu'elle soit murée! Ik zal aan zijn verlangen voldoen en den heer Douwes Dekker met stilzwijgen voorbij gaan, om enkel stil te staan bij het meesterstuk van Multatuli.