Volledige werken. Deel 17. Brieven en dokumenten uit de jaren 1874-1875

[21 maart 1875
Onkruid onder de tarwe X in Onze Tolk]

21 maart 1875

Van Vloten publiceert Onkruid onder de tarwe X in Onze Tolk, jrg. 6, no. 25. (U.B. Amsterdam; fotokopie M.M.) Van Vloten zet zijn polemiek tegen Vosmaer voort, nu speciaal inzake Multatuli's Minnebrieven en de daar geuite weerzin wat betreft schrijven voor geld. Fragment.

(....) Zulk een voorstelling maakt zich de schrijver der ‘Minnebrieven’ van 't geld, door schrijven aangebracht. Hij, die, door de ervaring geleerd, later wel degelijk in zijn pen het afdoende middel heeft weten te vinden, zich - wel niet met vrouw en beide kinderen; die konden hun eigen weg zoeken; maar in elk geval met bijhebbend gezelschap - den kost te winnen. En waarom ook niet? In zijn ziekelijke overdrijving doet hij hier niets anders dan broodschrijven of zijn pen voor geld verkoopen met het stoffelijk voordeel te verwarren, dat een eerlijke en begaafde pen hem, die haar weet te voeren, opbrengt. En dit niet alleen; maar hetgeen hij ten behoeve van zijn nooddruftige vrouw en kinderen, als schande en oneer, afslaat, dat doet hij, in zijn Don-Quichoterie, voor een paar luî, die hem voor de met zijn pen verdiende f400 - komen - oplichten! - En dat, terwijl hij, als wij zagen, zich zelf afvraagt, of zijn eigen gezin niet om geld verlegen was!! - Geen

[p. 540]

wonder, dat zoo iemand zich verbaast - gelijk hij in een anderen brief doet - dat men in Holland ‘een echtgenoot en vader den kostwinner der zijnen noemt’. Hij denkt daar heel anders over; hij geeft zijn Tine (blz. 120) den raad: ‘hoor eens, lieve, als je volstrekt geen raad meer weet, tracht dan naar den Haag te komen - al is 't te voet en bedelend. Ieder zal u wat geven, als gij zegt, dat het is, om dáár te sterven met de kinderen. Ik ben er op gesteld, dat we dáár sterven. Maar samen, lieve Tine! - Ik heb volstrekt geen moed, om te leven en te handelen. Moed, om te ondergaan en te sterven, wel!’ Een fraaie moed, inderdaad, die laatste! - Intusschen, om dit in 't voorbijgaan op te merken, is Tine eenige jaren later wel, op haar eigen avontuur en met hulp van goede vrienden, naar Italië, in plaats van naar den Haag, gescharreld, en dáár - gestorven, doch niet ‘samen’ met Max, die intusschen te Wiesbaden voor zich en een ander met zijn pen de kost won, waar hij eerst zoo tegen had. Wat is er onderwijl van dien zoogenaamden stervens-moed geworden, waarop hij Tine wees, toen 't er op aankwam voor haar en hare en zijne kinderen den kost te verdienen? (....)