Volledige werken. Deel 17. Brieven en dokumenten uit de jaren 1874-1875

[3 januari 1875
Brief van Multatuli aan Funke]

3 januari 1875

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel en enkel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

De zin over Mooi of niet mooi staat op de vierde bladzijde in de rechter marge.

De opmerking vóor de slotzin, hieronder tussen haakjes gedrukt, is in de autograaf doorgehaald.

plein pouvoir!: volmacht (fr.)

[p. 237]

Wiesbaden 3 Janⁱ 75

Waarde funke, Ik sukkel aan m'n blyspel. Zeker heb ik al genoeg gemaakt om, de fragmenten samen voegende 3 of 4 blyspelen te vormen, d.i. wat de hoeveelheid aangaat, maar één blyspel heb ik nog altyd niet. Het is zeer moeielyk, en soms komt het me voor dat het onmogelyk is. Ik begryp dat weinigen dit inzien. Bedenk ook dat ik veel riskeer. Als 't slecht of zelfs middelmatig is, ben ik m'n naam kwyt. Hoe zou men over me heen vallen! Ik kan toch niet er by zeggen: ‘nu ja, 't deugt niet, maar ik deed het om aan wat geld te komen! Toch is dit de ware oorzaak van m'n volhouden, schoon 't de vraag is of ik er by win, als ik al den tyd bereken die ik nu daarmee bezig ben. Ik ben zeker dat gy en Vosmaer van zeer veel fragmenten zeggen zoudt: heel goed. (als staal zend ik je een pakje) Welnu al is zoo'n fragment goed (of bruikbaar) dáárin zit het hem niet. 't Zou me nu eer schikken een verhandeling te leveren over de redenen waarom in Holland een goed blyspel 'n onmogelykheid is, dan dat onmogelyke (?) blyspel te maken. Zend me s.v.p. die brokstukken terug, schoon 't de vraag is of ik ze gebruiken kan. Als ik 'n goed geheel in m'n hoofd heb, is 't af ook. Het schryven is de hoofdzaak niet.

Je begrypt dat ik dit alles alleen meedeel om je niet te doen denken dat ik stil zit. Ik wurm er mee. Als 't lukken kán (wat ik nog altyd niet weet, is 't in eens klaar.

Maar nu iets anders. Zie eens advertentie Nieuws 1 January (1609) Dat huis wilden we gaarne hebben. Wilt gy aan dien domine E.G. Hoever te Blarikum schryven? Ik kon dan dáár na eenig verblyf trouwen, was by U in de buurt, en had plaats voor Nonni. Ik heb veel redenen om die verhuizing doortezetten en geef u carte blanche om toeteslaan. (De huur is nog f65 minder dan hier, en de belasting zal ook wel minder zyn. hier betaal ik 100 gl.)

Stipt gezegd zou ik zonder verdere informatie durven zeggen dat ik dat huis neem. Er kunnen geen bezwaartjes van ondergeschikten aard bestaan die opwegen tegen 't overplaatsen naar Holland, en wel tegen Ultimo maart. De eenige vraag zal wezen of ik op dien dag de middelen ter verhuizing hebben zal. Schulden heb ik hier niet, of niet noemenswaard. (op 't oogenblik geen f50. Alleen zit ik vast aan een jaar huur, doch ik gis dat ik daar wel af zou komen.)

[p. 238]

Tracht svp. met dien domine in besprek te komen, en zoo noodig sla toe! 't Zou nuttig zyn.

Hartelyk gegroet en 'n goed jaar!

tt

DD

Wanneer zou 't kunnen betrokken worden? Er staat Mei of vroeger.

Er ligt me veel aan gelegen dat ik Nonni schryven kan dat ik 'n kamer voor haar heb. Tóch zou ze niet kunnen komen voor we getrouwd waren. Welnu, ook daarop is dan raad te schaffen. Hier heb ik én de ongetrouwdheid én gebrek aan plaats.

Dat huisje zette althans één bezwaar uit den weg.

Als ge toeslaat, zal ik 't goed vinden. Verlies geen tyd met heen-en-weer schryven aan my

plein pouvoir!

Mooi of niet mooi van dorp of streek doen er niets toe. Ik leef in huis, en als ik uitga, geniet ik meer van 'n hei dan van Parys. Sla maar toe!

Daar komt me in den zin dat de verhuurder op klein-hollandsche manier allerlei vragen doet. Zie, ik wil niet aankomen als getrouwd. Dit namelyk staat het trouwen zelf in den weg. En... ongetrouwd? Dit zou 't fatsoen en geweten van den dominee misschien bezwaren.

Ik gis dat ge't best zult doen 't huisje te huren voor my, en in 't midden te laten wie ik meebreng. (wat hun dan ook niet aangaat, maar... ze zyn zoo!)

Is 't noodig te zeggen dat ik later m'n kinderen wacht? Of m'n dochter? Of... dat ik ongehuwd aankom en later trouwen zal, zonder te vermelden dat de aanstaande vrouw terstond meekomt?

Ikzelf zou, dáár aankomende, terstond doen weten dat ik met Mimi trouwen zou, maar misschien voorkomt dit 't schandaal niet. Zie, ik geef niet om de opinie, maar om 't verlies van stemming, als men die opinie openbaart door scheldwoorden of glazen ingooien. Op zoo'n manier heeft men Rousseau van 't eene land naar 't andere gejaagd en eindelyk tot zelfmoord gebracht.

Gy de hollandsche verhoudingen en vooral de begrippen in 'n nieuwlichter streek kennende, zult wel weten wat ge zeggen of zwygen moet. Te Nykerk ben ik 't Logement uitgejaagd omdat ik, geen lokaal-memorie hebbende, 'n verkeerde kamer was ingeloopen. De ‘juffrouw’ ('n wyf met 'n neepjes muts) zei:

[p. 239]

‘ik houd niet van dat gesnuffel in m'n huis.’-

(Misschien was 't goed dat ik alleen kwam, en dat Mimi me rejoigneerde als ik er goed en wel was.)

Mies zegt dat kan niet omdat ik niet alleen kan zyn. Dat 's waar.