Volledige werken. Deel 15. Brieven en dokumenten uit de jaren 1872-1873

[29 november 1872
Brief van Multatuli aan Funke]

29 november 1872

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Twee enkele velletjes postpapier, dubbel gevouwen en geheel beschreven. (M.M.)

Vrydag morgen

Waarde funke! Dank voor Spectator, Tolk en n^o 10 van de Bibliografie. (Kryg ik ook n^o 5 en 9? Ik stel er veel belang in het compleet te hebben.)-

Het partytrekken van ‘Tolk’ voor N.R.C. is me een blyk dat hy wel degelyk ook z'n eerste recensie, met wat verandering, uit den Rotterdammer overnam. Het was een wachtwoord. Daarom speet het me zoo dat N.R.C. in de gelegenheid was dat w. woord zoo vroeg te geven. Dat fr.v.d. Putte order geven zou om zoo mogelyk V. School te smoren, wist ik.-

De Spectator is zeer hartelyk. Doch als ‘kritisch stuk’ (dat is 'n kunst à part!) niet bekwaam. Het is opmerkelyk hoe weinigen dat ‘vak’ begrypen! 't Schynt een der moeielyksten te zyn. Dát en... blyspel! Ik lees niet alles, en kan dus niet alles beoordeelen, maar zelden las ik een recensie - ik zeg niet: die goed was, o neen, die blyk gaf dat de recensent wist dat het ‘kunstbeschouwen’ een vak van litteratuur is! Ieder schynt (of byna ieder) te meenen dat het genoeg is als burgerluî in 'n museum te zeggen:

‘dat is mooi.’
‘dat is niet mooi.’

[p. 492]

De welwillendheid van den heer Vosmaar doet me in zekeren zin zeer. Hy geeft my veel meer dan ik verlang, maar niet genoeg aan zichzelf.

Deze indruk van my heeft niets te maken met auteursydelheid. Ik maak die opmerking precies 'tzelfde by pryzen als by laken.

Ik zal daarover eens een stuk schryven. Een stuk over... dit of dat, kan dikwyls en moet somtyds even belangryk zyn als 't behandeld stuk zelf, namelyk: eene studie! Dit heeft met ‘mooi’ of ‘leelyk’ beiden niets te maken. Ik stel me voor, eens een model te leveren van 'n kritiek, dat is: 'n essay. Want makkelyk is het niet.

Zoudt ge wel gelooven dat ik de zeer uitvoerige en zeer zeer aanpryzende kritiek van prof Veth (in den Gids) van den Havelaar niet goed vind? Let wel: als kritiek. Hy geeft my 100 maal meer dan ik vorder, of zelfs dan goed is - o luxe van lof! - maar als kritisch stuk deugt z'n zeer lang opstel niét!

Velen denken dat ik boos wordt om aanmerkingen. Dit is niét waar! Ik trek meer party voor de kunst dan voor mezelf. Ik ben even kwaad over 't ‘mooi vinden’ van Albert's vers als over 't hekelen van iets anders.

Ja, ik zal eens schryven over kritiek in 't algemeen. Om te bewyzen dat het niet de aanmerkingen zyn die my prikkelen, maar 't verwaarloozen der roeping van den ‘kunstbeschouwer’ zal ikzelf (na afloop der publieke beoordeelingen) fouten in V.S. wyzen, waarop ik gis dat niemand zal gelet hebben.-

De heer de Veer in Tooneelverbond. Dat is de ware plaats! Onlangs kreeg ik 'n vriendelyk woordje van v. Hall, den secretaris. Maar dat ging V. School niet aan. 't Was over Specialiteiten. Dat stuk behoorde veel meer verspreid te zyn. Maar W. kan zich niet roeren. Van ‘kritiek’ gesproken, zie eens wat er over dat zeer sérieus stuk in den Spectator gezegd werd! 't Is pitoyable! En alle anderen... zwegen heelemaal.

Durft iemand zeggen dat het geen bespreking - en aanpryzing! - waard was? Ik sommeer ieder die 'n letterk. naam te verliezen heeft, dit te verklaren! En 't zelfde zeg ik van Vrye Studie! De hoofdoorzaak van 't niet-recenseeren of - als 't dan moet, zooals met V.S - slecht recenseeren is afschrik van inspanning. De beoordeeling byv. van III bundel Ideën is een zwaar werk. 't Is niet aftedoen met 'n stupide ‘mooi’ of ‘niet mooi’ En Specialiteiten ook niet!-

[p. 493]

Gelyk met dezen, aangeteekend, een vel druks aan kopie. Ik sluit dezen niet in 't pak, om U te verzoeken het pak niet tot maandag morgen op de post te laten, tgeen in verband met de drukkery U misschien anders onverschillig was. Ik bedoel dat ik, indien 't U schikt de f40. voor de twee vellen te zenden. (vóór-eergister en nu) haast heb! Men kan geen yzer met h. breken, maar als 't eenigzins kán, wacht s.v.p. niet op maandag!-

Kryg ik schoon vel 14?-

Hartelyk gegroet

tt

DD

Ik zal Vosmaar particulier schryven? Kent ge hem? Z'n welwillendheid treft me maar... maar... n goede kriticus is-i niet!