Volledige werken. Deel 15. Brieven en dokumenten uit de jaren 1872-1873

[21 september 1872
Brief van Multatuli aan Funke]

21 september 1872

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

Delhi: hoofdstad van Brits-Indië, in de jaren 1857-1858 centrum van de zeer bloedige Indische opstand, die eerst na een maandenlang beleg door de Engelsen kon worden beëindigd.

die vertaald is: de Max Havelaar was in het Frans vertaald door A.J. Nieuwenhuis, en gedeeltelijk gepubliceerd; zie V.W. XII, blz. 474, 601 en V.W. XIII, blz. 31.

Wiesbaden 21 Sept 72

Waarde funke!

Ik begryp dat ge 't zeer druk moet hebben. Ik ook. De Engelschen, hupsche kerels, ontvangen. Ze zyn nu naar de Kursaal, en gaan van avend weer naar Mainz.-

[p. 356]

Dank voor 't pakket. Ik zal die brochure v.d.'Abl. attent lezen, en trachten rechtvaardig te oordeelen. Nogal moeielyk, omdat ik zeer tegen hem ben ingenomen. Ik apprecieer het, dat ge in al uw drukte van September, daaraan nog gedacht hebt, my dat stuk te zenden. - Ik mis blz. 185 van het 1^e deeltje. Ik durf niet zeggen dat ik het niet ontv. heb. Maar ik vind het wat erg, dat ge nu daarom een Ex. schendt. Zyn er losse vellen (in dit geval: ¼ vel) zend me dan svp dat slot van deeltje 1.-

Over vel 10 4^e deeltje:

Ik was genoodzaakt het twee keer terugtevragen. Dit was niet de schuld van de Drukkery, althans niet hoofdzakelyk. Ziehier de oorzaak:

Dat vel, 't laatste (op ¼ na) is actueel, omdat het straks verschynt. De omstandigheden gaan snel, en onder de correctie gebeurde het telkens dat ik er iets moest byvoegen. (Atjin! en nog meer dat ik nu voorby ga)

Bovendien is dat uitbreiden der noot op blz. 156, eene annonce (reclame als men wil) zoowel voor den brief aan den Koning, als voor Vorstenschool

Ook heb ik 't Naschrift op ‘de Bruid daarboven’ dat zoo moeielyk te annonceren is, eenigzins gereleveerd.

Dit alles heeft z'n nut, niet waar?-

Als ik niet beschaamd was, vroeg ik dat vel 10 nóg eens terug. Maar ik durf niet. Het is nu onderweg met 'n ‘aan den heer Funke.’

Maar, ondanks alle welwillendheid der zetters, gebeurt het telkens - deze keer was 't ook het geval - dat ze 'n nieuwe fout maken by uitbreiding, die verzetten van regels vordert. Eigenlyk moest ik een proef terugzien, elken keer als ik iets byvoeg. Nu, dat zou al te slymerig worden!

En dan dingen die geen eigenlyke fouten zyn, maar - ja tóch, fouten. Zie op de nu gecorrigeerde proef, dat mal afbreken van de noot 146-147. Zulke dingen kan ik by de correctie niet voorzien-

Conclusie: wilt ge zoo goed zyn dat vel 10 goed natezien?

Hiervoor is byzondere reden. Ik vraag van dat vel drie Exemplaren. (Dus: ‘fiat afdrukken 0003’) Ik heb die noodig: twee voor Parys, en een voor Roorda.

Ge kunt uit den Sneeker 24 febr zien, dat hy - (door my geprevenieerd) - de verwikkeling met Atjin zag aankomen.

[p. 357]

Wilt ge my dus 3 Exempl, terstond na afdruk, door de drukkery doen zenden? Die voor Parys gebruik ik om, zoo mogelyk door dat fransch daar de publicatie te bevorderen van den M. Havel. die vertaald is, doch niet uitgegeven.-

Mimi vertelt me dat ze haar pakje verzonden heeft, en dat ze 't buiten my om deed, omdat ik zoo zwaartillend corrigeer. Dit is waar. Ze heeft me 't stuk voorgelezen. Maar ik had het nog willen doorzien. Dit wou ze my sparen.

Wees hartelyk gegroet ook van haar.

tav

DD

Dank voor de kranten, met annonce over de M. Commissie.

De tegenwoordige expeditie naar Sumatra's Oostkust, stelt myn beweren in een helder licht: dat er kostbare expeditien noodig zyn, om de vry-arbeiders te beschermen, zoodra ze zich vestigen buiten de rayon van 't kultuur-(zegge: regeerings- en gezag-) stelsel. Laar de Veer myn brochure daarover eens lezen, en dan beoordeelen, met het oog op Delhi, of ik niet gelyk heb.

En die historie by Delhi is maar 'n begin!