Volledige werken. Deel 15. Brieven en dokumenten uit de jaren 1872-1873

[17 september 1872
Aantekeningen van Mimi in Dagboek]

17 september 1872

Aantekeningen van Mimi in Dagboek II. (M.M.)

Het slot van deze tekst ontbreekt; er zijn op die plaats enige bladen uit het Dagboek verwijderd.

in den Havelaar: zie V.W. I, blz. 175.

17 Sept. 's avonds

In 't N.v.d.D. las ik daarstraks de speech van den koning bij de kameropening. ik maakte er D. attent op hoe hij zeide dat de gehalte van het leger verbeterd moest worden. - D. zeide Zoo, heb je daar de rede - ik denk er over den koning te schrijven. hier zie (hij nam mij de courant uit de hand en wees de plaats aan waar de koning zeide dat de betrekking met alle mogendheden vriendschappelijk was) Zie, zeide hij, dat is een leugen! Verder werd daar toen niet over gesproken, maar hij doelde daarbij op Atjin. - Toen het tractaat over afstaan van de kust van Guinée door de kamers moest worden bekrachtigd - hoe noemt men dat? - en daarover in de kranten die wij lazen zooveel afkeurende sprake was, zeide D. eens: och, die oordeelen zooals couranten veelal, zonder kennis van zaken. - ik zou mij wachten een oordeel te

[p. 345]

uiten - Heb je er niet op gelet hoe fransen v.d. P. in de eerste kamer (niet de tegenw. minister, ik geloof zijn vader) zeide dat hij tegen het afstandstractaat zou zijn, wanneer de inzage in de geheime stukken hem niet van inzicht had doen veranderen? Heb je dat gezien? Welnu ik gis dat die geheime stukken Sumatra's westkust gelden. Zooals ik in den Havelaar zeg hield men het er indertijd toen ik te Natal en Padang was, voor dat een geheim tractaat met Engeland ons weerhield ons benoorden de rivier Sinkel uit te breiden. Nu ik gis dat het geheime stuk waarvan fr. v.d. P. sprak eene herroeping zal zijn van dat verdrag,’-

Toen wij nu dezer dagen in de bladen lazen van een expeditie tegen de Bataks of Battiks zeide hij: - zie je ik gelijk heb gehad - die oneenigheid met de Battaks is waarschijnlijk gezocht, niets is gemakkelijker dan tot zulk een expeditie een voorwendsel te vinden - en ik veronderstel dat de oorlog met de Battaks de gelegenheid tot 'n twist met de Atjinezen moet ten gevolge hebben. De B. zijn door de Atj. tot mahomedanen gemaakt. de Atj. zijn dweepers op dat punt, zoo ook de Battaks. Als de Battaks strijden moeten tegen Holland zal de Sultan van Atjin hen steunen, en al deed hij dit niet men zal altijd kunnen voorgeven dat hij het doet. O, als ik rijk was! Atjin is een machtig rijk, 't Is een strijdbare natie. De atjineezen zijn niet zoo zachtmoedig als de javanen, 't is 'n ernstig forsch volk. Ze spreken maleisch. Niet het maleisch van Batavia maar 't echte schoone maleisch.