Volledige werken. Deel 15. Brieven en dokumenten uit de jaren 1872-1873

[9 april 1872
Brief van Multatuli aan Funke]

9 april 1872

Brief van Multatuli aan G.L. Funke. Dubbel velletje postpapier, geheel beschreven. (M.M.)

Bovenaan op blz. 4 zijn een paar inktvlekken.

bemiddelaar: A.L. baron van Plettenberg.

Wbaden 9 april 1872.

Waarde heer funke! Ik heb uwe beide br. van 6 April en dien van 8 April. Ik begryp dat ge veel te doen hebt, en ben u dankbaar voor den tyd dien ge aan ‘onze’ zaak wydt.-

Aan Haeseker & Woest gister verzonden: revisie vel 6 en correctie vel 8. Het laatste heb ik hun terug verzocht, omdat er 'n lange noot bykomt. Wilt gy dat vel nazien, schryf hun dan, s.v.p. dat het niet weer aan my hoeft. Ik zie in, dat ophouden lastig is. Maar schryf hun dan svp dat ik u dat verzoek. Anders zouden ze meenen dat we elkaêr tegen werkten. (Let wel: vel 8)-

Dat ik Uwe brv. van 6 niet terstond beantwoordde, was omdat ik wachtte op de berichten die ik nu heb in uw br. van 8. (Over die 16 regels.) Waarschynlyk ontv. ik morgen vroeg de proeven van 1 & 2, en ik vind zeer goed, dat gy die 16 regels naziet.-

Uwe beschouwingen over Opvoering van V.S. zyn, geloof ik, juist. Maar... ik weet niet eens of ik er iets aan (of tegen) doen kan. (droit d'auteur? In Holland? Ze speelden de Bruid overal, en, met uitzondering van de Duitschers in de Nes, vernam ik 't uit de Courant! Ik laat nu daar, of ik - ook áls ik 't recht had, droit d'auteur vragen zou. Ik denk neen, omdat ik - dit moet ook in aanm. genomen worden, belang heb by de opvoering als middel tegen 't dood zwygen... al was dan ook de opvoering slecht. Als ze my niet by de repetitien raadplegen, kán 't niet goed zyn.-

[p. 172]

Ja zeker, Gy doet al 't mogelyke voor publiciteit. En ook overigens is Uwe behandeling van zaken zoo flink als 't maar kan!-

Over de accoorden met Waltman later. Ik moet brieven opzoeken (niet van W.) maar van den bemiddelaar, waarin dingen behandeld worden, die me vreesselyk schokken. In die dagen streed ik - in-verband met die zaken - voor 't behoud van m'n vrouw-en-kinderen. De satanieke tusschenkomst der Multatuli-comm^ie heeft gemaakt dat ik dien stryd verloren heb. En publiek behandelen kan ik die infamie niet, omdat ze te intiem is voor Publiek. Als ik toegeef in die dingen maakt het me impotent.-

Neen, den geïllustr. ‘Schoolmeester’ ken ik niet. Maar 't zal - buiten de financiële kwestie - moeielyk zyn een teekenaar te vinden. Myn wenk byv. over de schets by Idee 7 was al niet goed! Zoo'n ding als ik opgaf, zou beduiden: praat niet, als er gehandeld moet worden! Dit is wel waar, maar niet de bedoeling van Idee 7. Maar daar gy de Vries pryst, wou ik dát werk gaarne eens zien. Doch... ik vrees dat gy 't niet doen moogt, om den financielen kant der zaak. Wacht tot ge halfryk zyt, en wat wagen kunt.-

Exemplaren Bruid? Wilt ge my een stuk of vier zenden? Asjeblieft. Wat present-exemplaren aan anderen aangaat, zou ik U dan alleen een lystje geven, als gy met my eens zyt dat het - op 'n paar uitzonderingen na, in 't belang der zaak is, om 't naschrift te doen - ja, ik bedenk daar dat het goed is, ook voor de Vorstenschool. Ik zal u dus een lystje geven, maar houd het niet voor 'n indiscretie. Ik doe 't waarlyk om de zaak. (op 'n paar na, die 'k nu niet passeeren mag als ook anderen 't krygen.) 't zal, meen ik 13 stuks zyn.-

Uw spreken met de drukkery, goed! Weet ge wat ik anders zou gedaan hebben? Hun 'n vervloeking laten zetten over den werkman die wel hard schreeuwt om lotsverbetering, maar - &c. Maar liever doe ik 't niet. Ze hebben 't al beroerd genoeg!-

Hoe ge dat schipperen wilt met het weglaten van den regel: ideën v mult bovenaan, begryp ik niet. Hoe dan in vel 1 en... 8, 9 &c? Dat er 35 regels moeten zyn áls dat hoofd wegviel, is waar, maar met dat hoofd wordt het nu, vóór en ná Vorstenschool te lyzig, vind ik. En als we 't overal weglaten, vervalt de uniformiteit met de overige Ideën. 't Zou vervloekt jammer zyn, als men voorwendsel vond om Vorstenschool te vermelden als ‘afwyking’ van de rest. Alles is 'n uitvloeisel van 'tzelfde program.-

[p. 173]

Uw oordeel over Bedryf V houd ik voor juist. En toch 't mocht niet anders. Als 't fyn gespeeld of attent gelezen wordt, is er veel actie in de gemoederen. De schuldbewuste verlegenheid van den Koning, en wel op 2 manieren, eerste & laatste vooral voor en na den tuin, de moeite die Louise zich geeft zich intehouden, de pyniging van v. H., de aandoeningen van 't drietal, de ‘executie’, Het ‘Zeg hem alles, alles!’ (men mag veronderstellen dat de Kon. Moed. óók 'n woordje vallen laat over de in 't eerste bedryf voorkomende passages, de ‘verandering’ van Herman, de ‘verandering’ van George, de manier waarop Louise 't drietal hooren laat wat die V. Weert op L. Rust deed, door S.S. tóch binnen te laten) och, als 't goed gespeeld wordt, is die acte wel goed, en zelfs fyn, omdat daarin alle scabreuse punten vermeden zyn. Ik schryf u immers, reeds over 'n kleine verandering in het tooneel? Nu,

Excuus voor de vlekken!-

Nu er komt nog 'n kleine wyziging, niet in den tekst, maar in 't op- & aftreden der personen. Ik zal die by-tyds zenden. Of, ik kan 't nu wel doen. Ze gaat dus hierby, neen-

En nu... ik heb geld noodig. Nu weet ik wel dat ik, als ge niet dat royale aanbod gedaan hadt, volgens de gewone conditie, ter-nauwer-nood iets zou te goed hebben. Ik heb volgens 't gewone accoord (te zamen met het voor my aan v.H. betaalde of te betalen bedrag) f260. ontvangen, dat zou dus voor 6½ vel geweest zyn, en meer is er niet. Maar ik heb indedaad geld noodig. Schikt het u dus, help me dan, svp.

Over 'n dag of twee zend ik u de kopie voor 't eerste vel. Ik weet nóg niet, hoeveel ik over Vorstenschool zal zeggen. t Is te weinig of te veel misschien voor één vel. Ik zou wel willen dat Vorstenschool begon op blz 49. Dan vulde ik drie vellen met Ideën en (korte of lange) voorreden Maar dan zoudt gy gebonden zyn aan eene aflevering van 10 vel. En ik weet niet, of u dít schikt? Op kopie kunt ge rekenen, als dát de kwestie is. De drukkery zal niet wachten.

Wees hartelyk gegroet van

tav

DD

lystje pres. Exx. morgen.-

Zoudt ge my de kopie 2 of drie laatste blaadjes V acte willen terugzenden? van daar af, waar in 't cursief staat: ‘allen af.’ De tekst blyft maar ik moet iets anders rangschikken in gaan en blyven. Ik kan niet zien. Ge merkt het aan m'n schrift