Volledige werken. Deel 14. Brieven en dokumenten uit de jaren 1870-1871

[p. 391]

[21 januari 1871
Artikel in Het Vaderland]

21 januari 1871

Redactioneel artikel in Het Vaderland, no. 18. (K.B. 's-Gravenhage; fotokopie M.M.)

Multatuli heeft in Het Noorden een antwoord geplaatst op hetgeen de N. Rott. Ct voor eenige weken geschreven heeft naar aanleiding van zijn laatste brochure: ‘Nog eens vrije arbeid’.

Dat stukje was eerst aan de N. Rott. Ct. gezonden. Aan het orgaan, dat hem aangevallen had, richtte Multatuli zijn verdediging, maar de N. Rott. Ct. weigerde het op te nemen.

Men herinnert zich, dat het stukje, waarmede de N. Rott. Ct. zich van Multatuli's boekje heeft afgemaakt, slechts eenige bezwaren bevatte tegen den persoon des Schr's, waarvan de voornaamste was, dat hij vroeger andere denkbeelden van koloniale politiek zou voorgestaan hebben, dan thans, en dat hij van die verandering geen behoorlijke reden zou opgegeven hebben.

Was het antwoord van Mulatuli niet beleefd; men moge vrage of de methode, volgens welke het blad zijn boekje had bestreden, wel humaan was.

Doch de lezer oordeele zelf: Na gezinspeeld te hebben op ‘dat Nederlandsch gezaag over personalia, waarvan men gewoonlijk bitter weinig weet. (Idee 545),’ gaat Multatuli voort:

‘In de laatste alinea ligt dan ook de reden waarom ik geloof niets te moeten antwoorden op de beschouwingen in het nummer van 6 dezer, waartoe mijn brochure... geen aanleiding gaf.

De lezer - die zelf wel zal weten dat ik niet nederig ben, dat ik van politieke denkwijze verander “zonder daarvan behoorlijke reden tegeven”^* dat mijn Ideën allermiserabelst in elkaar zitten, enz.,

* “Deze zinsnede zal wel beduiden dat ik mij verkocht heb aan 't Behoud? Nu, dat kan ik niet loochenen. De N.R.Ct. kan voortaan den omslag van 't insinuëren uitwinnen. De zaak ligt er eenmaal toe! Mijne Ideën worden geschreven voor rekening van een genootschap Oud-Conservatieven. Daarvan verschijnt geen vel, dat niet door de heeren Saaymans Vader en Dominé Knack te Berlijn is goedgekeurd. Mijne politieke stukken worden nog bovendien gecensureerd door den ombrenger van het Dagblad. Ook een kransje van bakers en vroedvrouwen... bah!
“Wat voorts de beschuldiging van gebrek aan nederigheid aangaat... met terugzicht op Göthe's Kommentaar in voce: Bescheidenheit, zal ik de aanschaffing van dat artikel uitstellen tot ik een N.R.Ct. ben geworden. Dat zal voor die verandering wel de geschikste tijd zijn.”

[p. 392]

enz. - had, meen ik, recht op wederlegging mijner redeneringen over Vrijen-Arebeid. En ik ook.

Het ontwijken van de behandeling dier quaestie zoude bijna doen veronderstellen...’

En verder:

‘Hoe die courant boven dat stuk mijne woorden durfde plaatsen: “Wie inderdaad het goede wil, verdraait de gegevens niet” is mij een raadsel. Zij zelve “verdraait” in dat opstel, het geheele Indische vraagstuk tot het verdacht maken van mijn karakter, en de “verzuchtende” raadgeving aan een onbedreven schrijver, hoe hij zijne talenten hebbe aan te wenden, opdat er eenmaal iets uit “groeien” moge. 't Wordt waarlijk tijd! Ter bevordering van dien “groei” zal ik mij vlijtig oefenen, door acht te geven op de redenen en schrijfwijze van de N.R. Courant. En ook ben ik bereid mijn karakter te wijzigen naar het voorbeeld van dat blad, zoodra iemand de goedheid heeft mij mede te deelen waar ik dat model kan te zien krijgen.

Wiesbaden, 11 Jan. 1871.

Multatuli.’

In hetzelfde artikel houdt Multatuli vol, dat de Gouv.-Generaal Duymaer van Twist wel de verbodsbepalingen tegen onoorbare middelen bij de werving van militairen in Lebak heeft ingetrokken. Het daartegen aangevoerde besluit van vroeger datum door denzelfden Gouv.-Generaal uitgevaardigd tot wering dier misbruiken, is volgens Multatuli dan juist het verbod van welks intrekking hij gesproken had, zonder toen te weten, dat de Gouv.-Generaal, die het introk dezelfde was, die het had uitgevaardigd.