Volledige werken. Deel 14. Brieven en dokumenten uit de jaren 1870-1871

[p. 172]

[Bijlage
Aantekeningen van Mimi]

Bijlage

Aantekeningen van Mimi in het Verslag betreffende de situatie eind augustus en begin september 1870. Dit gedeelte, geschreven op 30 januari 1871, is door haar in de gedrukte versie weggelaten en vervangen door de zin: Dat waren moeilyke dagen geweest en die volgden waren niet beter.

Essers hagepreek: Idee 703, zie VW IV, blz. 427-433.

Daar de laatste remise 20 f was geweest en wy toen die arriveerde zoogoed als niets hadden, is 't ligt te denken hoe het spande en hoe lang die dagen waren. Na 14 dagen schreef hy op D's herhaalde brieven dat hy hoopte weldra in staat te zyn eenig geld te kunnen zenden; en waarlyk den 8^sten September zond hy 25 gulden. Wat dat lang was van 19 Aug. tot 10 Sept. met 20 f. en nog, hadden wy het dadelyk geweten met 20 f moet ge 22 dagen toekomen; maar D vertrouwde vast er spoedig meer zou komen; hy had ook geen reden dat niet te gelooven want tot op dit oogenblik was v.H. accuraat geweest; er was op de gustavsburg niets te krygen, en ook in Mainz kon ik nergens teregt zonder geld. D. heeft in dien tyd honger geleden, had geen sigaar en was werkelyk wanhopend. Toen eindelyk die 25 f kwamen - was het wreed dat dat eigenlyk nog een voorschot was. D. had in de stemming van al die dagen niet kunnen werken. Ofschoon 't verdrietig was zou D van Helden niet kwalyk genomen hebben dat hy geen geld had, natuurlyk dat is een ongeluk; maar dat hy 19 Aug. nog vroeg: schryf zoo ge geld wilt hebben en toen dag vóor dag na wachten liet, zonder iets... had v. Helden in godsnaam gezegd: ik heb geen geld, dat was veel waard geweest. De 25 f die hy eindelyk zond maakten de zaak niet mooi, evenmin als de 20 die 8 daag later arriveerde. D. was ontstemd, zeer ontstemd en verzwakt ook door ergernis en gebrek. goddank dat de drukkery niet wachtte. Het drukken ging zóó langzaam er was nog steeds kopy in voorraad. Maar die langzaamheid der drukkery was een ander onderwerp van ergernis. Te midden van al deze ergernis, temidden van oneindig verdriet en smadelyk gebrek lyden heeft D het 13^de en 14^de vel van zyn Ideen geschreven. Hy zeide schryvende dat ze slecht waren! zoo ontstemt was hy. Wel kan men tusschen de regels zyn smart lezen. In die dagen, ik meen na 10 Sept. en die dagen dat we geld genoeg hadden om ons door zwart brood tegen honger te behoeden en 't een fête vonden

[p. 173]

als ik er voor 3 kreutzer pruimen of 6 kreutzer worst by gekocht had, toen we verheugd waren als er cigaren waren en voldoende olie om niet door de duisternis naar bed te worden gedreven, korrigeerde hy vel 9 en was zeer voldaan over zyn beschryving van Essers hagepreek.