Volledige werken. Deel 13. Brieven en dokumenten uit de jaren 1868-1869

[24 november 1868
Verslag in Delftsche Courant]

24 november 1868

Verslag in de Delftsche Courant betreffende Multatuli's spreekbeurt d.d. 20 november. (Gemeente-archief Delft; fotokopie M.M.)

Vrije Studie is het onbelemmerd streven naar waarheid, was de stelling die de heer Douwes Dekker (Multatuli) trachtte te betoogen in de vergadering van de studenten-vereeniging. ‘Vrije Studie’, welke jl. Vrijdag alhier op stads doele gehouden werd. Hij was tot de keuze van dit onderwerp gekomen door de verhandeling onlangs terzelfder plaatse door Dr. van Vloten over Vrije Studie gehouden, maar, wel verre dat het in sprekers bedoeling zou liggen alsof hij hiermede eene laakbare leemte in dr. van Vloten's speech zou willen aanvullen, was het juist de rijkdom van gedachten door dezen ontwikkeld die er hem toe hadden geleid hetzelfde thema andermaal tot een onderwerp van bespreking te maken. - Het zou een ijdel pogen zijn, om, al ware het ook maar een flaauwen weerklank te geven van de gansche redevoering van den begaafden spreker, die zijn talrijk gehoor, gedurende ongeveer drie uren, wist te boeijen en mede te slepen door zijne uitstekende welsprekendheid en door de geestdrift die hem bezielde en die hij aan zijn toehoorders onweerstaanbaar wist mede te deelen. En al mogt menige stelling paradox klinken en menige uitdrukking meer geestig en scherp dan juist en waar zijn - toch zal niemand het, naar wij vertrouwen, tegenspreken, dat allen die aldaar tegenwoordig waren, met aandachtige belangstelling het oor aan den spreker leenden. Op 't gevaar af van iets preekerigs aan zijne voordragt te geven, verdeelde de heer Dekker die in drie afdeelingen,

[p. 231]

waarin hij wees op de belemmeringen die de Vrije Studie in den weg staan: 1^o. de vooroordeelen waarmede de mensch van zijne geboorte af aan wordt doortrokken en gevoed, die hem beletten een vrij en onbevangen eigen oordeel te vestigen; 2^o. de belemmeringen die hem door anderen in den weg worden gelegd. Het oordeel der wereld: ‘Wat zal men er van zeggen? Hoe zal men dat opnemen? Is het wel fatsoenlijk’? En 3^o. de gebreken van het individu zelven, waaronder luiheid en zinnelijkheid meestal eene eerste plaats bekleeden. In den loop zijner redevoering wees spreker er voorts op, dat inzonderheid de beoefening der physica (vooral geen metaphysica) het studievak is, dat het meest tot de kennis der waarheid leidt, en dat vooral dat gedeelte, hetwelk zich de kennis van den mensch ten doel stelt, de physiologie namelijk, ten zeerste verdient te worden behartigd. Ten slotte betoogde spreker hoe wij allen door vrije studie krachtig en onvermoeid moeten streven naar waarheid. In hare dienst moeten wij priesters en prinsen worden. In den strijd tegen het monster leugen moeten allen zich beijveren hunne riddersporen te verdienen.-

Daverende toejuichingen vielen den talentvollen redenaar ten deel, en in hartelijke, warme bewoordingen werd hem door den voorzitter van het gezelschap dank gezegd voor de uitstekende wijze waarop hij zich van zijne taak had gekweten en het genoegen daardoor aan zijne vele toehoorders verschaft.