Volledige werken. Deel 10. Brieven en dokumenten uit de jaren 1858-1862

[14 december 1859
Brochure van Dekker]

14 december 1859

Brochure van acht bladzijden, door E. Douwes Dekker (Enig bekend exemplaar: Bibliotheek Ministerie van Overzeese Rijksdelen).

(blz. 1)
brief
aan de
kiezers te amsterdam,
omtrent de
keuze van een afgevaardigde,
in verband met
indische specialiteiten en batige saldo's
Amsterdam,
J. de ruyter.
1859.

(blz. 2 blank)

(blz. 3) Toen ik mij geroepen achtte naar de mate van mijn vermogen invloed uit te oefenen op den loop der Indische zaken, stuitte ik op eene moeijelijkheid die ik aanvankelijk niet voorzag, doch waarvan het gewigt mij aldra in het oog viel.

Die moeijelijkheid bestaat dáárin, dat ik in gemoede niet besluiten kan te behooren tot een der beide zijden waarin de staatkundige strekking van de personen die over Indische zaken het woord voeren, verdeeld is: ik heb geene kleur.

Ik ben kleurloos in dien zin dat ik huiveren zoude de begrippen aan te kleven dergenen die heil verwachten van streng behoud. Ik wensch integendeel veel veranderd te zien, en begrijp volstrekt niet hoe men, met het oog op de wrange vruchten die het bestaande gedurig afwerpt, aan dat bestaande kan verkleefd zijn. (blz. 4) Maar evenmin acht ik het betreden wenschelijk van den weg, dien anderen betreden willen, van den weg die door

[p. 171]

onoordeelkundig afbreken, vóór er iets nieuws zij in de plaats gesteld, - door het toepassen van Westersche begrippen op Oostersche zaken, - door het ondermijnen van Aziatisch gezag met de rammeijen van Westersche praeconceptiën, - evenmin wensch ik dien weg betreden te zien die regtstreeks leiden zoude tot algeheele désorganisatie van het Nederlandsch bestuur in Indië... En die, - behoeft het gezegd? - evenzeer leiden zou tot vernietiging van batige saldo's!

Maar het zijn die saldo's niet alleen die verloren zouden gaan, indien niet zeer spoedig herstel werde aangebragt aan het kunstmatig gebouw onzer heerschappij in Indië. Ja, ik beweer zelfs, dat die saldo's niet het voornaamste zijn wat Nederland verliezen zoude, als eens ‘onrustbarende telegrammen geen vat bieden zullen aan bemoedigende beschouwingen...’ Het geheel bestaan van ons Vaderland staat of valt met dat gebouw.

De kleurloosheid mijner staatkundige inzigten belemmert mij in de uiting mijner denkbeelden, voor zooverre ik daarvoor een kanaal zoek in eenig dagblad. De welwillendheid toch eener redactie van zoodanig blad, mag mij niet leiden tot het voorstaan van beginselen, die in strijd wezen zouden met de hare, terwijl weder, aan den anderen kant, ik mijne ideën niet mag ten offer brengen aan eene soort van

(blz. 5) wellevendheid, die nadeelig werken zoude, en op de wijze waarop ik mijne gedachten uit, en op de zaak die ik voorsta.

Dit ware te meer afkeurenswaardig omdat ik bij het beoordeelen der hoedanigheden die gewenscht worden in eenen nieuwen afgevaardigde, voor alles geloof te moeten aandringen op waarheid. Het is daarom dat ik mij tot U wend in dezen brief.

Ik heb eerbied voor de kundigheden, den ijver, de wetenschap van velen die sedert jaren in de Kamer van de Volksvertegenwoordiging ter regter- en ter linkerzijde het woord voeren over Indische zaken. Met bewondering ging ik meermalen de geslotenheid na van de syllogismen waarmede men van déduktie tot déduktie geraakte tot konklusien, die werkelijk een beter lot hadden verdiend dan opgetrokken te wezen op... min juiste praemissen!

[p. 172]

Want, - ik zeg het met weêrzin, maar ik zeg het met ernst, - er is vaak onwaarheid in de données die van het Ministerie van Koloniën der Kamer worden aangeboden, als terrein tot het ophalen van parlementaire bouwstukken.

Ook in andere parlementen is het niet vreemd de volksvertegenwoordiging te zien amuseren, - ik noem dit woord in streng-etymologischen zin, omdat hier van vermaak geen sprake is, - te zien ophouden dus, met zaken die eigenlijk alleen dáárom worden vooruitgeschoven om de aandacht af te houden van meer gewigtige onderwerpen.

‘Banjermassing, - opene havens, - assurantie van

(blz. 6) producten - meubilair voor den Gouverneur - Generaal, - ziet, mijne heeren, dat alles is zeer belangrijk voorzeker, maar het is niet zoo belangrijk als de wenschen, de hoop, de vrees, de smarten van het volk, - God bewaar ons... als de wanhoop van het volk! Want zóóver is de zachtmoedige Javaan door wanbestuur gebragt, dat er sprake is van opstand, en als het daartoe komt, zal er blijken of er eerlang zal te diskuteren vallen over de wijze van aanwending der batige saldo's!

Dit nu wenschte ik met bescheidenheid onder Uwe aandacht te brengen, dat er, naar ik geloof in de Kamers iemand noodig is die in staat en genegen zij, den minister te roepen ter verantwoording wanneer deze, - geheel onwillens voorzeker! - der Kamer mededeelingen doet die... meer of min afwijken van de waarheid.

Ik geloof dat er een man noodig is van studie, maar niet van studie alleen, een man van praktijk, doch niet alleen van praktijk; een man, die het volk in Indië kent, die daaronder en daarmede geleefd heeft, die tevens echter genoeg man van wetenschap is, om niet door zijne praktische rigting geleid te worden op bloot empirisch gebied; een man, die het goede voorstaat door het streven naar waarheid, iemand, die, gebonden noch door systeembanden, noch door menschenvrees, noch door zucht om ministers te believen, durft en kan aantoonen, hoe diep de wonde is, die er kankert aan ons Staatsbestuur; iemand eindelijk, die (blz. 7) ondervinding heeft, bekwaamheid, moed, en, dit vooral, een man, die een hart bezit!...

[p. 173]

Ik houd niet van insinuatiën. Ik verklaar daarom hier expresselijk, dat ik, bij de bewering dat meermalen... min juiste opgaven ten grondslag liggen aan de diskussiën der Tweede kamer, hiermede met juist bedoelde valschheid. Geenszins. Ik vertrouw dat de Minister van Koloniën vaak gelooft de waarheid te zeggen. Hij zelf toch kan misleid wezen door anderen, en die anderen weder door andere anderen. Wanneer bovendien zoodanig Minister vroeger in Indië eene hooge betrekking heeft vervuld, die hem jaren lang ingezwachteld hield in de windselen der Bataviasche Kommiezerij, zonder ander voedsel dan de jaarlijksche rustverslagen van de naar pensioen hijgende residenten, ziet, mijne Heeren! dan zoude het eene onbillijkheid wezen aan valschheid te denken. De praedispositie tot scheefzien is te groot dan dat men niet zou toestaan de verligtende omstandigheid: ‘dat de delinquent gehandeld heeft zonder oordeel des onderscheids.’

Of de natie echter gediend zij met dusdanige delinquenten als Ministers... dat is de groote vraag - - - Ik voor mij geloof het niet!

eduard douwes dekker

op verzoek eervol ontslagen Adsistent-Resident.

(blz. 8 blank)