Volledige werken. Deel 4. Een en ander over Pruisen en Nederland. Causerieën. De maatschappij tot nut van den Javaan. Ideeën, derde bundel

659.

Nog op andere wyze echter, dan door schraal loon, of lauwheid, diefstal, smaad en mishandeling, weet 'n publiek van crétins den artist te onthouden wat hem toekomt, en ik bewaarde deze opmerking voor het slot myner zeer onvolledige uitweiding over kunst, omdat zy zich geleidelyk aansluit aan 't vervolg van m'n stuk over Publieke voordrachten. Men onthoudt hem den weerklank, de echo, waaraan de kunst behoefte heeft

[p. 399]

aant.
tot doorgaande dupliek. Ook in deze zaak is de bekende Wechselwirkung 'n vereiste. Baring zonder voorafgaande bevruchting is onmogelyk. De ziel van den kunstenaars moge ryk zyn... oneindig is haar werkkracht niet. Onophoudelyk geven put de grootste schatten uit. De machtigste stroom zou verdrogen, indien voortdurend alle bronnen die hem voedden, werden verstopt.

De Kunst nu, heeft ter voeding o.a. nodig zich te spiegelen in haar werking.

Hoe wordt deze werking in ons land over het algemeen teruggekaatst? Ik kan ter beantwoording van deze vraag geen beter woorden vinden, dan dezelfde uitdrukking die me in 615 aanleiding gaf tot dit vertoogje:

- Nooit heb ik slechter gezongen dan in Den Haag. Er ging me een rilling door de leden by 't ontmoeten van die glaskoude, vissige ogen van 't publiek...