Volledige werken. Deel 2. Minnebrieven. Over vrijen arbeid in Nederlands-Indië. Brief aan Quintillianus. Ideeën, eerste bundel

417.

Godsdienst is schadelyk, en wel op twee wyzen: door doen en door niet-doen.

Het eerste ligt voor de hand. Zie Abrams-offers, Elberfeldse we-

[p. 626]

aant.
zen, kerkmoorden, brandstapels, het vierde bericht uit de 50ste eeuw... ja, dat vooral!

Maar de schade die de godsdienst bewerkt door 't verhinderen van wat beters, is niet zo makkelyk te vatten, en toch is ze heel groot.

Dr Klesmeyer ware misschien 'n bekwaam timmerman geworden, als-i zich had toegelegd op 'n wezenlyk bedryf, instee van naar de noordpool te reizen, om Pennewips neusknyper te zoeken.

Misschien hadden wy geleerd zomerwarmte als snybonen in te leggen tot wintergebruik, als we aan 't vinden van de juiste manier de moeite hadden besteed, die er nu wordt ten koste gelegd aan 't bepalen der ware natuur van deze of gene juffrouw Laps. Of, zonder te treden op fantastisch gebied, alle burgers van den Staat zouden kunnen zingen, schaken, met vrucht lezen, zich nuttig en productief bezighouden in één woord, als men ze daartoe had opgeleid in den tyd die nu is verloren gegaan aan Habakuk en consorten.

Dit Idee is voor uitbreiding vatbaar, maar ik heb geen tyd, en nodig den lezer uit, eens te berekenen wat-i al zou hebben kunnen doen, uitvinden, bewerken, tot stand brengen, als men hem niet van jongs-af had geplaagd met buitenissigheden.