Wintersport

[p. 184]

Sneeuwschoenen.

Sneeuwschoenen zijn in het Noorden op het land, wat bij ons de schaatsen op het ijs zijn. Daarmede worden groote afstanden afgelegd niet alleen, doch men kan er zelfs geweldige sprongen mee doen en zij zijn een onmisbaar middel van vervoer, wanneer de sneeuw dieper dan een voet ligt. Zonder de sneeuwschoen zouden geheele landstreken in Finland, Lapland, Groenland en Canada onbegaanbaar zijn, terwijl zij nu voor een pelsjager even gemakkelijk bereikbaar zijn, als voor ons de een of andere plaats op schaatsen. In Canada bestaan Clubs, zooals die te Toronto en Montreal, die groote tochten maken op hunne Sneeuwschoenen, welke er uitzien als groot-model Lawn Tennis raketten. Daarop kunnen zij vrij groote sprongen doen, doch zij zijn niet met de Noorsche of wat hetzelfde is de Zweedsche of Finsche te vergelijken. In Hernösand ging ik, bij wijze van lichaamsbeweging, bijna elken dag op sneeuwschoenen een tochtje van een uur of 1½ maken en had 2 paar loopers. Het eene paar was het gewone model, de eene wat korter dan de andere. Met den korten zet men af en op den langen glijdt men min of meer. De geheele beweging is die van een schuivenden schaatsenrijder, of die van een jongen, die door de blâren loopt te schuifelen. In Finland heeft men de sneeuw-

[p. 185]

Een recordsprong in een Noorsche sneeuwschoenloopers-match. (Naar een herinnering van eene schilderij op de Sport-Tentoonstelling.)

[p. 186]

Notulen van den wedstrijd op sneeuwschoenen tusschen Jokkmokk en Quikkjokk den 3^en en 4^en April 1884.

Baanlengte 220 kilometer.

	Geboortejaar.	afvaart 3 april.	Tijd van aankomst 4 april.	Totaal tijd.
Lars Tuorda, af Tuorpenstammen (Laplander)..............	25 dec. 1847	6 n.m.	3 u. 22 m. n.m.	21 u. 32 m.
Per Olof Ländta, af Sirkastammen (Laplander)..............	12 febr. 1844	6 n.m.	3 u. 22 m. 5 s. n.m.	21 u. 22 m. 5 s.
Apmut Andersson Arrhman, af Sirkastammen (Laplander)	23 febr. 1851	6 n.m.	3 u. 33 m. 5 s. n.m.	21 u. 33 m. 5 s.
Nils Petter Nison Tuorda, af Tuorpenstammen (Laplander)....	17 sept. 1856	6 n.m.	3 u. 50 m. n.m.	21 u. 50 m.
Johan Gustafsson Wajkijaur, (Zweedsche Laplander)..........	7 juni 1856	6 n.m.	3 u. 56 m. 5 s. n.m.	21 u. 56 m. 5 s.
Anders Katison, af Sirkastammen......	3 maj 1859	6 n.m.	4 u. 8 m. n.m.	22 u. 8 m.
Amma Ammason Ländta, af Sirkastammen (Laplander)....	7 april 1833	6 n.m.	5 u. 38 m. 5 s. n.m.	23 u. 38 m. 5 s.
Paulus Nils Jacobson i Snavva, (Zweed)..	13 jan. 1844	6 n.m.	6 u. 55 m. n.m.	24 u. 55 m.
Nils Ribbja, af Jokkmokkstammen.....	16 okt. 1837	6 n.m.	8 u. 21 m. n.m.	26 u. 21 m.
Johan Paulus Larsson van Krakfors (Zweed).............	?	6 n.m.	8 u. 34 m. n.m.	26 u. 34 m.

[p. 187]

schoenen meer gebogen van voren. Ook mijn 2^de paar was zoo gemaakt, doch vrij kort (circa 2 meter) daar ze z.g. ‘Skogsskîdor’ of bosch-schoenen waren. Deze zijn zoo kort, opdat men vlug bij het afdalen van een rotsachtig terrein zal kunnen draaien. De Zweedsche en Noorsche militairen, exerceeren op sneeuwschoenen, daar zij bij een winter-inval van een vijandelijke legermacht ontzaglijke diensten kunnen bewijzen. In Noorwegen hebben jaarlijksche wedloopen plaats. Kort voor het einde is dan een geweldige terreins plooi, die, wanneer in volle vaart genomen, een sprong van 60 voet oplevert, (record).

Onder het aanvurend geschreeuw der toeschouwers, stormen zij bergafwaarts, om zich plotseling in de lucht te verheffen, het lichaam gestrekt, de sneeuwschoen in rechte richting vooruit. Dan ploffen zij neer, met gebogen knieën en, in een wolk van sneeuw doorschietende, zijn ze een 100 meter verder tot stilstand gekomen, door de sneeuwschoenen zijdelings om te zwenken en daardoor de vaart te stuiten. Dikwerf woont de Koning van Zweden en Noorwegen deze wedloopen in persoon bij. Slechts de beste loopers doen dit zonder stok, ofschoon men om te sturen in de bergachtige streken wel degelijk een stok met ijzeren punt noodig heeft, om een boom of rots te kunnen ontwijken. Gedurende een kort verblijf met een Lapsch gezin, had ik dikwerf gelegenheid te zien hoe vlug zij op hunne sneeuwschoenen zijn. Zij wenden, een helling van 40^o afdalende plotseling rechts of links om, iets wat een gewoon looper slechts op een helling van hoogstens 20^o kan uitvoeren. Lokt een vreemde rendierbok de koeien uit de kudde, fluks gaat de snaphaan (tromplader) op den rug en binnen kort heeft hij de verliefde pretendent met de lasso gevangen of geschoten. Geen 2 uur later hangt het vleesch aan een paar hooge staken buiten het bereik der wolven naast de hut. Doch zijn er een paar wolven in de buurt of valt er een eland te bemachtigen, dan is de Lap niet te weer-

[p. 188]

houden. Met de speer, een mes en de klapperbus gewapend, zet hij de ongure dieren achterna, om ze, wanneer hij geen kans ziet ze te schieten, somwijlen op een afhellende bergvlakte te achterhalen en in volle vaart met den speer te doorboren. Deze vervolgingen duren somtijds 2 à 3 dagen. Met zijn sneeuwschoenen en zijn stuurstok,

Lappen op Tjäder jagende.

waaraan een speerpunt gesmeed is, valt hij zelfs den grooten bruinen beer aan, en is het dier geveld, dan spoedt hij zich naar de van rendiervellen vervaardigde kooi en keert in de Akja's met tamme rendieren bespannen, in volle galop terug om den buit te halen. Toen Nordenskiöld op den 22^en Juli 1888 midden in Groenlands woestijnen rusten moest, om te onderzoeken of er ook vastgevroren sneeuw was in het Oosten, waarop men verder zou kunnen op de sneeuwschoenen, togen Lars, Tuorda en Anders er op Lapsche sneeuwschoenen op uit. Nadat zij in 2½ dag zonder slapen (behalve 4 uur, die zij in een sneeuwhoop liggende hadden doorgebracht, evenwel zonder de oogen te sluiten) waren weg geweest, kwamen zij 's avonds weder aan. Zij hadden 21 Zweedsche mijlen of 230 K.M. in 57 uur afgelegd. Op 3 April 1884 arrangeerde eenige Zweedsche heeren, waaronder Nordenskiöld, een grooten wedstrijd, die

[p. 189]

kolossale records deed ontstaan. De Lappen waren de Zweden verreweg de baas. Het zijn de taaiste menschen, die ik ooit gezien heb. Bij zeer slecht voedsel, Rendier kaas, gerookt rendiervleesch, bevroren visch en lang niet altijd aardappelen of meel of tjäder (korhoen) zijn zij enorm gespierd en taai als

Lappen in Akja. (Naar de natuur geteekend.)

leder. De jagende Lappen zijn zoo op hunne sneeuwschoenen vertrouwd, dat ik op de markt te G̊odea een Laplander gezien heb, die voor enkele o̊ren het volgende kunstje herhaalde: Hij ging rechtop op de schoenen staan, balanceerde een paar maal met de armen en deed dan met de schoenen een zijdelingsche salto mortale. Het korhoen, een der lekkernijen van zijn keuken, besluipt hij eveneens op sneeuwschoenen. Steeds, als het dier zijn gekraai doet hooren, doet hij eenige passen en zoo nadert hij tot onder den boom, waar de vogel, die bij het kraaien doof en blind schijnt, hem een gemakkelijke prooi wordt. In den Harz en bij Berlijn wordt tegenwoordig door het ‘Deutsche Touristen Gesellschaft, Köthenerstrasse 39 Berlin W.) veel propoganda voor het sneeuwschoenloopen gemaakt. Doch onze duinen, die er prachtig voor geschikt zijn, zijn zelden besneeuwd genoeg om er een tocht op te kunnen wagen.