Brieven aan Frederik van Eeden

4

den Haag.
333 Laan van Meerdervoort 333⁴³

Geachte Heer van Eeden,

Ik heb een prettige dag gehad, Zaterdag; ik geloof wel dat we, nu ‘de kouë schrik er af is’, zooals onze grootmoeders het noemden, het met elkaar zouden kunnen vinden. - Hierbij stuur ik U de twee boeken,⁴⁴ die ik heb geschreven,⁴⁵

43 Blijkens het postboek ontvangen op vrijdag 21 juni 1918. De hier cursief gedrukte woorden nu, toen en nu zijn in werkelijkheid tweemaal onderstreept.

44 Te weten: Dr. J.A. dèr Mouw, Het absoluut idealisme. Leiden, z.j. (1905), in 1948 herdrukt als V.W., IV, en Dr. J.A. dèr Mouw, Kritische studies over psychisch monisme en nieuwhegelianisme. Leiden, z.j. (1906), in 1948 herdrukt als V.W., V. In dit tweede geschrift komt de ruimtehypothese van G. Heymans (1857-1930) aan de orde.

45 Hierbij plaatste Dèr Mouw een noot: ‘Ik heb U toch goed begrepen? Dat U die graag hebben wou?’

[p. 30]

en niet heb geschreven, omdat ik 't niet laten kon, maar alleen omdat het, toen, wenschelijk voor me was, te bewijzen, dat ik niet de eerste de beste was.

De eerste helft van Absoluut Idealisme is een iets omgewerkte (meen ik) lezing, die ik voor dè of voor èèn philosofische vereeniging in Leiden heb gehouden; er staat me iets van voor, dat daarin ook 't een en ander opgenomen is uit een cursus in kennistheorie, die ik voor de theologische studentenvereeniging in Utrecht heb gehouden - vrij lang geleden, allebei, ik geloof zoowat 15 of 16 of 17 jaar. Maar die dingen weet ik niet precies meer; ik heb een jammerlijke memorie voor wat me uit mijn eigen leven niet interesseert. - Ik zou u ook afdrukken sturen van artikelen van me (over kennistheorie;⁴⁶ in de Tijdspiegel, nog onder redaktie van van der Kulk; - en in het Tijdschrift voor Wijsbegeerte, nam. een studie over de kennistheorie van Koellen⁴⁷ (of Coellen) - neen, 't is toch met 'n K.) en over Mystiek⁴⁸ (in het T.v.W., twee jaar geleden). Maar ik heb blijkbaar geen overdrukken meer; ik kan niets vinden. - Ook dìè artikels heb ik niet geschreven uit 'n innerlijk élan; over mystiek bijv. schreef ik, voor twee jaar, omdat ik Bierens de Haan⁴⁹ niet aldoor wou weigeren en zooveel werk alleen wou laten doen; de aanleidingen voor de andere artikels herinner ik me niet precies, maar die waren van dezelfde of een dergelijke soort, geloof ik. -⁵⁰

‘Mijn Valk’ staat in cahier II, pagg. 89-92. - Die vliegt dus Zaterdag over 'n week uit.⁵¹ - O ja; wilt U me even schrijven, wat u in 't laatste sonnet (pag. 92) beter vindt in de derde regel:

hoe de provincies van de sterrerijken, of: hoe onmerkbaar langzaam. de sterrerijken -?⁵² Ik zal nu groepen van 4 sonnetten uitzoeken, en u dan noemen cahier en pagina. U wilt dan wel uitmaken, in welke volgorde ze komen moeten? Wanneer u bij me komt, schrijft u dan vooral vooruit. -

Groet U uw moeder en uw vrouw van me?

Met vriendelijke groet,

J.A. dèr Mouw

46 Iets over kennistheorie, in De Tijdspiegel, jrg. 1907, dl. II, blz. 395-421; in 1949 herdrukt in V.W., VI, blz. 7-39.

47 Ludwig Coellen's kennistheorie, in het Tijdschrift voor Wijsbegeerte, jrg. VI, 1912, blz. 263-309; in 1949 herdrukt in V.W., VI, blz. 40-77. Dèr Mouw was sinds 1912 lid van de redactie van het in 1907 opgerichte Tijdschrift voor Wijsbegeerte.

48 Misbruik van Mystiek, in het Tijdschrift voor Wijsbegeerte, jrg. X, 1916, blz. 453-478; in 1949 herdrukt in V.W., VI, blz. 81-102.

49 Johannes Diderik Bierens de Haan (1866-1943), redacteur van het Tijdschrift voor Wijsbegeerte. Van deze filosoof, aanhanger van het idealisme, waren op dit tijdstip vooral bekend: De psychische afkomst van het oorzaakbegrip (1895), De norm der waarheid in onszelf (1897) en zijn Levensleer naar de beginselen van Spinoza (1900).

50 Hierbij plaatste Dèr Mouw een noot: ‘Eerst mijn verzen zijn een ontlading. - Ja, 't komt wel laat.’

51 Mijn valk, I, II, III en IV (II, 89; II, 90; II, 91; II, 92) verscheen in De Amsterdammer van 29 juni 1918 (V.W., I, blz. 221-224).

52 Dèr Mouw handhaafde de eerste versie.

[p. 31]

(Ik bedenk daar, dat ik nu over Heymans' ruimtehypothese wel anders denk dan toen en dat Hartmann's stelsel me nu minder waarschijnlijk voorkomt, juist wegens de ruimte-kwestie).