Kronijk, of Aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen

[p. 105]

(1844)

/ Pag. 121 / 1844 2 Januarij is de Ex Koning der Nederlanden, graaf Willem Frederik van Nassauw, wiens ligchaam men van Berlijn herwards heeft doen overbrengen te Delft in den grafkelder der familie begraven⁽¹⁾.

13 Januarij des morgens om 6 uren is een huis van Hendrik Martens⁽²⁾ in Sectie [F] n [364] bewoond door den hoofd ambtenaar W.J. Lanzing⁽³⁾ afgebrand, zonder te weten hoe hetzelve is aangekomen; men veronderstelde in den schoorsteen door het stoken der kachel in eene lerne schouw; de meubelen zijn meest allen gered; het daar aan vastgebouwde ander huis van gemelde Martens is niet tegenstaande gedeeltelijk met stroo gedekt behoude gebleven⁽⁴⁾.

19 dito sterk onweder in den avond; te Leende vermeende men dat de blixem in den toren was geslagen; op het ogenblik stond de Peer of Knop des torens als in volle vlam; doch na onderzoek is daar aan geen

/ Pag. 122 / letsel bevonden!

21 Januarij zijn 2 nieuwe beelden van de H. Maagd, van St. Joseph, gebeiteld door den beeldhouwer van der Heijden van s Bosch,⁽¹⁾ het eerste in de kerk te Heeze gesteld.

23 dito zijn de Reliquien van de H. Barbara het eerst te Heeze in de kerk gevenereerd⁽²⁾.

26 dito is te Leende een jongman Christiaan van Asten, landbouwer oud 58^a jaren onder een eijken strommel die hij meende af te hakken doodgevallen aan het gehucht Boshoven⁽³⁾.

(1) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. I, col. 1566. Leiden, 1911.) heeft abusievelijk 28 December 1843. Zie voor deze begrafenis PROVINCIAAL DAGBLAD, 1844, nrs. 1 & 2.

(2) Hendrik Martens, te Helmond gedoopt 7 Juli 1800 als zoon van Francis en Justina (Francina?) Canters, overleden te Heeze 27 April 1872, was 4 November 1826 te Heeze gehuwd met Joanna Maria Elisabeth Juliana Voncken, te Heeze 12 April 1803 gedoopt als dochter van Martinus en Maria Magdalena van Roessel, en aldaar overleden 8 Juli 1845.
Bedoeld huis bekend als Sectie F 364, is thans Sectie F 2425 (eigend. Willem Alphonsus Scheepers, Jan Deckersstraat 41, Heeze).

(3) Onbekend.

(4) Omstreeks 1845 bekend als Sectie F 1170 en thans opgenomen in Sectie F 2425.

(1) Is vermoedelijk Lambertus van der Heiden, over wie een nota wordt gegeven op 14 Augustus 1844.

(2) Litterae testimoniales zijn in het parochiearchief aanwezig.

a Hs.: 50.

(3) Christiaan van Asten, te Leende gedoopt 22 Juli 1785 als zoon van Godefridus en Jacoba Verhoeven, aldaar overleden 26 Januari 1844 om 12 uur middag, ongehuwd.

[p. 106]

Februarij de geheele Februarij en Maart aanhoudend gesneeuwd, gehageld, geregend en gewaaijd, zoo dat bij menschen geheugen geen hoger water geweest is⁽⁴⁾; de dijken aan den Ven, Ginderover, aan het Kasteel, Strabregt en den Rul, stonden zoodanig onder water, dat men niet anders dan met de kar passeeren kon

/ Pag. 123 / uitgenomen de Rulsche Bruggen, daar het zand van den dijk afgespoeld zijnde, het moer onbedekt lag, zoo dat de paarden er niet over konden gaan, maar er door vielen en in bleven steken; op het Bruggetie van den Peelrijt, op den Zomerschen dijk, stond het water meer dan een palm hoog; ook kon men over de brug op de Kleine Aa op Vorsel te Someren niet droogvoets overkomen; de geheele Einderstraat⁽¹⁾ stond tot aan het raadhuis onder water en aan de Astensche Brug wierdt men door eene kar overgezet; met half April begon het te drogen, dat continueerde tot St. Jan zonder te regenen dan nu en dan bij een donderbui.

19 Februari is te Heeze bij Antonie Smulders⁽²⁾ op Strabregt een brandbrief gevonden om aan den laatsten chijnspaal achter de broeksput⁽³⁾ langst de zijde van het bos⁽⁴⁾ in een daar gemaakt kuiltie te leggen⁽⁵⁾.

/ Pag. 124 / 1844 in het laatste van Februarij zodanig hoog water, dat meest alle kelders die niet in teras leggen onder staan, en de drinkputten met de oppervlakte van den grond gelijk.

(4) Cfr. PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1844, n. 80, p. 44-45. Zie Kronijk 14 Augustus 1842.

(1) De Einderstraat te Someren, beginnende bij het Z.O. eindpunt van de Keizersstraat, de Dorpsstraat en de Nieuwe Kerkweg en eindigende ter plaatse waar de Broekstraat uitkomt om dan verder onder de naam Brugstraat door te lopen.

(2) Antonie Smulders, te Heeze gedoopt 14 December 1788 als zoon van Paulus en Goverdina van Asten, aldaar overleden 11 Februari 1865, was te Heeze op 19 Januari 1817 gehuwd met Johanna Schavers, te Heeze gedoopt 29 April 1787 als dochter van Adrianus en Hendrina Snoeks, aldaar overleden 14 Juni 1851.

(3) Broeksput maakte deel uit van de moerassen te Heeze bekend als Sectie B nrs. 177 & 181 te zamen ruim 21 H.A. groot. 21 November 1844 verkocht de gemeente Heeze Sectie B 180 (thans bekend als Sectie B 186, 187, 188, 189) en de 4 kopers werden verplicht de sloot langs de zijde van DEN BROEKSPUT ieder tegen zijn gekochte open te houden, alsmede om pro rato van de maat van hun gekochte grond gezamentlijk ter plaatse als is aangewezen een treksloot vanaf de verkochte percelen tot aan DEN BROEKSPUT te graven, en onderhouden mitsgaders een bruggetje of duiker te leggen en onderhouden op of in dezelve, op den dijk nevens voorschreven gronden lopende (Acte van 21 November 1844).

(4) Sectie F 650.

(5) Het leggen van brandbrieven in Heeze, Leende en omgeving schijnt georganiseerd te zijn vanuit Budel.

[p. 107]

Men kon naauwelijks te voet droog aan het Kasteel te Heeze komen; tusschen de hoef en het Kasteel over de Klijne Aa liep de dreef zoo diep onder water dat men met de kar er door rijdende het water tot aan den bak der kar kwam, en het water van de grachten van het kasteel stond met het water van de beide revieren gelijk zoo dat het zelve over de dreef met elkanderen communiceerde en als een meer uitmaakte.

Den 1, 2, en 3 Maart moeten die van Sterckschel en Ginderover zich met karren naar de kerk doen rijden, terwijl zij niet te voet over der Ginderoverschen Dijk kunnen komen.

/ Pag. 125 / 1844 3 Maart te Geldrop aan den watermolen⁽¹⁾ tekende het water 10 oude duimen hoger dan het zelve bij menschen geheugen geweest is.

5 Maart heeft men op den Rulschen dijk met mutsaarden en planken een passagie gemaakt om de menschen die naar Mierlo markt gingen te kunnen doen passeeren, waarvoor Jan Heerings⁽²⁾ die de passage gemaakt had, 2 centen per man passagie geld ontving.

6 Maart de berugte wet op de Bezittingen vastgesteld die geen gevolg gehad heeft^(3)a.

11 Maart sneeuw buijen met donder en storm.

12 dito weder storm met sterken donder zoo dat men te Leende des morgens om 8 uren meende, dat de toren aangeslagen was; alstoen te Deurne, Asten Lijssel waar eene soort van hoos woedde, en onderscheiden huizen en bomen omver gewaaijd⁽⁴⁾.

15 Maart en volgende dagen de invitatie billetten om deel te nemen aan eene vrijwillige geldleenmg, om daar door de Wet houdende belasting op de bezittingen welken onder eede

(1) De molens van oud-Geldrop waren drie in getal, doch daar ze beide aan weerszijden van de Rul of Kleine Dommel waren gelegen kan men ze beschouwen als 1 molen. De wateroliemolen (Sectie B 3), de watermolen (Sectie B 3a) en de waterkorenmolen (Sectie B 3b). Zie voor bijzonderheden DR. F. VERHAGEN, Geldrop - Economische-Statistische beschrijving van een industriëele plattelands-gemeente vanaf het begin der 19e eeuw, p. 23-24. Eindhoven, 1945. Deze molens waren eigendom van Th. J.V. Baron de Heusch van de Zangerije te Vliermael (Belg. Limb.) en werden 27 April 1854 door zijn erfgenaam Th. J.M.H. Baron van Scherpenseel Heusch van Drummel en Oosterhout voor de som van f 7500.- verkocht aan Adrianus en Wilhelmus van den Heuvel, fabrikanten te Geldrop. Rond 1863-1864 volgde sloping; thans zijn genoemde percelen een deel van Sectie D 2507 (eigend. N.V. Wollenstoffenfabrieken voorheen A. van den Heuvel en Zn.).

(2) Jan Heerings, geboren te Heeze op 11 September 1812 als zoon van Hubert en Adriana Verhagen, overleden te Heeze 23 Januari 1863 was aldaar gehuwd op 24 Augustus 1837 met Petronella Bollen, te Heeze geboren 20 Februari 1811 als dochter van Hendrik en Antonetta Theijs, aldaar overleden 8 December 1890.

(3) STAATSBLAD, 1844, n. 14. Zie voor deze lening etc. A. COMMISSARIS, Leerboek der Nederlandse Geschiedenis, dl. II, p. 73. 's-Hertogenbosch, 1947. 5e dr. Cfr. DR. I. GOSSES & DR. N. JAPIKSE, Handboek tot de Staatkundige Geschiedenis van Nederland, p. 804-807. 's-Gravenhage, 1927; DR. L. VERBERNE, Nieuwste Geschiedenis (GESCHIEDENIS VAN NEDERLAND, dl. VII, p. 323-331. Amsterdam, 1937). DR. N. JAPIKSE, De Geschiedenis van het Huis van Oranje-Nassau, dl. IL p. 251 & 254. Den Haag, 1938.

a Deze notitie door kroniekschrijver later toegevoegd.

(4) Het moet ‘noodweer’ zijn geweest door zo wat heel de Provincie heen Zie PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1844, n. 80, p. 91-92.

[p. 108]

/ Pag. 126 / door ieder moesten opgegeven worden, niet te doen doorgaan van Regeringswegen aan de huizen der vermogenste ingezeten rond gedragen⁽¹⁾.

28 Maart een huis aan het kerkhof, stamhuis van de familie van de tegenwoordige Burgemeester A.J. Deelen⁽²⁾ dat door de Maatschappij [tot bevordige van Welstand voornamelijk onder de Landlieden gedomicilieerd en kantoor houdende te Amsterdam ten kantore van notaris Commelin]^a vroeger is aangekogt⁽³⁾, en bewoond door Louis Damen⁽⁴⁾ te Heeze afgebroken en den afbraak publiek verkogt⁽⁵⁾.

1 April tusschen den 31 Maart en 1 April des nachts om 12 uren is de wet op het zegel van 3 October 1843 in werking gegaan⁽⁶⁾.

2 April de tijding bekomen dat de vrijwillige geldleening van 127 millioenen ten volle was, of door het bijtekenen van Koning Willem 2 zoude volkomen⁽⁷⁾ en dus de wet van de belasting op de bezittingen niet zoude doorgaan⁽⁸⁾; dat eene algemeene vreugde veroorzaakte⁽⁹⁾.

/ Pag. 127 / 1844 met den 1 April 1844 Maandag en volgende dagen in de Goede Week zoo zacht en schoon weder of het in het midden van den Zomer waar; op Witten Donderdag tekende de termometer van Reaumur 13 gr. boven

(1) STAATSBLAD, 1844, n 17; Cfr. PROVINCIAAL BLAD VAN NORRDBRABAND, 1844, n. 32 & n. 38.

(2) Zie de Kronijk op 6 Mei 1820. (Sectie D 704).

a Hs.: van.

(3) Bij acte van veiling verleden voor notaris Freher, provisioneel dd. 15 Juli 1840 en definitief 22 Juli 1840 werd het huis aan de Kerkhof, eigendom van de Weduwe Jan Godefridus Deelen te Achel, Sectie D 704 met de tum D 705 en een perceel weiland D 1081 voor 495 gulden verkocht aan de genoemde Maatschappij te Amsterdam.

(4) Louis Damen, geboren te Heeze 29 November 1813 als zoon van Hendrikna Damen (later echtgenote van Hendrik Poots), en aldaar overleden 4 Augustus 1885, was de eerste maal te Heeze gehuwd 15 December 1838 met Berendiena Willemsen, geboren te Angerlo 21 November 1819 als dochter van Gerrit en Hendrika Jansen, overleden te Heeze 9 Februari 1855, en voor de tweede maal met Adriana Paans, geboren te Loon op Zand als dochter van Dirk en Maijkes van Gils, overleden te Heeze 19 Maart 1869.

(5) Na sloping in 1844 werd genoemd huis in 1845 opgenomen in Sectie D 1262 en maakt thans deel uit van Sectie D 1775 ten name van de Maatschappij van Welstand.

(6) STAATSBLAD, 1844, n. 18. Cfr. Ibid., 1843, n. 47.

(7) Tot uiterlijk 28 Maart kon men intekenen op de vrijwillige geldleening. Vooral te Amsterdam was deze volteekend en door een bijdrage van Willem I groot 10 milioen gulden. De erfgenamen van wijlen Willem I kwamen de mondelinge gedane belofte na. Dat onder deze erfgenamen de voornaamste was de toenmaals heersende koning Willem II behoeft geen betoog. Zie over de totstandkoming van deze vrijwillige lening de literatuur opgegeven bij de Kronijk van 6 Maart 1844.

(8) De belasting op het bezit groot 1½ % werd niet geheven, omdat het voltekenen van de lening een conditio sine qua non was. STAATSBLAD, 1844 n 22.

(9) PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1844, n. 49; PROVINCIAAL DAGBLAD, 1844, n. ....

[p. 109]

0; Goeden Vrijdag 14 gr. boven 0 en des Zaterdags voor Paasschen 13 gr. boven 0 (binnens huis hangende); de oudste menschen konden zich niet herinneren zodanige warmte met den Paasschen beleefd te hebben.

11^a April is te Someren als predikant bevestigd A[drianus] Pitlo bij Besluit van Z.M. van den 18 Febr. 1844, n. 2. benoemd tot predikant der hervormde gemeente te Someren⁽¹⁾.

15 April zijn de eerste zwaluwen en andere zomervogels eerst overgekomen.

1 Mei is te Asten de Eerw. Heer [Joannes Baptista Raijmakers, van Helmond] kapellaan of 3e Heer aldaar in een vijvertie, willende een wisje afsneiden, gevallen en verdronken, kunnende

/ Pag. 128 / zich niet redden, aangezien hetzelve te vol modder was⁽¹⁾.

7 Mei des namiddags circa 5 uur zwaar onweder; te Leende op de tuijnt een eijken boom, toebehorende aan Jan de Laure⁽²⁾ door den blixem geheel geblekt en den stam aan onderscheiden zijden de oppervlakte geheel met vezelen en splinters bedekt.

23 Mei de aardappelen zijn aan zoo een geringen prijs dat dezelve alhier aan 16 en 17 centen het oude vat; 70 en 80 cent het mud⁽³⁾ en in Gelderland à 50 à 60 cents het mud verkocht zijn.

24 Mei in deze gemeente de Bregadier Andreas Bossy⁽⁴⁾ zijnde te paard en overgeplaatst als bregadier te voet naar Eindhoven; dezelve is vervangen door Hendrik Maaskant Bregadier te voet⁽⁵⁾ zijnde als toen de geheele Bregade te voet gekomen en de paarden allen vertrokken⁽⁶⁾.

27 Mei 2e Pinxterdag sterk gehageld zonder wind, zijnde het

a Hs.: 14.

(1) 9 April 1848 naar Deurne vertrokken, vandaar naar Rossum op 15 April 1855 en aldaar overleden 19 December 1862. L. DEUTGEN, Naamlijst van Hervormde predikanten in Noord-Brabant (VAN ALPHEN'S NIEUW KERKELIJK HANDBOEK Bijlage P, p. 10 & 20.

(1) Joannes Baptista Raijmakers, te Helmond geboren 22 April 1815 als zoon van Hendrikus en Petronella van der Elsen, priester gewijd te Oegstgeest 5 Juni 1841 en kapelaan te Asten 28 Februari 1843. J. HEEREN, Biographisch Woordenboek van Helmond, p. 182. Helmond, 1920.

(2) Jan Joseph de Laure, te Valkenswaard gedoopt 11 September 1778 als zoon van Wilhelmus en Maria Anna Sleeuwens, overleden te Leende 21 Maart 1850, was de eerste maal gehuwd op 27 October 1811 te Leende met Henrica Elisabeth van Asten, te Leende gedoopt 21 April 1763 als dochter van Wouter en Elisabeth Coolen, aldaar overleden 6 Maart 1829, voor de tweede maal gehuwd eveneens te Leende met Maria van Laarhoven op 25 Augustus 1833, geboren te Leende 7 Februari 1786 als dochter van Philippus en Maria Catharina Potters, aldaar overleden 10 October 1853 na eerst in huwelijk verenigd te zijn geweest op 28 Januari 1816 te Leende met Wilhelmus Geldens, te Leende gedoopt op 2 Mei 1789 als zoon van Antonius en Elisabetha van Engelen, overleden te Leende 7 April 1832.

(3) Middelprijzen der levensmiddelen PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1844, nrs. 76, 82, 89.

(4) Zie de Kronijk op 12 Juni 1825 & 13 Juli 1843.

(5) Onbekend.

(6) PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1844, n. 80, p. 27-28.

[p. 110]

/ Pag. 129 / zeer koud, staande de termometer op 10 gr. Reaumur boven 0, en dus 4 graden kouder als op Goeden Vrijdag, en op den 3 Pinxterdag op 9 graden en dus 5 graden kouder.

3 Junij is te Gorizia^a in Oostenrijk overleden de Hertog van Angoulème^b, pretendent van den franschen troon, geboren 6 Augustus 1775, oud 69 jaren, zoon van Karel X, en met de dogter van den ongelukkigen Lodewijk den XVI gehuwd⁽¹⁾.

18 Junij de schilderijen van den kruisweg, geschilderd door van de Wildenberg te Eindhoven⁽²⁾ aangekomen; de lijsten te Heeze door Pieter Ivo⁽³⁾ gemaakt, in de kerk opgehangen.

2 Julij de Kruisweg ingezegend door den Z.E.H. [G] van Someren,^c deken van Eindhoven⁽⁴⁾ in bij wezen der geestelijkheid van de omliggende gemeenten, naar dat vooraf eene solemnele mis door 4 heren en 2 aquelieten gecelebreerd was⁽⁵⁾.

10 Julij des morgens kwartier voor 10 uren Koning Willem II door Leende gepasseerd reizende naar Luxemburg

/ Pag. 130 / hebbende slechts aldaar zoo lange vertoefd, dat er andere post paarden wierden aangespannen; door den Burgemeester⁽¹⁾ wierdt in presentie van den secretaris⁽²⁾ en ontvanger⁽³⁾ eene aanspraak voorgelezen, die hij zeer vriendelijk beantwoorde; naar circa een kwartier vertoevens heeft dezelve zijn weg voortgezet; deszelfs koets was bespannen met 6 paarden en nevens hem was des zelfs adjudant van Karnebeek gezeten, en had slechts eene enkelde koets voor gezelschap met 4 paarden, waar in ook twee officieren van 's Konings Huis gezeten waren, staande op deze koets agter op 2 lakeien,

a Hs.: Gortz.

b Hs.: Engouleme.

(1) Louis-Antoine de Bourbon, zoon van Karel X en Maria Theresia van Savoye, geboren te Versailles, was te Mitau op 10 Juni 1799 gehuwd met Marie Thérèse Charlotte, dochter van Lodewijk XVI en Marie-Antoinette van Oostenrijk, geboren te Versailles 19 December 1778, overleden te Frohsdorf bij Wiener-Neustadt 19 October 1851. Zie onder Angoulème in iedere Encyclopaedie.

(2) Lambertus van den Wildenberg(h), kunstschilder gehuwd met Maria Josepha van Antwerpen, woonde te Eindhoven, Markt n.404.

(3) Petrus Johannes Ivo, gedoopt te Bergeijk 28 November 1810 als zoon van Adriaan en Maria Elisabeth Vissers, was 30 Mei 1840 te Heeze gehuwd met Anna Maria Catharina Voncken, te Heeze gedoopt op 16 Augustus 1805 als dochter van Martinus en Maria Magdalena van Roessel. Dit huisgezin is uit Heeze vertrokken.

c Hs.: Somers.

(4) Mgr. Gerardus Walterus van Someren, Deken van Eindhoven van 1842 tot 1880. Zijn bidprentje bevat volgende memorabilia geboren te 's Bosch 16 Aug. 1802. Priester gewijd te Munster 21 Oct. 1825. Kapelaan aan 't Goirke te Tilburg 17 Febr. 1826. Kapelaan te Eindhoven 16 Nov. 1829. Professor der Wijsbegeerte en der H. Schrift 1830. Professor der Godgeleerdheid 1834. Pastoor en Deken te Eindhoven 4 Aug. 1842. Kanunnik en Cantor van het Kathedraal Kapittel van St. Jan 8 Dec. 1858. Provisor van het Seminarie (in Spir.) Jan. 1859. Kamerheer van Z.H. Paus Pius IX Oct. 1875. Ridder der Orde van den Nederlandschen Leeuw Oct. 1875. Doet afstand als Pastoor 1 Juli 1877. Doet afstand als Deken en Kanunnik 12 Nov. 1880. Overleden te Eindhoven 17 Oct. 1888.

(5) Parochiearchief St. Martinus te Heeze, Memoriale Parochiae p. 142 en elders een losse aantekening Erectio Stae Crucis Anno 1844 festo Visitationis B. Mariae Virginis.

(1) Hyacinthus van Dijk; zie de Kronijk op April 1808 en 17 December 1839 en 13 Juli 1843.

(2) Hendrikus Godefridus van Moorsel; zie de Inleiding.

(3) Jacobus Josephus Joannes de la Geneste.

[p. 111]

en dit was het geheel geleide; des daags te voren waren van Venlo 6 losse paarden, van Eindhoven 6 dito, en van Roermonde ook 6 dito door de paardenposterij afgezonden.

/ Pag. 131 / 1844 15 Julij op Ginderover 5 huizen bewoond door 7 huisgezinnen en een kostganger geheel afgebrand⁽¹⁾; dezelve is begonnen bij Antonie Verest⁽²⁾ welkers huis tegen brandschade verzekerd was, vervolgens de huizen van Jan Thijs⁽³⁾ mede bewoond door Thomas van Ekart⁽⁴⁾, dat van Hendrik Verest⁽⁵⁾, Peter Johannis van Lindt⁽⁶⁾, Hendrik Jansen⁽⁷⁾ en Marte Jeurissen⁽⁸⁾; zijnde bij Jan Thijs eene koe en maal; bij Thomas van Ekart 1 geijt en bij Marte Jorissen 2 geijten verbrand, en meest allen de meubelen en klederen van dezelven gelijk ook van Adam Marte van Asten⁽⁹⁾ die kostganger bij Jan Thijs was; men moest het water met karren aan de Rivier halen om de brandspuiten van de gemeente en die van het kasteel die anders zeer goed gingen aan het werk te houden, terwijl uit hoofden der droogte de putten en kuijpen ledig waren; men berekende de daar door veroorzaakte schaden op f....

(1) Bij deze brand werden vernield het huis Sectie C 552 (had een frontbreedte van 21 Meter) waarin de kinderen Verest in de verschillende gedeelten bleven inwonen, thans opgenomen in Sectie C 2269 (eigend. A.W. Scheepers, Ginderover 66, Heeze), en het huis Sectie C 570 (van Jan Peter Thijs) thans opgenomen in Sectie C 1847 (eigend. Hubertus Brouwers, Ginderover 98 te Heeze).

(2) Antonie Verest, te Heeze gedoopt 10 October 1802 als zoon van Theodorus en Johanna Maria van Breugel, aldaar overleden 28 Maart 1874, was 18 Februari 1834 te Heeze gehuwd met Maria Catharina Bernards, te Heeze gedoopt 18 Maart 1789 als dochter van Dielis en Jennemaria Aarts, aldaar overleden 19 Juni 1863.

(3) Jan Thijs, te Heeze gedoopt 15 Maart 1799 als zoon van Peter en Wilhelmina de Leeuw, aldaar overleden 30 October 1869, was te Heeze 5 Februari 1829 gehuwd met Henrica Deelen, te Heeze 8 April 1805 gedoopt als dochter van Adriaan Arnoldi en Anna Henrici van Weerde, aldaar overleden 22 Mei 1852.

(4) Thomas van Ekart, te Heeze 25 Januari 1786 gedoopt als zoon van Martinus en Maria Wilhelmi de Leeuw, aldaar overleden 17 Maart 1852, was 5 Mei 1816 te Heeze gehuwd met Arnoldina Simonis, te Heeze 22 Mei 1787 gedoopt als dochter van Jan en Anna Maria van Gaal, aldaar overleden 10 Maart 1849.

(5) Hendrik Verest, te Heeze gedoopt 5 Maart 1791 als zoon van Theodorus Joannis en Joanna Joannis van Breugel, aldaar overleden 7 October 1862, was te Heeze gehuwd op 30 Mei 1813 met Petronella Bernards, geboren te Heeze 28 September 1782 als dochter van Antonie Bennis en Wilhelmina Vermeulen, aldaar overleden 13 December 1854.

(6) Peter Johannes van Lindt, te Overpelt 8 October 1810 geboren als zoon van Adriaan en Anna Margareta Verbeek, overleden te Heeze 12 Mei 1855, was te Heeze 16 November 1837 gehuwd met Johanna Verest, te Heeze 16 Juli 1800 gedoopt als dochter van Theodorus en Johanna Maria van Breugel, aldaar overleden 13 Januari 1862.

(7) Hendrik Jansen, gedoopt te Beek en Donk 6 April 1794 als zoon van Joannes en Anna Maria Roijackers, overleden te Mierlo 5 April 1868, was te Heeze gehuwd met Helena Verest, gedoopt te Heeze 26 October 1805 als dochter van Theodorus en Joanna Maria van Breugel, aldaar over-leden 2 Mei 1847. Hendrik Jansen vertrok 30 Januari 1867 als wever naar Mierlo.

(8) Martinus Jorissen, te Aalst gedoopt 2 October 1801 als zoon van Antonius en Johanna van der Heijden, overleden te Heeze 23 Januari 1864, was te Heeze 20 Februari 1840 gehuwd met Elizabeth Verest, gedoopt te Heeze 15 November 1792 als dochter van Theodoris en Johanna Jan van Breugel, aldaar overleden 24 October 1857.

(9) Adam Marten van Asten, te Heeze gedoopt 27 April 1798 als zoon van Martinus en Anna Maria Deelen, aldaar overleden 26 April 1860, ongehuwd.

[p. 112]

/ Pag. 132 / 19 Julij is des morgens circa 10 uren door eene donderbuij komende uit het Westen het huisje van Johannis Smulders⁽¹⁾ gelegen in de Colonien aan Hezerenbosch sectie D N. 103⁽²⁾ met een blixemstraal aan brand geslagen; hetzelve was bereids geheel afgebrand voor dat de brandspuiten op de plaats waren aangekomen; de eigenaar tevens bewoonder kon hier door wijnig verliezen daar hij niets bezat.

9 Augustus eene bijzondere grote en lichte starre in het Oosten gezien, staande maar eenige graden boven den Horisont des avonds om 9 uren; dezelve had genen staart maar was omgeven van alle zijden met grote stralen, komende elken dag hoger in de lucht en gaande naar het Zuiden⁽³⁾.

14 Augustus te Heeze het beeld van den H. Alphonsus Ligori in de kerk geplaatst, gebeiteld door den beeld houder van der Heijden te s Bosch⁽⁴⁾.

/ Pag. 133 / 1844 21 Augustus des middags Z.E. de Heer Borret, Gouverneur dezer Provincie⁽¹⁾, benevens den Heer Griffier der Staten⁽²⁾ te Someren de secretarie geinspecteerd en naar de belangen der gemeente onderzocht.

22 Augustus des voormiddags 10 uren gemelde Gouverneur⁽¹⁾ Griffier⁽²⁾ met den District Commissaris⁽³⁾ te Heeze de secretarie komen opnemen. - Weder veel regen gevallen gelijk ook de volgende dagen.

26 Augustus die na de kermis op Sterckschel geweest waren⁽⁴⁾, moesten zich uit hoofden van het hoge water te Euvelwegen en Ginderover met de kar doen overzetten.

2 September heeft te Asten de nieuwe molen gebouwd door Gerard van den Einde⁽⁵⁾, Jan Isbouts [beide te Asten] en [Cornelis Prinzen te Aarle-Rixtel] zijnde gemelde molen die welke in het jaar 1811 door de Geldropsche lakenfabrikanten op Hoog Geldrop gebouwd is, en die in dit voorjaar afgebroken is, het eerst gedraaijd⁽⁶⁾.

1 October is te Someren de kruisweg ingewijd, de schilde-

(1) Johannes Smulders, geboren te Woensel 2 November 1809 als zoon van Nicolaas en Wilhelmina Bongers, overleden te Heeze 24 Juli 1867, was gehuwd met Petronella Verdonschot, geboren te Heeze als dochter van Willem en Anna Coolen, aldaar overleden 29 April 1867, oud 57 j.

(2) Genoemde Smulders bezat slechts een perceeltje bouwland Sectie D 87, thans onder hetzelfde nummer bezit van Jacobus Ar nolduszn Verberne, Hezerenbosch 7 te Heeze. Van het bezit van een huis Sectie D 103 blijkt nergens iets.

(3) Bedoeld is hier het Noorderlicht.

(4) Lambertus van der Heiden, geboren in 1800 te Berlicum en gehuwd met Maria van der Zanden, van beroep beeldsnijder, woonde op de Papenhulst, wijk G no. 2585 te 's-Hertogenbosch.

(1) Zie Kronijk op 15 Mei 1842.

(2) Zie voor Jhr. Mr. F. Verheijen, griffier der Staten van Noord-Brabant J. RAMAER, Verheijen (Jhr. Mr. Franciscus Xaverius) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. IX, col. 1193-1194. Leiden, 1933); zijn sterfjaar is echter 1851. Zie MR. P. KRUSE & DRS. H. KUYPER, Provinciale Almanak voor Noord-Brabant, 1949-1950, p. 21. Alphen aan den Rijn, 1949).

(1) Zie Kronijk op 15 Mei 1842.

(2) Zie voor Jhr. Mr. F. Verheijen, griffier der Staten van Noord-Brabant J. RAMAER, Verheijen (Jhr. Mr. Franciscus Xaverius) (NIEUW NEDERLANDSCH BIOGRAFISCH WOORDENBOEK, dl. IX, col. 1193-1194. Leiden, 1933); zijn sterfjaar is echter 1851. Zie MR. P. KRUSE & DRS. H. KUYPER, Provinciale Almanak voor Noord-Brabant, 1949-1950, p. 21. Alphen aan den Rijn, 1949).

(3) Zie voor Jhr. Mr. Carel Frederik Wesselman J. HEEREN, Biographisch Woordenboek van Helmond, p. 239-240. Helmond, 1920; zijn benoeming als zodanig in PROVINCIAAL BLAD VAN NOORDBRABAND, 1844, n. 80, p. 11.

(4) Kermis te Sterksel laatste Zondag van Augustus, thans 2e Pinksterdag en daags daarna.

(5) Gerardus van den Eijnden, geboren te Asten 11 Juli 1817, als zoon van Jan en Anna Maria Kuijpers, aldaar overleden 31 Maart 1880, huwde 27 April 1843 te Asten Petronella Leenen, geboren te Asten 21 Maart 1816 als dochter van Peter en Petronella van de Mortel, aldaar overleden 14 Juli 1881.

(6) Zie voor de geschiedenis van deze molen te Zes Gehuchten DR. F. VERHAGEN, Geldrop - Economische-Statistische Beschrijving van een industriëele plattelands-gemeente vanaf het begin der 19e eeuw -, p. 24-25. Eindhoven, 1945. - De plaats van deze molen te Asten is bekend gebleven als Sectie G 2431 (eigend. van Jan van Seccelen, Logtenstraat 8, Asten).

[p. 113]

/ Pag. 134 / dereijen zijn gemaakt door L. van den Wildenberg schilder te Eindhoven⁽¹⁾ en betaald door de dogter van Johannes Verberne Petronella⁽²⁾ die te Roosendaal in het klooster was tot f 600,-.

16 October missie te Someren des namiddags om 4 uren aangekomen de paters Redemptoristen Majolée^(3)a, Hengst⁽⁴⁾, Janson⁽⁵⁾ en [Looijaard]^(6)b.

1 November voor alle heijligen waren te Heeze alle de huizen weder opgebouwd, welken dit jaar zijn afgebrand, uitgenomen dat van H. Verest dat niet meer opgebouwd wordt⁽⁷⁾.

17 November is te Heeze in de Pastorij des avonds circa 5 uren de Achelsche Kluijs met aanhorige hoeven, wei en bouwlanden, en bovendien nog 25 Bunders heide met alle regten en gerechtigheden⁽⁸⁾, door Jonker Reinoud Karel van Tuyll van Serooskerken^(9)c en Frulle [Anna Elisabeth Constance Aimée Barones] van Tuyll [van Serooskerken]⁽¹⁰⁾, zoo voor hun zelven als namen hare moeder Johanna Catharina van Westreenen^(11)d Douairière van wijlen den Hr Baron J.D. van Tuyll van Serooskerken⁽¹²⁾, hunne zuster Frulle [Ursule Adèle Aurore Barones]

(1) Zie Kronijk 18 Juni 1844.

(2) Archief Klooster ‘Mariadal’ te Roosendaal Op 22 April 1841 heeft Petronella Verberne wettige dochter van Joannes Verberne en Hendrika Reinders geboren te Zomeren op 1 Januari 1817 het proefkleed aangenomen met de naam van Zuster Maria Seraphina van de H. Joseph en na haar Noviciaat voleind te hebben, haar beloften aan God gedaan op 20 Juli 1842 in handen van Zijn Doorl. Hoogw. J. v. Hooydonk Vicaris Apost. van Breda. Zij verbleef van 16 October 1858 tot 21 December 1877 te Aardenhout en kwam toen weer terug naar Roosendaal waar zij op 5 Januari 1887 is overleden en op het kloosterkerkhof werd begraven.

(3) Josephus Majolée, geboren te Ohé en Laak 6 December 1803 als zoon van Jacobus en Agnes Smeets, priester gewijd 10 Augustus 1830 te Luik door Mgr. Van Bommel, inkleding 14 October 1836 te St. Truiden, professie 27 Augustus te St. Truiden, en aldaar overleden 7 Augustus 1885.

a Hs.: Mangeld,

(4) Antonius Philibertus Joannes Hengst, geboren te Boxmeer 5 December 1815 als zoon van Joannes Antonius en Maria Agatha Hoctin, priester gewijd 22 December 1838 te Oegstgeest door Mgr. van Wijckersloot, inkleding 8 September 1843 te St Truiden, professie 25 Maart 1844 te St. Truiden, overleden te Amsterdam 24 Maart 1886.

(5) Carolus Janson, geboren te Eindhoven 14 October 1805 als zoon van Jacobus en Henrica van der Heijden, priester gewijd 2 April 1831 te Munster door Mgr. Von Droste - Vischering, inkleding 17 Juli 1842 te St. Truiden, professie 17 Januari 1843 te St. Truiden, overleden te 's-Hertogenbosch 15 Maart 1892.

(6) Joannes Looijaard, geboren te Delfshaven (Rotterdam) 11 Augustus 1814 als zoon van Joannes en Elisabeth Joanna Scheller, priester gewijd 22 October 1837 te Warmond door Mgr. van Wijckersloot, inkleding 24 Mei 1842 te St. Truiden, professie 25 Maart 1843 te St. Truiden, overleden te Antwerpen 23 Februari 1895.

b Hs.: ....

(7) Zie Kronijk op 13 Januari, 15 en 19 Juli 1844.

(8) Zie voor deze aankoop Abdijarchief Achel, P. DOM. DE JONG, Hoe het klooster van de H. Benedictus in Meersel begon, naar Achel werd overgebracht en drie andere kloosters stichtte, p. 16-18 (Hs, 1946) en DR. W. MEINDERSMA, De Heerlijkheid van Heeze, Leende en Zes-Gehuchten, p. 40-41. Zaltbommel, 1911; De Achelsche Kluis 1846-1946, p. 21. Achel, 1946.

(9) Zie Kronijk op 25 Juni 1825.

c Hs.: Jonker Diederik van Tuyll van Serooskerken.

(10) Zie Kronijk op 10 Augustus 1831 (nota 4a).

(11) Zie Kronijk op 23 October 1828.

d Hs.: Maria Catharina van Westrenen.

(12) Zie Kronijk op 23 October 1828 en 9 & 13 Juli 1843.

[p. 114]

/ Pag. 135 / van Tuyll [van Serooskerken]⁽¹⁾ en simpelen Broeder Jonker [Karel] August [Marie Hippolyte Baron] van Tuyll van Serooskerken⁽²⁾ aan den Here Pastoor van Heeze⁽³⁾ en zulks ten behoeven van het klooster der Latrappen te Westmal in Belgien⁽⁴⁾ voor eene somme van f 20.250,- gulden⁽⁵⁾.

21 November is te Heeze door het gemeente bestuur verkogt verscheide Bunders inculte gronden voor f 1486,-⁽⁶⁾.

12 December is te Someren Antonius van den Heuvel, Capellaan aldaar vertrokken naar Ooijen als pastoor, was geboren te Lieshout⁽⁷⁾.

20 December is te Someren in plaats gekomen Leonardus^a van den Heuvel, derden Heer te Oorschot, is geboortig van St. Michiels Gestel⁽⁸⁾.

Verandering in de bevolking van Someren, Heeze en Leende op

	31 Dec. 1843	gebor. 1844	overl. 1844	ingek. id.	uitgetrokken	verminderd	vermeerderd	Bevolking op 31 Dec. 1844
Someren	2914	88	61	31	12	-	46	2960
Heeze	1814	55	32	16	44	5	-	1809
Leende	1607	35	37	15	13	-	-	1607

Someren 14 huwelijken, Heeze 17, Leende 13 huwelijken⁽⁹⁾.

(1) Zie de Kronijk op 10 Augustus 1831 nota 4b.

(2) Zie de Kronijk op 10 Augustus 1831 nota 4c.

(3) Joannes Gast behartigde als koper de partij van Westmalle.

(4) Zie voor dit klooster Geschiedenis der Abdij van Westmalle. Westmalle, 1904; P. RAPHAËL HOEDT O.C.R., Geschiedenis der Abdij van O.L. Vrouw van het H. Hart te Westmalle in vogelvlucht. Westmalle, 1947; Het Nieuwe Klooster van Cisterciënser-Zusters Onze Lieve Vrouw van Nazareth te Brecht. Westmalle, 1948.

(5) De voorlopige koopacte opgesteld als gevolg van de bijeenkomst in de pastorie van Heeze is gepubliceerd in Geschiedenis der Abdij van Westmalle, p. 146-147. Westmalle, 1904. Met bijkomende rechten, etc. bedroeg de aankoop f 20981.86. Abdijarchief Achel, P. DOM. DE JONG, Hoe het klooster van de H. Benedictus in Meersel begon, naar Achel werd overgebracht en drie andere kloosters stichtte, p. 21 (Hs. 1946).

(6) Koop 1 Sectie A 1610 ged. - thans bekend als Sectie A 2860 - koper Anna Maria Valens, wed. Nicasius van Werde te Sterksel - Soerendonk, voor f 40. -
Koop 2 Sectie A 1547 ged. - thans bekend als Sectie A 2633 ged. - koper Antonie van Bree, landbouwer te Heeze, voor f 17. -
Koop 3 Sectie A 1547 ged. - thans bekend als Sectie A 2633 ged. - koper Antonie van Bree, landbouwer te Heeze, voor f 11. -
Koop 4 Sectie A 1547 ged. - thans bekend als Sectie A 3033 ged. - koper Lourens van Lith, landbouwer te Heeze, voor f 8. -
Koop 5 Sectie A 1547 ged. - thans bekend als Sectie A 3033 ged. - koper Johannes Gast, pastoor te Heeze, voor f 4. -
Koop 6 Sectie A 1547 ged. - thans bekend als Sectie A 3033 ged. - koper Johannes Gast, pastoor te Heeze, voor f 31. -
Koop 7 Sectie A 1547 ged. - thans bekend als Sectie A 3033 ged. - koper Johannes Gast, pastoor te Heeze, voor f 21. -
Koop 8 Sectie A 1547 ged. - thans bekend als Sectie A 3035 - koper Adriaan Scheepers, schoenmaker te Heeze, voor f 14. -
Koop 9 Sectie B 180 ged. - thans bekend als Sectie B 186 - koper Antonie Verberne, metselaar te Heeze, voor f 52. -
Koop 10 Sectie B 180 ged. - thans bekend als Sectie B 187 - koper Gerardus Deelen, timmerman te Heeze, voor f 21. -
Koop 11 Sectie B 180 ged. - thans bekend als Sectie B 188 - koper Maria Smulders z.b. wed. Gerrit Libregts, voor f 21. -
Koop 12 Sectie B 180 2 ged. - thans bekend als Sectie B 189 - koper Johannes Gast, pastoor te Heeze, voor f 84. -
Koop 13 Sectie B 180 2 ged. - thans bekend als Sectie B 189 - koper Johannes Gast, pastoor te Heeze, voor f 85. -
Koop 14 Sectie B 180 ged. - thans bekend als Sectie B 189 - koper Johannes Gast, pastoor te Heeze, voor f 40. -
Koop 15 Sectie F 944 ged. - thans bekend als Sectie F 1206 - koper Francis Carolus van Bussel, bakker te Heeze, voor f 26. -
Koop 16 Sectie F 944 ged. - thans bekend als Sectie F 2757, 2758 - koper Jan van den Berg, timmerman te Heeze, voor f 32. -
Koop 17 Sectie F 944 2 ged. - thans bekend als Sectie F 2759, 2760, 2761, 2771 - koper Jan van Dijk, landbouwer te Heeze, voor f 80. -
Koop 18 Sectie F 944 2 ged. - thans bekend als Sectie F 1785, 1786, 1787, 1788, 1789 - koper Jan Kolen, landbouwer te Heeze, voor f 70. -
Koop 19 Sectie F 944 2 ged. - thans bekend als Sectie F 2118, 2119 - koper Jacobus Janssen, landbouwer te Heeze, voor f 65. -
Koop 20 Sectie F 944 ged. - thans bekend als Sectie F 1211 - koper Gerardus van den Berg, timmerman te Heeze, voor f 32.50.
Koop 21 Sectie F 944 ged. - thans bekend als Sectie F 1212 - koper Jan van Gennip, landbouwer te Heeze, voor f 32.50.
Koop 22 Sectie F 1943 ged. - thans bekend als Sectie F 1203 - koper Adriaan Jan Deelen, burgemeester te Heeze, voor f 20. -
Koop 23 Sectie F 1151 2 ged. - thans bebekend als Sectie F 2064 en 2824 ged. - koper Theodorus Verbeek, kramer te Heeze, voor f 172. -
Koop 24 Sectie F 1151 ged. - thans bekend als Sectie F 2821 ged. en 2162 ged. - koper Jacobus van Dijsseldonk, kramer te Heeze, voor f 186. -
Koop 25 Sectie F 1151 ged. - thans bekend als Sectie F 2821 ged. en 2162 ged. - koper Jacobus van Dijsseldonk, kramer te Heeze, voor f 33. -
Koop 26 Sectie F 1147 ged., 1148 - thans bekend als Sectie F 2821 ged., 2593 ged. - kopers Adriaan van den Berg, looier; Hendrik van den Berg, schoenmaker; Geertruij van Berg, wed. Willem Wijffelaars; Gerrit van Poppel, landbouwer te Heeze, ieder voor ¼ totale koopsom van f 160. -
Koop 27 Sectie D 210 - thans bekend als Sectie D 1837 - koper Peter Kox, landbouwer te Heeze, voor f 72. -
Koop 28 Sectie D 358 - thans bekend als Sectie D 358 - koper De Gilde van St. Joris te Heeze, voor f 40. -
Koop 29 Sectie D 322 - thans bekend als Sectie D 322 - koper Martinus van den Wildenberg, smid te Heeze, voor f 70. - Totaal opbrengst der kopen f 1486. - De verkoop werd gehouden ter herberge van Jan van Dijk, landbouwer te Heeze.

(7) Zie voor deze benoeming DE GODSDIENSTVRIEND, dl. XXXVI, p. 156. Gra-ve, 1836; Ibid., dl. LIV, p. 63. Grave 1845. L. SCHUTJES, Geschiedenis van het Bisdom 's Hertogenbosch, dl. V, p. 484 Antonius van den Heuvel overl. 20 Mei 1871; p. 668 noemt Antonius van der Vorst van Lierop. St. Michiels Gestel, 1876, en na hem ook TH. WELVAARTS, Zomeren naar de Archieven van Postel's Abdij, p. 53. Helmond-Turnhout, 1892.

a Coppens heeft Laurentius; het Memoriaal van Someren echter Leonardus.

(8) Zie voor deze benoeming DE GODSDIENSTVRIEND, dl. LIV, p. 63. Grave, 1845. Parochiearchief St. Lambertus te Someren. Memoriaal In 1844 in December is de eerwaarde Heer A. van den Heuvel, alstoen eerste kapellaan alhier, benoemd als Pastoor te Ooijen bij Oss, en is opgevolgd of benoemd tot eerste kapellaan alhier de Eerwaarde Heer Leonardus van den Heuvel, geboortig van St. Michielsgestel. L. SCHUTJES. Geschiedenis van het Bisdom 's Hertogenbosch, dl. V. p. 24 & 669. St. Michiels-Gestel, 1876, en TH. WELVAARTS, Zomeren naar de Archieven van Postel's Abdij, p. 53. Helmond-Turnhout 1892, noemen hem Laurentius en terecht. Rijksarchief 's-Hertogenbosch, S St. Michielsgestel 6 waar staat Laurentius filius legitimus Joannis Sebastiani van den Heuvel et Helenae Francisci Berkelmans (3 Mei 1807).

(9) De cijfers van deze kleine tabel zijn met betrekking tot het aantal inwoners op 31 December 1843 en op 31 December 1844 vergeleken met de opgaven van de ALMANAK VOOR DE PROVINCIE NOORDBRABAND VOOR HET SCHRIKKELJAAR 1844 EN VOOR HET JAAR 1845. Voor Someren noteert de Almanak voor 1845 als totaalcijfer 2900, doch dit is onjuist. - Aantal geboorten, overlijdens en huwelijken voor Heeze en Leende zijn juist, zodat met reden kan worden aangenomen dat het aantal voor Someren ook geheel waar is; dit laatste geldt ook voor de aantal ingekomen en vertrokken personen voor de drie gemeenten afzonderlijk.