Kronijk, of Aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen
(1953)–Henricus van Moorsel– Auteursrecht onbekend
[pagina 105]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
(1844)/ Pag. 121 / 1844 2 Januarij is de Ex Koning der Nederlanden, graaf Willem Frederik van Nassauw, wiens ligchaam men van Berlijn herwards heeft doen overbrengen te Delft in den grafkelder der familie begravenGa naar voetnoot(1). 13 Januarij des morgens om 6 uren is een huis van Hendrik MartensGa naar voetnoot(2) in Sectie [F] n [364] bewoond door den hoofd ambtenaar W.J. LanzingGa naar voetnoot(3) afgebrand, zonder te weten hoe hetzelve is aangekomen; men veronderstelde in den schoorsteen door het stoken der kachel in eene lerne schouw; de meubelen zijn meest allen gered; het daar aan vastgebouwde ander huis van gemelde Martens is niet tegenstaande gedeeltelijk met stroo gedekt behoude geblevenGa naar voetnoot(4). 19 dito sterk onweder in den avond; te Leende vermeende men dat de blixem in den toren was geslagen; op het ogenblik stond de Peer of Knop des torens als in volle vlam; doch na onderzoek is daar aan geen / Pag. 122 / letsel bevonden! 21 Januarij zijn 2 nieuwe beelden van de H. Maagd, van St. Joseph, gebeiteld door den beeldhouwer van der Heijden van s Bosch,Ga naar voetnoot(1) het eerste in de kerk te Heeze gesteld. 23 dito zijn de Reliquien van de H. Barbara het eerst te Heeze in de kerk gevenereerdGa naar voetnoot(2). 26 dito is te Leende een jongman Christiaan van Asten, landbouwer oud 58Ga naar voetnoota jaren onder een eijken strommel die hij meende af te hakken doodgevallen aan het gehucht BoshovenGa naar voetnoot(3). | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 106]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Februarij de geheele Februarij en Maart aanhoudend gesneeuwd, gehageld, geregend en gewaaijd, zoo dat bij menschen geheugen geen hoger water geweest isGa naar voetnoot(4); de dijken aan den Ven, Ginderover, aan het Kasteel, Strabregt en den Rul, stonden zoodanig onder water, dat men niet anders dan met de kar passeeren kon / Pag. 123 / uitgenomen de Rulsche Bruggen, daar het zand van den dijk afgespoeld zijnde, het moer onbedekt lag, zoo dat de paarden er niet over konden gaan, maar er door vielen en in bleven steken; op het Bruggetie van den Peelrijt, op den Zomerschen dijk, stond het water meer dan een palm hoog; ook kon men over de brug op de Kleine Aa op Vorsel te Someren niet droogvoets overkomen; de geheele EinderstraatGa naar voetnoot(1) stond tot aan het raadhuis onder water en aan de Astensche Brug wierdt men door eene kar overgezet; met half April begon het te drogen, dat continueerde tot St. Jan zonder te regenen dan nu en dan bij een donderbui. 19 Februari is te Heeze bij Antonie SmuldersGa naar voetnoot(2) op Strabregt een brandbrief gevonden om aan den laatsten chijnspaal achter de broeksputGa naar voetnoot(3) langst de zijde van het bosGa naar voetnoot(4) in een daar gemaakt kuiltie te leggenGa naar voetnoot(5). / Pag. 124 / 1844 in het laatste van Februarij zodanig hoog water, dat meest alle kelders die niet in teras leggen onder staan, en de drinkputten met de oppervlakte van den grond gelijk. | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 107]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Men kon naauwelijks te voet droog aan het Kasteel te Heeze komen; tusschen de hoef en het Kasteel over de Klijne Aa liep de dreef zoo diep onder water dat men met de kar er door rijdende het water tot aan den bak der kar kwam, en het water van de grachten van het kasteel stond met het water van de beide revieren gelijk zoo dat het zelve over de dreef met elkanderen communiceerde en als een meer uitmaakte. Den 1, 2, en 3 Maart moeten die van Sterckschel en Ginderover zich met karren naar de kerk doen rijden, terwijl zij niet te voet over der Ginderoverschen Dijk kunnen komen. / Pag. 125 / 1844 3 Maart te Geldrop aan den watermolenGa naar voetnoot(1) tekende het water 10 oude duimen hoger dan het zelve bij menschen geheugen geweest is. 5 Maart heeft men op den Rulschen dijk met mutsaarden en planken een passagie gemaakt om de menschen die naar Mierlo markt gingen te kunnen doen passeeren, waarvoor Jan HeeringsGa naar voetnoot(2) die de passage gemaakt had, 2 centen per man passagie geld ontving. 6 Maart de berugte wet op de Bezittingen vastgesteld die geen gevolg gehad heeftGa naar voetnoot(3)Ga naar voetnoota. 11 Maart sneeuw buijen met donder en storm. 12 dito weder storm met sterken donder zoo dat men te Leende des morgens om 8 uren meende, dat de toren aangeslagen was; alstoen te Deurne, Asten Lijssel waar eene soort van hoos woedde, en onderscheiden huizen en bomen omver gewaaijdGa naar voetnoot(4). 15 Maart en volgende dagen de invitatie billetten om deel te nemen aan eene vrijwillige geldleenmg, om daar door de Wet houdende belasting op de bezittingen welken onder eede | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 108]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
/ Pag. 126 / door ieder moesten opgegeven worden, niet te doen doorgaan van Regeringswegen aan de huizen der vermogenste ingezeten rond gedragenGa naar voetnoot(1). 28 Maart een huis aan het kerkhof, stamhuis van de familie van de tegenwoordige Burgemeester A.J. DeelenGa naar voetnoot(2) dat door de Maatschappij [tot bevordige van Welstand voornamelijk onder de Landlieden gedomicilieerd en kantoor houdende te Amsterdam ten kantore van notaris Commelin]Ga naar voetnoota vroeger is aangekogtGa naar voetnoot(3), en bewoond door Louis DamenGa naar voetnoot(4) te Heeze afgebroken en den afbraak publiek verkogtGa naar voetnoot(5). 1 April tusschen den 31 Maart en 1 April des nachts om 12 uren is de wet op het zegel van 3 October 1843 in werking gegaanGa naar voetnoot(6). 2 April de tijding bekomen dat de vrijwillige geldleening van 127 millioenen ten volle was, of door het bijtekenen van Koning Willem 2 zoude volkomenGa naar voetnoot(7) en dus de wet van de belasting op de bezittingen niet zoude doorgaanGa naar voetnoot(8); dat eene algemeene vreugde veroorzaakteGa naar voetnoot(9). / Pag. 127 / 1844 met den 1 April 1844 Maandag en volgende dagen in de Goede Week zoo zacht en schoon weder of het in het midden van den Zomer waar; op Witten Donderdag tekende de termometer van Reaumur 13 gr. boven | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 109]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
0; Goeden Vrijdag 14 gr. boven 0 en des Zaterdags voor Paasschen 13 gr. boven 0 (binnens huis hangende); de oudste menschen konden zich niet herinneren zodanige warmte met den Paasschen beleefd te hebben. 11Ga naar voetnoota April is te Someren als predikant bevestigd A[drianus] Pitlo bij Besluit van Z.M. van den 18 Febr. 1844, n. 2. benoemd tot predikant der hervormde gemeente te SomerenGa naar voetnoot(1). 15 April zijn de eerste zwaluwen en andere zomervogels eerst overgekomen. 1 Mei is te Asten de Eerw. Heer [Joannes Baptista Raijmakers, van Helmond] kapellaan of 3e Heer aldaar in een vijvertie, willende een wisje afsneiden, gevallen en verdronken, kunnende / Pag. 128 / zich niet redden, aangezien hetzelve te vol modder wasGa naar voetnoot(1). 7 Mei des namiddags circa 5 uur zwaar onweder; te Leende op de tuijnt een eijken boom, toebehorende aan Jan de LaureGa naar voetnoot(2) door den blixem geheel geblekt en den stam aan onderscheiden zijden de oppervlakte geheel met vezelen en splinters bedekt. 23 Mei de aardappelen zijn aan zoo een geringen prijs dat dezelve alhier aan 16 en 17 centen het oude vat; 70 en 80 cent het mudGa naar voetnoot(3) en in Gelderland à 50 à 60 cents het mud verkocht zijn. 24 Mei in deze gemeente de Bregadier Andreas BossyGa naar voetnoot(4) zijnde te paard en overgeplaatst als bregadier te voet naar Eindhoven; dezelve is vervangen door Hendrik Maaskant Bregadier te voetGa naar voetnoot(5) zijnde als toen de geheele Bregade te voet gekomen en de paarden allen vertrokkenGa naar voetnoot(6). 27 Mei 2e Pinxterdag sterk gehageld zonder wind, zijnde het | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 110]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
/ Pag. 129 / zeer koud, staande de termometer op 10 gr. Reaumur boven 0, en dus 4 graden kouder als op Goeden Vrijdag, en op den 3 Pinxterdag op 9 graden en dus 5 graden kouder. 3 Junij is te GoriziaGa naar voetnoota in Oostenrijk overleden de Hertog van AngoulèmeGa naar voetnootb, pretendent van den franschen troon, geboren 6 Augustus 1775, oud 69 jaren, zoon van Karel X, en met de dogter van den ongelukkigen Lodewijk den XVI gehuwdGa naar voetnoot(1). 18 Junij de schilderijen van den kruisweg, geschilderd door van de Wildenberg te EindhovenGa naar voetnoot(2) aangekomen; de lijsten te Heeze door Pieter IvoGa naar voetnoot(3) gemaakt, in de kerk opgehangen. 2 Julij de Kruisweg ingezegend door den Z.E.H. [G] van Someren,Ga naar voetnootc deken van EindhovenGa naar voetnoot(4) in bij wezen der geestelijkheid van de omliggende gemeenten, naar dat vooraf eene solemnele mis door 4 heren en 2 aquelieten gecelebreerd wasGa naar voetnoot(5). 10 Julij des morgens kwartier voor 10 uren Koning Willem II door Leende gepasseerd reizende naar Luxemburg / Pag. 130 / hebbende slechts aldaar zoo lange vertoefd, dat er andere post paarden wierden aangespannen; door den BurgemeesterGa naar voetnoot(1) wierdt in presentie van den secretarisGa naar voetnoot(2) en ontvangerGa naar voetnoot(3) eene aanspraak voorgelezen, die hij zeer vriendelijk beantwoorde; naar circa een kwartier vertoevens heeft dezelve zijn weg voortgezet; deszelfs koets was bespannen met 6 paarden en nevens hem was des zelfs adjudant van Karnebeek gezeten, en had slechts eene enkelde koets voor gezelschap met 4 paarden, waar in ook twee officieren van 's Konings Huis gezeten waren, staande op deze koets agter op 2 lakeien, | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 111]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
en dit was het geheel geleide; des daags te voren waren van Venlo 6 losse paarden, van Eindhoven 6 dito, en van Roermonde ook 6 dito door de paardenposterij afgezonden. / Pag. 131 / 1844 15 Julij op Ginderover 5 huizen bewoond door 7 huisgezinnen en een kostganger geheel afgebrandGa naar voetnoot(1); dezelve is begonnen bij Antonie VerestGa naar voetnoot(2) welkers huis tegen brandschade verzekerd was, vervolgens de huizen van Jan ThijsGa naar voetnoot(3) mede bewoond door Thomas van EkartGa naar voetnoot(4), dat van Hendrik VerestGa naar voetnoot(5), Peter Johannis van LindtGa naar voetnoot(6), Hendrik JansenGa naar voetnoot(7) en Marte JeurissenGa naar voetnoot(8); zijnde bij Jan Thijs eene koe en maal; bij Thomas van Ekart 1 geijt en bij Marte Jorissen 2 geijten verbrand, en meest allen de meubelen en klederen van dezelven gelijk ook van Adam Marte van AstenGa naar voetnoot(9) die kostganger bij Jan Thijs was; men moest het water met karren aan de Rivier halen om de brandspuiten van de gemeente en die van het kasteel die anders zeer goed gingen aan het werk te houden, terwijl uit hoofden der droogte de putten en kuijpen ledig waren; men berekende de daar door veroorzaakte schaden op f.... | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 112]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
/ Pag. 132 / 19 Julij is des morgens circa 10 uren door eene donderbuij komende uit het Westen het huisje van Johannis SmuldersGa naar voetnoot(1) gelegen in de Colonien aan Hezerenbosch sectie D N. 103Ga naar voetnoot(2) met een blixemstraal aan brand geslagen; hetzelve was bereids geheel afgebrand voor dat de brandspuiten op de plaats waren aangekomen; de eigenaar tevens bewoonder kon hier door wijnig verliezen daar hij niets bezat. 9 Augustus eene bijzondere grote en lichte starre in het Oosten gezien, staande maar eenige graden boven den Horisont des avonds om 9 uren; dezelve had genen staart maar was omgeven van alle zijden met grote stralen, komende elken dag hoger in de lucht en gaande naar het ZuidenGa naar voetnoot(3). 14 Augustus te Heeze het beeld van den H. Alphonsus Ligori in de kerk geplaatst, gebeiteld door den beeld houder van der Heijden te s BoschGa naar voetnoot(4). / Pag. 133 / 1844 21 Augustus des middags Z.E. de Heer Borret, Gouverneur dezer ProvincieGa naar voetnoot(1), benevens den Heer Griffier der StatenGa naar voetnoot(2) te Someren de secretarie geinspecteerd en naar de belangen der gemeente onderzocht. 22 Augustus des voormiddags 10 uren gemelde GouverneurGa naar voetnoot(1) GriffierGa naar voetnoot(2) met den District CommissarisGa naar voetnoot(3) te Heeze de secretarie komen opnemen. - Weder veel regen gevallen gelijk ook de volgende dagen. 26 Augustus die na de kermis op Sterckschel geweest warenGa naar voetnoot(4), moesten zich uit hoofden van het hoge water te Euvelwegen en Ginderover met de kar doen overzetten. 2 September heeft te Asten de nieuwe molen gebouwd door Gerard van den EindeGa naar voetnoot(5), Jan Isbouts [beide te Asten] en [Cornelis Prinzen te Aarle-Rixtel] zijnde gemelde molen die welke in het jaar 1811 door de Geldropsche lakenfabrikanten op Hoog Geldrop gebouwd is, en die in dit voorjaar afgebroken is, het eerst gedraaijdGa naar voetnoot(6). 1 October is te Someren de kruisweg ingewijd, de schilde- | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 113]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
/ Pag. 134 / dereijen zijn gemaakt door L. van den Wildenberg schilder te EindhovenGa naar voetnoot(1) en betaald door de dogter van Johannes Verberne PetronellaGa naar voetnoot(2) die te Roosendaal in het klooster was tot f 600,-. 16 October missie te Someren des namiddags om 4 uren aangekomen de paters Redemptoristen MajoléeGa naar voetnoot(3)Ga naar voetnoota, HengstGa naar voetnoot(4), JansonGa naar voetnoot(5) en [Looijaard]Ga naar voetnoot(6)Ga naar voetnootb. 1 November voor alle heijligen waren te Heeze alle de huizen weder opgebouwd, welken dit jaar zijn afgebrand, uitgenomen dat van H. Verest dat niet meer opgebouwd wordtGa naar voetnoot(7). 17 November is te Heeze in de Pastorij des avonds circa 5 uren de Achelsche Kluijs met aanhorige hoeven, wei en bouwlanden, en bovendien nog 25 Bunders heide met alle regten en gerechtighedenGa naar voetnoot(8), door Jonker Reinoud Karel van Tuyll van SerooskerkenGa naar voetnoot(9)Ga naar voetnootc en Frulle [Anna Elisabeth Constance Aimée Barones] van Tuyll [van Serooskerken]Ga naar voetnoot(10), zoo voor hun zelven als namen hare moeder Johanna Catharina van WestreenenGa naar voetnoot(11)Ga naar voetnootd Douairière van wijlen den Hr Baron J.D. van Tuyll van SerooskerkenGa naar voetnoot(12), hunne zuster Frulle [Ursule Adèle Aurore Barones] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
[pagina 114]
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
/ Pag. 135 / van Tuyll [van Serooskerken]Ga naar voetnoot(1) en simpelen Broeder Jonker [Karel] August [Marie Hippolyte Baron] van Tuyll van SerooskerkenGa naar voetnoot(2) aan den Here Pastoor van HeezeGa naar voetnoot(3) en zulks ten behoeven van het klooster der Latrappen te Westmal in BelgienGa naar voetnoot(4) voor eene somme van f 20.250,- guldenGa naar voetnoot(5). 21 November is te Heeze door het gemeente bestuur verkogt verscheide Bunders inculte gronden voor f 1486,-Ga naar voetnoot(6). 12 December is te Someren Antonius van den Heuvel, Capellaan aldaar vertrokken naar Ooijen als pastoor, was geboren te LieshoutGa naar voetnoot(7). 20 December is te Someren in plaats gekomen LeonardusGa naar voetnoota van den Heuvel, derden Heer te Oorschot, is geboortig van St. Michiels GestelGa naar voetnoot(8). Verandering in de bevolking van Someren, Heeze en Leende op
Someren 14 huwelijken, Heeze 17, Leende 13 huwelijkenGa naar voetnoot(9). |
|