Kronijk, of Aantekening der merkwaardige voorvallen binnen de gemeente Heeze en eenige omliggende dorpen en enkelde welken algemene belangstelling verdienen

(1827-1828)

/ Pag. 45 / 1827 11 Januarij is het huis van Adriaan Mack⁽¹⁾ te Leende in den Renhoek geheel afgebrand, zijnde in het zelve het vee en alles verbrand en de schade daardoor veroorzaakt geschat op f 6725.-, doch was dezelve in eene brandwaarborgmaatschappij ingeschreven, en heeft ook een aanzienlijke onderstand van den lande ontvangen uit het fonds tot voorziening van onvoorziene rampen.

9 Februarij des avonds om 10 uren te Heeze aan den ouden Molen het huis van Gosewinus Sprengers⁽²⁾ geheel afgebrand zijnde er wijnig uit geret, dat ook niet kon wijl er zich niet veel in bevond.

Uit hoofde van den vorst kon de brandspuit niet gebezigd worden, doch daar den sneeuw dik lag, wierd de zelve van alle zijden bij gebragt en met schuppen in de vlammen geworpen zoo dat nog veel hout van het huis behouden is gebleven.

(1) Adriaan Mack, gedoopt te Leende 31 Maart 1759 als zoon van Joannes en Jacoba Colen, aldaar overleden 2 Mei 1831, was 15 Januari 1792 te Leende gehuwd met Maria Elisabeth Pompen, gedoopt te Leende 16 Februari 1750 als dochter van Adrianus en Catharina Vossen, aldaar overleden 20 December 1828. Bij haar ouders woonde in Maria Catharina Mack, gedoopt te Leende 7 Juni 1795, aldaar overleden 25 Augustus 1848, gehuwd te Leende op 25 Januari 1818 met Joannes Josephus Kemps, gedoopt te Leende 9 November 1789 als zoon van Tieleman en Joanna Hertrooys, aldaar overleden 26 Januari 1833. - Het afgebrande huis stond waarschijnlijk bekend als sectie A 1750 thans voor een groot gedeelte opgenomen in de rijksweg (sectie A 3105) en in sectie A 3106 (eigend. P.G. Rutten, Renhoek B 156, Leende).

(2) Gosewinus Sprengers, gedoopt te Maarheeze 9 September 1780 als zoon van Bartholomeus en Maria Dillen, gehuwd met Johanna Ceelen, gedoopt te Sterksel 3 November 1786 als dochter van Rogier en Maria Jansen Verhindert. - 20 April vertrok dit gezin naar Weert. Het huis werd blijkbaar niet opgebouwd. Vermoedelijk is de plek bekend gebleven als sectie A 311 of 312.

[p. 47]

/ Pag. 46 / 1827 gedurende de maand Februarij heeft het sterk gevroren en den 17 was het zoo koud dat de inkt in de pen al schrijvende bevroor⁽¹⁾.

8 Maart des avonds een sterk onweder zonder echter ongelukken te veroorzaken.

1828 13 Mei voor het eerst de schutterijen opgeschreven om te loten over een tijdvak van 10 jaren van 1794 tot 1803 incluis⁽²⁾.

28 Mei te Leende door H.J. Kemps⁽³⁾ een dullen of razende hond doodgeschoten⁽⁴⁾ in het portaal vant huis van W. van Deenen⁽⁵⁾.

In dit voorjaar zijn de landmeters afgekomen om de landerijen te Heeze en Leende op te meten en daar kaarten van te maken⁽⁶⁾; die te Heeze heet Simon de Wit was van Raamsdonk en die te Leende heete J.A. Lecluijx was van Roermonde: beiden onder toezigt van Hyacinthus van Dijk⁽⁷⁾.

27 Junij te Heeze en den 28e te Leende de schutterij voor de eerste maal geloot over een tijdvak van 10 jaren⁽⁸⁾.

/ Pag. 47 / 1828 15 Augustus het grootste gedeelte van het dak en wulfsel der grote kerk met stil weder ingestort te Heeze.

9 September tijding gekomen dat Koning Willem I eene subsidie verleend had bij besluit van 25 Augustus 1828 tot het opbouwen van eene nieuwe Roomsche kerk in plaats der schuurkerk te Heeze die te klijn is, zijnde de subsidie groot 5000.-⁽¹⁾.

(1) PROVINCIAAL DAGBLAD, 1827, n. 16.

(2) A. SLOTEMAKER, Handleiding tot de geregelde uitvoering van de werkzaamheden voorgeschreven bij de Wet op de Schutterij, p. 4 & 19. Dordrecht, 1831.

(3) Hendrik Jacobus Kemps, gedoopt te Leende 1 Mei 1785 als zoon van Tieleman en Jeanne Catharine Hertrooys, aldaar overleden 20 Juni 1869, was 10 Februari 1811 te Leende gehuwd met Wilhelmina van Mierlo, gedoopt te Leende 20 September 1776 als dochter van Arnold en Wilhelmina Bitters, aldaar overleden 19 Juni 1857, weduwe van Wouter van Gaal, gedoopt te Leende en aldaar gehuwd 12 Februari 1797. Hij overleed 14 Juni 1809.

(4) PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1827, n. 98 & 110. Cfr. voor de daar gevolgde praktijk in zake het vasthouden der honden en het doodschieten van razende honden PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1825, nrs. 83 & 98.

(5) Wilhelmus van Deenen, gedoopt te Leende 9 Januari 1799 als zoon van Wilhelmus en Godefrida van Engelen, aldaar overleden 4 Mei 1865, was 2 Augustus 1835 te Leende gehuwd met Hendrika Knapen, geboren te Leende 18 September 1812 als dochter van Wilhelmus en Joanna van Beek.

(6) Zie voor de werkwijze van de landmeters Handleiding voor de plaatselijke besturen waarbij de gang wordt voorgeschreven door dezelven, ten aanzien van de kadastrale werkzaamheden te volgen - Manuel à l'usage des Autorités Communales, concernant leur coopération aux travaux du Cadastre, Brussel, 1829, p. 103.

(7) De kaarten van Heeze en Leende zijn vervaardigd onder directie van Jonkheer H J. Hora Siccama van de Harkstede, Inspecteur, den Heer L.D. van Heijst, Ingenieur Verificateur, door H. van Dijk, Landmeter der 1e Klasse. Zie voor de laatste persoon de Kronijk op April 1808.

(8) Ingevolge de Wet op de Schutterij 11 April 1827, Hfdst. I, art. 1 Ieder ingezeten van het Rijk, die op den 1e January van elk jaar zijn 25ste jaar zal zijn ingetreden, en zijn 34ste niet voleindigd zal hebben, zal, ingevolge de bepalingen dezer wet, daartoe opgeroepen zijnde, verpligt wezen de schutterlijke dienst uit te oefenen. Hfdst. II, art. 1 Inschrijving vóór de 1e Junij (14 dagen voor het openen der registers); art. 10 Loting moet plaats hebben vóór de 1e Julij. (A. SLOTEMAKER, Handleiding tot de geregelde uitvoering van de werkzaamheden voorgeschreven bij de Wet op de Schutterij. Dordrecht, 1831).

(1) Reeds in 1821 en 1824 waren requesten bij Z.M. ingediend ter bekoming van een subsidie. Door tussenkomst van Baron van Tuyll van Serooskerken, Th. Wesselman van Helmond, en de Gouverneur der provincie werd een bedrag van f 5000. - verleend, doch hiervan werden afgetrokken zegels, leges en andere onkosten. Cfr. Parochiearchief St. Martinus te Heeze, Memoriale Parochiae de Heeze, p. 4 en PROVINCIAAL BLAD VAN NOORD-BRABAND, 1829, n. 87, p. 46. Zie de situatietekening in het Supplement, Aanhangsel B, Heeze, n. II A.

[p. 48]

12 September een zwaar onweder vergezeld met hagel; de stenen ter grote van duiven eijeren, doch heeft te Heeze en Leende wijnig schaden gedaan, doch te Someren in de schuurkerk meer dan 250 ruiten ingehageld en ook hier en daar bij particulieren⁽²⁾.

23 October de tijding ontvangen dat den Heer Jan Diederik Baron van Tuyll van Serooskerken tot lid van de twede Kamer der Staten Generaal is verkoren⁽³⁾.

23 October is de grote kerk door de Hervormden aan de R.C. verkogt voor f 500.-⁽⁴⁾ en vervolgens door deze afgebroken om de stenen te gebruiken aan de fondamenten der nieuwe kerk.

(2) Cfr. PROVINCIAAL DAGBLAD, 1828, n. 77.

(3) Zijn zittingstijd begon 7 November 1828 en eindigde bij zijn overlijden 9 Juli 1843. Hij werd gekozen ter vervanging van wijlen jonkheer Van der Brugghen van Croij.
Jan Diederik baron van Tuyll van Serooskerken, geboren te Utrecht 6 Augustus 1773 als zoon van Reinout Diederik en Carolina Ursulina Philippota barones van Randwijck, overleden te Heeze 9 Juli 1843, was gehuwd met Johanna Catharina van Westreenen op 20 Juli 1796 te de Bildt bij Utrecht, die 24 Maart 1776 te De Bildt geboren werd als dochter van Frederik Jan, heer van Themaat en van Geertruida Elisabeth Testart, en te Heeze overleed op 28 November 1862.

(4) Het Memoriale Parochiae de Heeze (Parochiearchief St. Martinus te Heeze) geeft op p. 4 de som van f 475.-. Extract uyt een besluyt gegeven den 16 October 1828 te 's-Bosch door het Provinciaal Collegie van toezigt over de kerkelijke administratie der hervormden in Noord-Braband, (Parochiearchief St. Martinus te Heeze, Portefeuille IV de bouw der kerk 1830). Bijkomende kosten voor rekening van kopers, waar in staat als volgt f 475. Het acte-boek II (Archief der Hervormde pastorie te Heeze) heeft f 500.-.
We merken hier duidelijkheidshalve op, dat niet de oude kerk als zodanig verkocht werd maar alleen de opstal.