Nederduitsche spraekkunst

[p. 1]

Nederduitsche spraekkunst.

Het I. Kapittel.

DE Spraekkunst, by de Grieken en Latynen Grammatica, dat is, Letterkunst, geheeten, is eene kunst of weetenschap van recht en zuiver Nederduitsch te spreeken en te schryven.

Zy bestaet uit twee deelen, die de Woortgronding en Woortvoeging genoemt worden.

De Woortgronding, het eerste deel der Spraekkunst, onderzoekt de Oirsprongen, Eigenschappen, Afleidingen en Verdubbelingen van enkele Woorden-

Hier toe eischt zy allereerst een onderzoek der Letteren of boekstaven, waer uit de Woorden samengezet worden, hoe naemelyk die, het zy enkel, het zy met andere gevoegt, recht naer de grondige eigenschap te schryven zyn. En dit stuk der Woortgrondinge wordt de Spelling geheeten.

Hier na slaet de Woortgronding de Lettergreepen gade, hoe die recht uit te spreeken zyn. En dit deel noemt men de Uitspraek.

Eene Letter is een ondeelbaer deel van eene rede, een byzonder geluit hebbende.

Omtrent de Letters zyn de benaeming, klank,

[p. 2]

onderscheit, verwisseling en samengryping aen te merken.

De Nederduitschen gebruiken de volgende XXVI. Letters: A, B, C, D, E, F, G, H, I, J, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W, X, Y, Z.

De Naem en Uitspraek van alle deeze is als volgt.

A, Be, Ce, De, E, eF, Ge, Ha, I, Je, Ka, eL, eM, eN, O, Pe, Que, eR, eS, Te, U, Ve, We, eX, Y, Ze.

Of, gelyk Kaspar van den Ende, Schoolmeester te Rotterdam, in de Lettertafelen van zyn Woordenboek verzonnen heeft, naer dat de Letters eene Lettergreep aenvangen of sluiten, A, B', en 'B, C' en 'C, D' en 'D, E,'F en F', G' en 'G, H' en 'H, I, J' en 'J, K' en'K,'L en L','M en M''N en N', O, P', en 'P, Q'R en R','S en S', T' en 'T, U, V' en 'V, W' en 'W,'X en X', Y, Z' en 'Z.

En niet zonder gront; dewyl de Hebreeuwen en de Grieken de benaemingen van hunne F, L, M, N, R, S, X, al van outs niet, gelyk wy, van den Klinker, maer van den Medeklinker hebben begonnen uit te spreeken; als Fi, Lamed en Lambda, Mem en My, Nun en Ny, Resch en Ro, Samech en Sigma en Xi.

Alle deeze Letters worden zoo gedeelt, dat etlyke Klinkers, en etlyke Medeklinkers genoemt worden.

De Klinkers draegen deezen naem, om dat zy, uit zich zelven en door hunne eige kracht klaer enduidelyk klinkende, met of zonder hulpe der Medeklinkeren eene Lettergreep of Woort kunnen uitmaeken. Deeze zyn in het Nederduitsch zes; als, A, E, I, O, U, Y.

Deezer eerste vyf zyn kort, en worden haestigh

[p. 3]

uitgesprooken, het zy tusschen twee Medeklinkers gebonden, het zy op zich zelfs en hun eigen geluit staende; en kunnen daerom tot Lange Klinkers gemaekt worden: waer van hier na gehandelt wordt. De leste, doorgaens lang, kan niet verlengt worden.

De Medeklinkers draegen deezen naem, om dat zy, uit zich zelven geenen klank hebbende, en voor of achter eenen of achter meer Klinkers gevoegt, mede klinken, en hun geluit den Klinkeren mededeelen, om door hunne hulp Lettergreepen en Woorden te maeken.

Deeze zyn de twintigh volgende: B, C, D, F, G, H, I, K, L, M, N, P, Q, R, S, T, V, W, X, Z.