|
| |
| |
| |
Bronnen
Familie-archief Montijn-Hoek, Eefde
Gemeentearchief Amsterdam
iiav, Amsterdam
| |
Literatuur
| M. Adang, ‘Breng me in uw huis, laat me uw woonkamer zien en ik zal zeggen wie gij zijt!’ Het denken over kitsch en smaakopvoeding in Nederland. Kunst en kunstbedrijf, Nederland 1914-1940. Ned. Kunsthistorisch jaarboek deel 28, 1977, blz. 209-259 |
|
| Remieg Aerts en Henk te Velde (red.), De stijl van de burger. Over Nederlandse burgerlijke cultuur vanaf de middeleeuwen. Kampen 1998 |
|
| Jo van Ammers-Küller, Maskerade. Rotterdam 1919 |
|
| Jo van Ammers-Küller, De zaligmaker. Amsterdam 1921 |
|
| Amstelodamum, Jg. 84-4, juli/augustus 1997. Themanummer: ‘Amsterdammers en het Gooi’ |
|
| P.J. Andriessen, Op Markestein. Bibliotheek voor Meisjes Het Kransje. Vierde druk, Amsterdam z.j. [1875-i] |
|
| Anthonia Margaretha, Onze Kleeding, Utrecht 1910 |
|
| E.M. Bakker-Enk, De practische huisvrouw. Zutphen z.j. [1912] |
|
| Mrs. Samuel A. Barnett, Onze Woning. Leesboek over huishoudelijke onderwerpen, in het Nederlandsch bewerkt door Mevr. Bakker Korff-Hoogeboom, met een voorwoord van Jonkvr. Jeltje de Bosch Kemper. Amsterdam 1891 |
| |
| |
| Walter Benjamin, Das Passagen-Werk (2 dln). Frankfort 1983 |
|
| Barend J. van Benthem, Twee eeuwen tafelzilver. De Amsterdamse zilversneden Helweg 1753-1965. Amsterdam 1993 |
|
| Miss Betham-Edwards, Home Life in France. 7de druk, Londen z.j. [1905-i] |
|
| Ina van der Beugel, Zo was het. Herinneringen uit de tijd van pijpekrullen, griffeldoos en kolenkit. Amsterdam 1993 |
|
| Mr. J.W. Beyen, De zin van het nutteloze. Rarekiek van de 19de eeuwse jaren der 20ste eeuw. Rotterdam 1970 |
|
| G.J. Bientjes-Hulst, De vrouw in het huisgezin, een boek voor vrouwen en meisjes. Zutphen z.j. [1907] |
|
| Het boek voor moeder en dochter. Volledig onderricht in alles wat eene vrouw, als huishoudster en moeder, dient te weten. Met Kerkelijke Goedkeuring. Bewerkt (...) door een R.K. Priester. 1912 (iii) |
|
| J.C.W. de Boer, Zelfstandig werken. Rotterdam 1944-viii [1929-i] |
|
| Ina Boudier-Bakker, Armoede. Amsterdam, 10de druk z.j. [1909-i] |
|
| Ina Boudier-Bakker, Aan de overkant. Amsterdam, 6de druk z.j. [1920-i] |
|
| Ina Boudier-Bakker, De Moeders. Amsterdam 1925. |
|
| Ina Boudier-Bakker, De klop op de deur. Amsterdamse familie-roman. Amsterdam, 14de druk z.j. [1930-i] |
|
| Emmanuel Bove, Mes amis. Parijs 1924 |
|
| Asa Briggs, Victorian Things. Londen 1988 |
|
| Natalie Bruck-Auffenberg, De vrouw ‘Comme il faut’, vrij bewerkt naar het Duitsch door Marie de Bock-Hardenberg. Leiden z.j. [1897] |
|
| Carry van Bruggen, Eva. Amsterdam 1978 [1927-i] |
|
| I.J. Brugmans, ‘Standen en klassen in Nederland gedurende de 19de eeuw’, in: BMGN 74, 1960, 30-52 |
|
| E.B. de Bruyn, Uit een leven. Amsterdam 1991 |
|
| Emily de Buisonjé-Klijn, Het Dames-Jaarboek voor 1913. Magazijn ‘De Bijenkorf’. Amsterdam 1988 [1913-i] |
|
| Eline Canter Cremers-van der Does, Het bad. Bussum 1965 |
| |
| |
| J. Chiron e.a. Het kook- en huishoudboek (3 dln). Amsterdam 1908 |
|
| Petra Clarijs, Een eeuw Nederlandse Woning. Amsterdam 1941 |
|
| L.E. Clerkx, ‘De kinderjuffrouw’, in: Sociologisch Tijdschrift 10, 1984, nr 4 671-715 |
|
| Louis Couperus, Eline Vere [1888-i] in: Verzamelde werken I, Amsterdam/Antwerpen 1953 |
|
| Louis Couperus, Langs lijnen van geleidelijkheid. Amsterdam z.j. [1899] |
|
| Louis Couperus, De boeken der kleine zielen [1902-i] in: Verzamelde werken V, Amsterdam/Antwerpen 1952 |
|
| C. Willett & Phillis Cunnington, The History of Underclothes. Londen 1992 [1951-i] |
|
| H.J. Dommerhold, Wat wij allen van de huishouding weten moeten. Leerboekje voor landbouwhuishoudscholen en huishoudscholen. Groningen 1932 |
|
| G.I.W. Dragt e.a., OnderKleding Kijken. 300 Jaar ondergoed. Catalogus Streekmuseum het Admiraliteitshuis Dokkum z.j. [1988] |
|
| Marie van Dijk, ‘Er wordt gekust bij het leven!’ Mededelingen van het P.J. Meertens Instituut 37 (dec 1985), p. 12-14 |
|
| Marcellus Emants, Inwijding. Amsterdam/Brussel 1978 [1900-i] |
|
| Elsbeth Etty, Liefde is heel het leven niet. Henriëtte Roland Holst 1869-1952. Amsterdam 1996 |
|
| Henriëtte van Eyk, De kleine parade. Amsterdam 1947-viii [1932-i] |
|
| Henriëtte van Eyk, Dierbare wereld. Amsterdam 1973 |
|
| P.N. Furbank, Unholy Pleasure or the Idea of Social Class. Oxford 1986 |
|
| R. van Genderen Stort, ‘Het vaderschap van Paul Hooz’, in: H. Marsman en E. du Perron (red.), De korte baan, Nieuwe Nederlandse verhalen. Amsterdam 1935 |
|
| P. Geyl, Moord op de plas. Utrecht 1946 |
|
| Gids voor de Eetzaal, benevens de kunst van Voorsnijden met 35 Houtsnêe-figuren. Gouda 1869 |
|
| Cécile Goekoop-de Jong van Beek en Donk, Hilda van Suylenburg. Amsterdam 1984 [1897-i] |
| |
| |
| Amy Groskamp-ten Have, Hoe hoort het eigenlijk? Amsterdam, 12de druk z.j. [1957, 1939-i] |
|
| Amy Groskamp-ten Have, Tot in het derde en vierde geslacht. Amsterdam z.j. [1955] |
|
| Barbara Henkes & Hanneke Oosterhoff, Kaatje ben je boven? Leven en werken van Nederlandse dienstbodes 1900-1940. Nijmegen 1985 |
|
| Herman Heijermans, De meid. Komedie van haat in twee bedrijven. In: Toneelwerken II, Amsterdam 1965, blz. 1003-1056 [1905-i] |
|
| H.J.A. Hofland, ‘Schoonmaak’, in: Vliegend vaatwerk. Verhalen over oorlog en vrede in het huishouden. Amsterdam 1994 |
|
| De Hollandsche Lelie, Weekblad voor jonge dames |
|
| Wim Hora Adema, red.: Dag ouwe tijd (interviews). Assen 1972 |
|
| Het huis oud en nieuw, Maandelijks prentenboek gewijd aan huis, inrichting, bouw- en sierkunst. Amsterdam, 4de jaargang 1906 |
|
| Nieuw practisch huishoudboek. Samengesteld door A. te Lintum-van der Looy van der Leeuw. Leiden 1925 |
|
| De Huisvrouw, Weekblad tot Voorlichting, Nut en ontwikkeling van het Huisgezin. Rotterdam 1873- |
|
| Huishoudrekeningen van 212 gezinnen uit verschillende kringen der bevolking, 1 october 1923-30 september 1924. Bureau van statistiek der gemeente Amsterdam. Amsterdam 1927 |
|
| Huishoudrekeningen van 598 gezinnen uit verschillende deelen van Nederland over de perioden 29 juni tot en met 26 juni 1936 en 28 sept. 1935 tot en met 25 sept. 1936. Centraal Bureau voor de Statistiek. Den Haag 1938 (2 dln.) |
|
| Huwelijksgeschenk, z.a. z.j. [1912] |
|
| Cornélie Huygens, Een huwelijk. Amsterdam z.j. [1892] |
|
| Cornélie Huygens, Barthold Meryan. Amsterdam z.j. [1897] |
|
| Ik kan huishouden. Het boek om een huishouding billijk, practisch en goed te besturen, voor Nederland bewerkt door Mevr. J.P.C. van der Hoeven-Kampers. Leiden z.j. [1911] |
|
| Idem, derde, geheel herziene en verbeterde druk, bewerkt door Mevrouw A. Vorstman-ten Have. Leiden z.j. [1926] |
| |
| |
| K. Ishwaran, Family Life in the Netherlands. Den Haag 1959 |
|
| Antoon Jansen, Koken op stand. Overveen 1996 |
|
| Ineke Jonker, Huisvrouwenvakwerk, 75 jaar Nederlandse Vereniging van Huisvrouwen. Baarn 1987 |
|
| Almut Junker, Eva Stille, Zur Geschichte der Unterwäsche 1700-1960. Frankfort 1988 |
|
| M. Kalff, ‘Beelden uit het volksleven: de Amsterdamsche dienstmeid’, in: Eigen Haard 1877, nr. 48 |
|
| Diane de Keyzer, ‘Madame est servie’. Leven in dienst van adel en burgerij (1900-1995). Leuven 1995 |
|
| Nicolaas Klei en Marieke Cobelens, De man in zijn hemd. Over kleren voor heren. Amsterdam 1996 |
|
| Jeanne Kloos-Reyneke van Stuwe, Gevoelsbeschaving. Handboek voor huis en gezelschapsleven. Rotterdam 1927 |
|
| Jo van der Kraan-de Gooyer en A. Miedema, Zo hoort het. Utrecht 1952 |
|
| J.B. Krier, De wellevendheid. Handboek ten gebruike van R.K. seminariën [...] en opvoeders. Nijmegen, 1920-ix, 1931-xii [1902-i] |
|
| Barbara Laan, ‘Het interieur als kleed’, neostijlen in de late negentiende eeuw, in: Van neo-renaissance tot postmodernisme, 125 jaar Nederlandse interieurs. Rotterdam 1996 |
|
| Een leven van een eeuw. Het levensverhaal van Cis Holtkamp-van Overklift [opgetekend door Klazien Laansma]. Amsterdam z.j. [1997] |
|
| K.P.C. de Leeuw, ‘“Schoon” zijn en gezond blijven (etc) 1880-1940’, in: Sociale Wetenschappen 1988, blz. 153-174 |
|
| Nop Maas, ‘Verborgen bronnen’, in: Spiegel Historiael, jg. 1996 |
|
| Egbertina C. van der Mandele (E.C.v.d.M.), Het wetboek van mevrouw Etiquette in 32 artikelen, Utrecht, achtste herziene en veel vermeerderde druk z.j. [1912, 1893-i] |
|
| Jo Manders, De bandeloozen. Amsterdam 1929 |
|
| Hermien Manger, Wat weet ik van...Tafeldekken en -dienen. Amsterdam z.j. [1935] |
| |
| |
| Anke Manschot, ‘Mevrouw was een kattekop. Herinneringen van de dienstbode van Aletta Jacobs’, in: Opzij, mei 1989, 57-58 |
|
| Cissy van Marxveldt, Joop ter Heuls problemen. Hoorn 1988-v [1921-i] |
|
| Cissy van Marxveldt, Joop van Dil-ter Heul. Twaalfde druk, Haarlem z.j. [1923-i] |
|
| Cissy van Marxveldt, Een zomerzotheid. Zesde druk, Amersfoort z.j. [1927-i] |
|
| Cissy van Marxveldt, Marijke. Amersfoort z.j. [1929] |
|
| Johan de Meester, De zonde in het deftige dorp. Een vertelling van menschen en zeden. Amsterdam 1935-x [1912-i] |
|
| D.S. Meldrum, Home Life in Holland. Londen 1911 |
|
| Dr. Erna Meyer, De nieuwe huishouding, bew. o.l.v R. Lotgering-Hillebrand. Amsterdam z.j. [1929] |
|
| Ministerie van Oorlog, Aanwijzingen omtrent vormen en briefwisseling. Deel A: Vormen. No. 2525. Den Haag 1947 [1905-i] |
|
| Modelmenschen, geschetst door een modelmensch. Amsterdam 1860 |
|
| Ileen Montijn, Aan Tafel! Vijftig jaar eten in Nederland. Utrecht 1991 |
|
| Ileen Montijn, 't Gonst, 125 jaar De Bijenkorf. Amsterdam 1995 |
|
| Xavier de Montrécourt, zie Marguérite de Viroflay |
|
| Top Naeff, De dochter. Amsterdam z.j. [1912? 1906-i] |
|
| Top Naeff, Letje. Amsterdam 1961 [1926-i] |
|
| Top Naeff, Offers...Amsterdam 1934-v [1932-i] |
|
| Top Naeff, Zo was het ongeveer. Amsterdam 1950 |
|
| Marie Ovink-Soer, Puck. Derde druk, Gouda z.j. [1917-i] |
|
| Agnies Pauw van Wieldrecht, Het dialect van de adel. Amsterdam 1991-v |
|
| Agnies Pauw van Wieldrecht, Grootmama mogen wij kluiven? Amsterdam 1992 |
|
| Agnies Pauw van Wieldrecht, Vin-je dat we een hoed op moeten? Amsterdam 1993 |
|
| Betsy Perk, Wenken voor jonge dames ter bevordering van huiselijk geluk. Arnhem 1868 |
|
| Frans van Poppel, Trouwen in Nederland. Wageningen 1992 |
| |
| |
| Toos Post, Zo hoort het. Wellevendheid als uiting van innerlijke beschaving en liefde tot den medemensch. Utrecht 1938-iii |
|
| W.H. Posthumus-van der Goot e.a., Van Moeder op Dochter, de maatschappelijke positie van de vrouw in Nederland vanaf de Franse tijd. Utrecht/Antwerpen 1968-ii [1948-i] |
|
| Niels L. Prak, Het Nederlandse woonhuis van 1800 tot 1940. Delft 1991 |
|
| J. Presser, De nacht der girondijnen, Boekenweekgeschenk 1957 |
|
| Juliette Roding, Schoon en net. Hygiëne in woning en stad. Den Haag 1986 |
|
| Elis. M. Rogge, Mijn gids in huis en hof. Praktische wenken voor de huisvrouw in het dagelijksch leven. Leiden z.j. [1907] |
|
| Miep van Rooy-Berlage, De nieuwe geest in onze woning. Amsterdam z.j. [1935] |
|
| Annie Salomons, Herinneringen uit de oude tijd aan schrijvers die ik persoonlijk heb gekend (...), bezorgd door Harry G.M. Prick, Amsterdam 1984 [1957, 1960, 1961] |
|
| Annie Salomons, Toen en nu; herinneringen uit een lang leven. Den Haag 1961 |
|
| Sanitas. Nieuw Malthusianisme. De weg tot welvaart en geluk. Behandeling der voorbehoedmiddelen. Uitgave van ‘Sanitas’, Amsterdam, Utrechtsestraat 73. [Z.j.] |
|
| Philip Sarasin, ‘Die Bürger bei Tisch: Grossbürgerliche Gastlichkeit in Basel am Ende des 19. Jhdt.’, in: Schweizerisches Arch.f. Volksk. 88, nr 1/2 (1992), blz. 47-72 |
|
| Margo Scharten-Antink, Sprotje. Amsterdam 1905 |
|
| Annie M.G. Schmidt, Wat ik nog weet. Amsterdam 1992 |
|
| Carin Schnitger & Inge Goldhoorn, Reformkleding in Nederland. Tentoonstellingscatalogus Centraal Museum. Utrecht 1984 |
|
| A.j. Schuurman, ‘Het gebruik van vertrekken in de 19de-eeuwse Zaanse woningen’, in: P.M.M. Klep e.a. (red.) Wonen in het verleden 17de-20ste eeuw. Amsterdam 1987 |
|
| Mattanja Schwenke, Ieder doet haar huishouden anders. Huishoudelijk werk in Nederlandse huishoudens, 1920-1939. Ongepublic. scriptie. Leiden 1989 |
|
| M.M. Stiemens-Hopman, Vrouw (Een doktersvrouw uit het Zuiden). Amsterdam 1924 |
| |
| |
| Louise Stratenus, Vormen. Handboek voor de samenleving in en buiten huis. Gouda 1909-ii [1887-i] |
|
| Lina Tervooren, De oude klok van Sonnehof. Amsterdam 1918 |
|
| Theo Thijssen, Het taaie ongerief. Amsterdam 1962 [1932-i] |
|
| Petra Timmer, Metz & Co, de creatieve jaren. Rotterdam 1995 |
|
| Lex Veldhoen, Hilde. Herinneringen van een dienstbode. Rotterdam 1997 |
|
| Mariette Verlaane, Het boek van de Beschaafde Vormen en Goede Manieren. Amsterdam 1911 |
|
| S. Vestdijk, Else Böhler, duits dienstmeisje. Den Haag 1981-xiv [1935-i] |
|
| Marguérite de Viroflay, Plichten en vormen voor beschaafde menschen, Amsterdam, 4de verm. en verbeterde dr. z.j. [1923] |
|
| Marguérite de Viroflay en Xavier de Montrécourt, Goede manieren Amsterdam z.j. [1920]. Bevat: Marguérite de Viroflay, Een dame, Wat zij moet doen en nalaten, Handboek, en: Xavier de Montrécourt, Een heer, Regelen voor den modernen Gentleman |
|
| Elsje Visser, De bekwame huishoudster. Handleiding voor huisvrouwen en jonge dochters uit den aanzienlijken en burgerstand. Leiden z.j. [1868-1870] |
|
| Louise van Vliet-Lakerveld, Herinneringen aan de tijd van de gaslantaarns. Den Haag 1984 |
|
| Volkscultuur, tijdschrift over tradities en tijdsverschijnselen. Jg. 8 nr 1, 1991: ‘De geschiedenis van de kamerplant’ |
|
| J.M.W. van Voorst tot Voorst, Tussen Biedermeier en Berlage. Meubel en interieur in Nederland 1835-1895. Amsterdam 1992 |
|
| J.J. Voskuil, Het bureau. Deel I: Meneer Beerta. Amsterdam 1996 |
|
| Adrienne Voûte, Zwanen in de gracht. Amsterdam 1986 |
|
| J.J. Vriend, Na-oorlogse kleine landhuizen in Nederland. Amsterdam 1954 |
|
| J.N. de Vries e.a., Lijn in Balein. Tentoonstellingscatalogus Historisch Kostuummuseum. Utrecht 1987 |
|
| De vrouw en haar huis. Geïllustreerd maandschrift onder redactie van Elis. M. Rogge [1906-1940] |
|
| Dick Walda & Will Boezeman, Vroeger. Hoe onze groot- en overgrootouders (etc). Utrecht 1981 |
| |
| |
| Nannie van Wehl, Vooruitgestuurd. Amsterdam z.j. [1911] |
|
| Cora Westland (ps. van: Corrie Kautzmann), Geboortevloek. Amsterdam 1924-iii |
|
| Joan Wildeblood & Peter Brinson, The polite World. A Guide to English Manners and deportment from the thirteenth to the nineteenth Century. Londen 1965 |
|
| Johanna van Woude, Hollandsch binnenhuisje. Haarlem 1889-ii [1888-i] |
|
| Johanna van Woude, Van de muziek des levens. Amsterdam z.j. [1895] |
|
| Johanna van Woude, Vormen. Handboek voor dames. Amsterdam z.j. [1898] |
|
| Koos van Zomeren, Een gegeven moment. Interviews met mensen van 1900. Amsterdam 1984 |
|
| Mevrouw Van Zutphen-van Dedem, Goede manieren, nieuwe begrippen over omgangsvormen wellevendheid en etiquette. Amersfoort 1928 |
| |
| |
FOTOVERANTWOORDING
| Foto omslag: anoniem fotoalbum, c. 1925, Prentenkabinet Leiden |
| Foto achterplat: Sarphatistraat 5, Amsterdam (afgebroken 1972), woonhuis van de weduwe van Isaac Teixcira de Mattos, bankier (architect Ed. Cuypers, 1888). Foto circa 1910, Gemeentearchief Amsterdam |
| p. 12: anoniem fotoalbum, Prentenkabinet Leiden |
| p. 40: anoniem fotoalbum, Prentenkabinet Leiden |
| p. 70: Sarphatistraat 5 (zie boven), Gemeentearchief Amsterdam |
| p. 98: ‘Mina en Romeyn aan de inmaak, 7 juli 1926’, Surinamestraat 20, Den Haag. Anoniem fotoalbum, Prentenkabinet Leiden |
| p. 122: anoniem fotoalbum, Prentenkabinet Leiden |
| p. 152/153: Spaarnestad Fotoarchief |
| p. 178: ‘Pfingsten 1929, Bergen aan Zee’. Anoniem fotoalbum, Prentenkabinet Leiden |
| p. 210: ‘Juffrouw Helwig 6 juli 1926’, Surinamestraat 20, Den Haag. Anoniem fotoalbum, Prentenkabinet Leiden |
| Foto auteur: David van het Reve |
|
|
Auteursrechtelijk beschermd