De spreeckonst

II. Hooftstuc.
Onderscheiding der Reedensneen nae haer Stof, en Deelen.

Volcht nuu de Onderscheiding der Reedensneen; welke geschiet in twee aenmerkingen: 1 In haer zelven, 2 Als stof en deelen van andere.⁺

In haerzelven aengemerct, zijnze te onderscheiden 1 Nae haer Stof, 2 Nae haer Deelen, 3 Nae haer Eigenschappen.⁺

De Stof der Reedensneen, alzoo dezelve driederlei is, 1 De Verste, 'twelc de Letteren zijn, 2 Naestverste, weezende de Woordleeden, 3 Naeste, zijnde de Woorden, connen nae elc der zelver onderscheidingen gedaen worden: Doch zullen't alleen vande twee leste doen.⁺

Nae de Woordleeden dan, de naestverste stof weezende, zijn onder andere de Reedensneen te onderscheiden, ten aenzien van haer Getal in 1 Eenleedige, 2 Tweeleedige, 3 Drieleedige: en zoo voort tot het getal der meestleedige Sneen toe.⁺

Voorbeelden. Job/ die zeer rijc was/ in Ossen/ keemelen/ schaepen/ en in veelderlei andere goederen; is van al de zelve/ door Gods toelaeting/ haest ontbloot. Hier zijn neege Sneen: de eerste Eenleedich, de 2 Vierleedich, de 3 en 4 Drieleedich, de 5 Tweeleedich, de 6 Elfleedich, de 7 Zesleedich, de 8 Vijfleedich, de leste Drieleedich. Sturmius en Alstedius zeggen dat een Snee booven acht Leeden niet en begrijpt; Keckermannus zeit van neege: doch uit het voorgaende Voorbeelt blijct, datse dwaelen: als ooc daer uit, datter Enkelde Woorden in't gebruic gevonden worden, die Achtleedich zijn, by welke om een Snee te maeken noch andere connen gevoecht worden, die dan nootsaekelijc meer als acht Leeden moeten uitbrengen.

Nae de Woorden, onderscheiden wy de Reedensneen voor dees tijt ooc alleen ten aenzien van haer Getal: en dat in 1 Eenwoordige, die alleen uit een Woort bestaen, 2 Tweewoordige, 3 Driewoordige, en zoo voort, tot het Getal der Woorden toe, 'twelc inde meestwoordige Sneen gevonden wort.⁺

+ Onderscheiding

+ I. In haer zelven: na haer

+ 1 Stof,

+ 1 Woord leeden.

+ 2 Woorden

[p. 146]

De voorgaende neege Sneen connen hier ooc tot Voorbeelden dienen. Want de eerste is Eenwoordich, de 2 Vierwoordich, de 3 Tweewoordich, de 4 en 5 Eenwoordich, de 6 Vijvwoordich, gelijc ooc de 7, de 8 Driewoordich, en de leste Tweewoordich.

De Onderscheiding der Sneen nae haer Deelen, die ic nuu doen zal, is alleen ten aenzien der Derdendeelen: nae welke die zijn, 1 Bloote, 2 Becleede.⁺

De Bloote Reedensneen zijn, die alleen uit een Derdendeel, naemelijc de Sneegront, bestaen.

Zoodaenich zijn de volgende Sneen. Hoort/ ziet/ zwijcht. veni, vidi, vici.

De Becleede Reedensneen zijn, die uit een Sneegront, en noch een of meer Sneecleefsels bestaen.

En zijn 1 Voorbecleede, 2 Naebecleede, 3 Heelbecleede.

Als. De Westindise vlot/ heeft in Braslien/ Pernambco gewonnen/ met de bjleggende Casteelen. Hier zijn de twee eerste Sneen Voorbecleede, de derde een Naebecleede, en de vierde een Heelbecleede.

+ 2 Deelen.