De spreeckonst

III. Hooftstuc,
Onderscheidingen der Woordleeden nae haer stof, en nae haer Deelen.

Der Enkelder Woordleeden Deelen verhandelt zijnde, volgen nuu haer Soorten, of Onderscheidingen.

De Enkelde Woordleeden zijn te onderscheiden in tweederlei aenzien: 1 In haerzelven aengemerct, 2 Als stof van andere.

In haerzelven zijnze te onderscheiden 1 Nae haer stof, 2 Nae haer Deelen, 3 Nae haer Eigenschappen.

Nae haer Stof, welke de Letteren zijn, connenze veelsins onderscheiden worden:

[p. 115]

maer zullen alleen aenroeren, datse nae't getal der Letteren daer uitse bestaen, zijn 1 Eenletterige, 2 Veelletterige.

Eenletterige Woordleeden zijn, die alleen uit eene Letter, naemelijc een Vrysnapklinkende, bestaen.

Als het eerste Woordlit van edoch/ egeen.

Veelletterige Woordleeden zijn, die uit een vryje Snapklinker, en een of meer andere Letteren bestaen.

En zijn Tweeletterige, Drieletterige, &c. tot zeeve of achtletterige toe. Want de Zeeveletterige de meest-letterige zijn van die zonder menging gewoonelijc gebruict worden: en door menging gebruictmen ooc Achtletterige. Voorbeelden van deeze alle zijn de/ den/ vest/ beest/ vriest/ stercst/ 't schrijft van het schrijft gemengt.

Oover geslagen de Onderscheiding der Woordleeden nae haer helften, zijnze ten aenzien van haer Derdendeelen 1 Bloote of Eendeelige, 2 Bekleede of Veeldeelige.

De Bloote Woordleeden zijn, die alleen uit een Gront bestaen.

Deeze en verschillen vande Eenlingse en Dubbelde Grondletteren, als ooc vande gronden der Woordleeden niet anders dan inde Wijs van aenmerken. Ende dewijle die dan als Grondletteren voor beschreeven, en naeder onderscheiden zijn, en hoeft dit hier in aenzien als Woordleeden niet weeder gedaen te worden.

De Bekleede Woordleeden zijn, die uit een gront, en een of twee Cleefsels bestaen.

Zy zijn 1 Half-bekleede, 2 Heel-bekleede.

De Half-bekleede Woordleeden zijn, die uit een Gront en een Cleefsel bestaen.

En zijn 1 Voor-bekleede, 2 Nae-bekleede.

De Voor-bekleede Enkelde Woordleeden zijn, die uit een Gront en Voorcleefsel alleen bestaen. Als te, ble, zee, vrou.

De Nae-bekleede Woordleeden zijn, die alleen uit een Gront en Naecleefsel bestaen. Als el, int, eis, eent.

De Heel-bekleede Enkelde Woordleeden zijn, die uit een Gront en twee Cleefsels bestaen; naemelijc, een Voorcleefsel, en een Naecleefsel.

Als ver/ met/ klen; mals/ maes/ kracht/ klein/ daelt/ draelt/ schrijnt.

De Voorgaende Onderscheiding der Woordleeden, is nae het Getal der Derdendeelen daerze uit bestaen: maer nae dier stof connen dezelve ooc verspreit worden in

1 Eenletterdeelige Woordleeden, die uit een eenletterige Derdendeel of Derdendeelen bestaen: Als e: de: en: den.

2 Veelletterdeelige, die uit een of meer Veelletterige Derdendeelen bestaen: Als eew, eij, eu: drae, strij: aert: staert.

3 Een en Veelletterige, die uit een Eenletterich, en uit een Veelletterich Derdendeel of Derdendeelen bestaen: Als ble, beij: erf, ijl: klim, bane¹⁾, zaet: brult, cloof, vaert.

1) 1. banc (?)

[p. 116]