Levens en legenden van heiligen. Deel I. Brandaen en Panthalioen

Die myrakelen van Sunte Panthalionis.

Nae der tijt als dat heilichdom des alrenheilichsten martelars Panthalioen tot ons te Colen sijn gebracht mit groter eren avermids den eerweerdigen eertschen bisscop Bruno⁴⁾, die keyser Otten natuerlicke brueder was mit toenamen Rufus⁵⁾, doe hevet onse lieve Heer sich geweerdicht te verclaren ende te apenbaren der werlt sijn getuych menigerlye wijs mit voel preveleigien der myrakelen. Ende als ic meyne, soe hevet God gedacht op die geloefte, doe hi sechde: ‘Du en salste voert meer niet heiten Panthalioen mer Panteleemon⁶⁾, dat alsoe voel is gespraken als ‘een die sich verbermt over alle menschen’.

Mijn alre liefste, het is apenbaer geworden ons ende den onsen seer duck, dat God dese preveleygien der teykenen hevet volbracht stedelick ende seer duck, want somige vanden onsen hebben si tegenwoerdelick gesien, van welken myrakelen wi gedacht hebben een

4) Hs. Benno.

5) Over dezen zie Acta, t.a. pl., sub e, en bl. 405, no. 43 over Bruno.

6) Hs. Panthaleymon.

[p. 63]

wenig te scriven (p. 21 r.) tot lave des heiligen martelars ende tot onser beteringe.

Het was een lam man, in alle sinen leden krachteloes, dat hi nauwe mit sinen handen mochte crupen op die eerde. Sine mage vuerden hem om hulpe te bidden van desen martelaer sunte Panthalioen. De cropel wart seer mynlick ontfangen van enen brueder, welken bevalen was die armen te ontfangen, ende hi brachten in een huys, daer men kerssen in plach te maken totten dienste Gods, daer nu een schoen bedehuys is gemaect van wonderlicken werke. De cropel was een lange wile in desen huyse, ende hem geschieden guet geracke. Ende wattan hi onmechtich was in alle sinen leden, soe plach hi hem doch te oefenen in vueriger ynnicheit, in vasten ende in beden ende in waken; hi plach ducke te voer comen dat waken inder nacht, eer men te metten luden, ende hi bewijsden hem soe, dat hem al man laefden ende sich verwonderden. Ende om groter vuericheit wil, ende omdat hi te lediger ende ongehinderder sich beden mochte, soe plagen die brueders op te doen die doer des tempels. Ende daer waren si alsoe willich toe, dat si bi wilen daer om streden wie hem (p. 21 v.) yerste die doer op doen solde.

Het geviel eens, dat hi inder nacht te kerken quam nae sijnre gewoenten, ende hi dede die convents schelle wat clyncken: doe worden die brueders wat gestoert vander ongewoenlicheit, ende si en wolden hem lange tijt die doer niet opdoen. Doch soe quam hi alle nacht voer die kerke doer ende beden sich daer. Siet, soe quam eens een jongelinck bi hem staen, mit enen schonen clede geciert, mit enen suverlicken aensicht, die te mael gelick was sunte Panthalioen, want hi sijn gelickenisse gesien had aenden malen¹⁾. Dese jongelinck nam desen cropel sijn crucken, die hi inden handen hadde, ende werp se veer van hem, ende voer van sinen ogen. Doe riep (die) kruepel mit luder stemmen, want hi seer verveert was, ende alle die brueders worden gewect ende verveert vanden roepen. Ende si liepen al tot hem, die een naden anderen. Ende hi vertelden hem al, dat daer geschiet was, ende claechden, dat hem sijn crucken waren genomen. Die brueders verbermden sych ende sochten sijn krucken: siet, doe begonde hi mit hem te loepen, als of hi den bruederen wolde helpen sueken. Doe die brueders dat sagen, vraechden si hem vlitelick nae dit (p. 22 r.) myrakel. Doe sprack hi: ‘Mijn gesoentheit en is mi niet gegheven van verdinte eens yegelickes heilige mer van sunte Panthalioens verdiensten, wees hulpe ic stadelick aen geroepen heb.’

1) L.: in picturis.

[p. 64]

Doe die brueders die waerheit vernamen, doe laveden si God grotelic. Ende dese kruepel maecten mit sinen handen een forme eens mans nae sinen persone mit cleynen stenen inden choer des martelaers in dat pavyment; ende sijn krucken worden namaels gevonden: die hinck hi aen enen rinck voer sunte Panthalioens altaer, ende hi bleef daer lange tijt inden dienste des heiligen martelars ende der bruederen, ende was God lavende in alre tijt.