Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Stermont, Jacobus]

STERMONT (Jacobus), theol. doct., geb. te Leiden 1612, overl. te 's Gravenhage 26 Oct. 1665, zoon van Petrus Jacobsz. Stermont (predikant te Wervershoef 1615, te Hazerswoude 1619 en daar overl. 1636). Jacobus werd te Leiden geb., waar zijn vader destijds studeerde. Ook hij bezocht daar de hoogeschool; reeds 23 Oct. 1624, toen 12 jaar oud, werd hij daar ingeschreven. Theol. doct. en proponent geworden, werd hij 23 Juli 1634 als predikant te Leiderdorp bevestigd (door Ds. Joh. Swalmius, van Valkenburg) en in Maart 1641 te Rotterdam (door zijn ambtgenoot Ds. Joh. Rulaeus). In April 1648 naar Utrecht beroepen en dit beroep ook geapprobeerd, had dit geen voortgang.

Op den 2. Mei 1649 beroepen te 's Gravenhage, nam hij dit aan en werd aldaar 20 Juni 1649 bevestigd. Was hij reeds vroeger oranjegezind, te 's Gravenhage deed hij zich kennen als een ultra voor die partij. Reeds in het volgend jaar 1650 werd hij aangewezen als de auteur van een voor de staatsgezinden stekelig geschrift (Lauwerenkrans, zie ben.). Den 28. Jan. 1652 huwde Elisabeth Cats, jongste dochter van Jacob en weduwe van den bekenden Cornelis Musch, met haar huisvriend Diederik Pauw (dl. IX, kol. 763). Dit huwelijk en vooral de wijze waarop Stermont het inzegende, gaf aanleiding tot veel opspraak (zie dl. I, kol. 1353). In Maart 1652, predikende in de Kloosterkerk in een namiddagsgodsdienstoefening, had hij zich uitermate sterk tegen de bovendrijvende partij uitgelaten wegens de achteruitzetting van het Oranje-huis ‘over de ondankbaarheid aan het bloedige zweet en manhaftigen arbeid betoond’. De Staten van Holland, ernstig hierover verstoord, schorsten Stermont in bediening en wedde. In de kerkeraadsvergadering van 13 en 22 Maart 1652 was deze zaak aan de orde. De kerkeraad oordeelde dat deze zaak Stermont alleen raakte en raadde hem aan bij den raadsheer Pauw e.a. te vernemen op welke wijze hij contentement aan H.E. Gr. Mog. zou kunnen geven. De predikant zal hieraan gevolg hebben gegeven, want de notulen van den kerkeraad zwijgen verder hierover. Al spoedig daarna moet de schorsing opgeheven zijn; zeker waren daarmee geen 10 jaar gemoeid, zooals sommigen meenen, want in 1655 vinden wij Stermont als praeses op de synode te Woerden en in 1661 als assessor op die te Gorinchem, waar hij de synode sloot met een rede over 1 Cor. VI, vs. 2. Ook schijnen na bovenvermelde schorsing de politieke hartstochten van den predikant zeer getemperd te zijn: hij verschijnt verder alleen als zeer geacht en geliefd prediker. In 1663 werd hij met P. Cabeljauw, predikant te Leiden, door H.H. Mog. gecommitteerd om de autografen van de bijbelvertaling, te Leiden bewaard, na te zien, en bijeen

[p. 974]

te binden. Een verbaal daarvan berust op de gemeente-bibliotheek te Leiden (Catal. n^o. 11540).

In 1664 werd hij door den kerkeraad verzocht, en nam 10 Oct. 1664 aan, een uitbreiding over en verdeeling van het Kort Begrip te maken om in de catechisatie te gebruiken.

26 Oct. 1665 overleed hij in zijn huis op de Prinsegracht te 's Gravenhage.

Hij was 15 Jan. 1640 te Leiden gehuwd met Maria Pessers, j.d. wonende te Leiden. Zij leefde waarschijnlijk nog in 1677, maar zeker in April 1673, toen zij nog een toelage trok uit het legaat der Vrouwe van Lier (haagsch fonds voor predikantsweduwen). Uit dit huwelijk sproot in 1641, vermoedelijk te Rotterdam, een zoon Nicolaas, die in 1661 predikant bij de Kruisgemeente te Antwerpen en in 1662 te Klundert werd; in laatstgenoemde gemeente werd hij in 1666 wegens wangedrag afgezet.

Van J. Stermont zijn ons de volgende werken bekend: Geestelicken olie-hoorn, uytgestort over de blijvende en nieuw aencomende burghemrs en schepenen der stadt Rotterdam, met verclaringhe over Psalm 82 vs. 6 en 7 (Rott. 1643); Over Psalm LXXXII vs. 6 en 7. Wederspreecken van den Jezuyt Waarmond (4^o.); Nodige verdediginge tegen de Pasquille van den vermomden Jacob Warr'mont, in welcke voor-ghestelt, verclaert ende meest uyt eygen paepiste-schrijvers bevestigt werden deze drie dingen: 1. dat, na 't gevoelen der Jesuwyten, den paus de onderdanen ontslaen mach van een besworen eedt der getrouwigheyt, 2. dat de roomsche kerke den paus allerley tijdelycke maght toeschrijft, 3. dat den paus draeght de regte trecken van den antichrist (Rott. 1644); Gretleugens (Antw. 1645, 4^o.); Troost teghen den doot (Rott. 1648, 12^o.); Oogensalve voor de blinde Hollanders, begrepen in seeckere missive van een recht patriot, geschreven aen zynen vrient om hem te doen sien, hoe onregtveerdelijk de Arminianen de actien van syne hoogheyt bestaen te lasteren (1650); Predicatie over de geboorte van prins Willem III (4^o.); Fonteine der waere wysheyd, op het afsterven van Wilhelm prince van Oranje ('s Gravenh. 1651); Memorie van seeckere predicatie, gedaen door J.J.S. alsmeede de remonstrantie daerop gevolcht in 1652 (er verschenen nog 2 drukken in hetzelfde jaar); Eenvoudich advys om met de meeste spoet ende de minste schade te geraecken uyt den schadelicken oorloch met Engeland (1652, 4^o.); Melck voor kinderen en vaste spijzen voor de volmaakte, vloeijende uyt een corte en beknopte uytbreydinge van het Kort Begryp der Christelycke Religie, getrocken uyt de Heydelb. Catechismus ('s Gravenh. 1665; Leyden 1747); Gelouterd zilver in verscheydene predicatien voorgestelt (Amst. 1666, 4^o.); Heylig bewaermiddel voor de gereformeerde kerke ('s Gravenh. 12^o.); Toetssteen om te proeven, en verantwoording van den heer B. Manly over de onnozelheid van het dansen (4^o.); Den politycken kuyper onzes tijds (12^o.); De misse gevonden in de schriftuere. Bovendien wordt aan J. Stermont toegeschreven: Lauweren-krans.... voor Wilhelm, Prince van Oranjen, over syne ceuwig roembare handelinghe, gepleegt tot ruste deser Vereen. Lantschappen, in 1650 enz., door C.G. (zonder plaats of jaartal, 4^o., 40 blz.).

Naar een schilderstuk van J. Mijtens graveerde P. Philippe zijn beeltenis, in folio formaat uitgegeven (Muller 5150; van Someren 5336a).

Zie: B. Glasius, Godgeleerd Nederland III ('s Hert. 1856), 391 v.; Kerkelijk Handboek (1907), 118, 132, 152; Bibliotheca theologica et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans, 1900),

[p. 975]

798 (no. 857); J.I. van Doorninck, Bibliotheek v. Nederl. anonymen en pseudon. ('s Gravenh.-Utr. [1870]), 18 (no. 162), 267 (no. 2598), 341 (no. 3323); dez., Vermomde en naamlooze schrijvers I (Leid. 1883), 93; II (Leid. 1885), 21 (no. 128), 417 v. (no. 2707); H.C. Rogge, Bibliotheek v. Contraremonstr. geschr. (Amst. 1866), 120 v.; N. Hinlopen, Historie v.d. Ned. overzettingen des Bijbels.... (Leid. 1777), 212-216; G.D.J. Schotel, Jacobus Sterremontius in Arch. voor kerkgesch. X (Leid. 1840), 310; J. Reitsma, Gesch. v.d. Hervorming en de Herv. Kerk, 4e druk (Utr. 1933), 339 v.; E.J.W. Posthumus Meyes, Een Haagsch predikant door de Staten geschorst in Kerkelijk 's Gravenhage, blz. 30; Noordbeek en Mourik, Naamrol van godgeleerde schrijvers, 4e druk (Amst. [1752]), 548 en register; G.D.J. Schotel, Gesch. v.d. oorsprong.... v.d. Heid. Catechismus (Amst. 1863), 266.

Regt, Knipscheer