Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Scheidius, Everard]

SCHEIDIUS (Everard), of Scheijdius, geb. te Arnhem 24 Dec. 1742, overl. te Harderwijk 27 April 1794. Zijn vader was Jan Philips Scheidius, predikant te Otterloo (1730-33) en te Wageningen (1733) tot zijn dood 20 Nov. 1768 (?). Hij studeerde in de godgeleerdheid te Groningen en te Leiden en legde zich in het bijzonder toe op de oostersche taalstudie. Reeds te Groningen verdedigde hij 15 Juni 1763 onder Nicolaus Wilhelm Schroeder (zie dl. IX, kol. 1005 v.) een proeve ter opheldering van verscheidene plaatsen van het Oude Testament. Te Leiden bewerkte hij onder leiding van Albert Schultens (zie dl. V, kol. 707-711) de verklaring van ‘het schrift van Hizkia’, Jes. 38:9-20. Beide stukken verschenen met de straks te noemen drie orationes academicae als Dissertatio theologicoexegetica ad Canticum Hizkiae.... Accesserunt specimen observationum ad quaedam loca Veteris Testamenti et tres orationes academicae (Lugd. Bat. 1769). Het eerste stuk verscheen ook afzonderlijk als: Ad quaedam Veteris Testamenti loca (Gron. 1764) en in Syllogae dissertationum sub praeside A. Schultensii, J.J. Schultensii et N.G. Schroederii defensarum (Lugd. Bat. et Leov. 1772-75). Voor zoover bekend is heeft hij slechts éénmaal, na den dood van zijn vader, gepreekt. Was hij reeds in 1764 in aanmerking gekomen als letterkundig hoogleeraar te Harderwijk, hoewel hij nog geen proponent was, op 12 Juni 1765 werd hij aldaar benoemd tot buitengewoon hoogleeraar in de oostersche talen. Na zijn inaugureele rede, Oratio de abusu dialectorum orientalium in solida codicis hebraei interpretatione non committendo (Harderov. 1766), uitgesproken op 12 Juni 1766, werd hij gewoon hoogleeraar in het volgende jaar, en aanvaardde hij dit ambt met zijn Oratio de fontibus literaturae arabicae apertis in usum disciplinarum latius multo recludendis (Harderov. 1767). De derde boven bedoelde academische redevoering is de rectorale Oratio de eo quod jucundum est liberali codicis hebraei cultori in studio dialectorum orientalium, uitgesproken in 1769. De tweede academische redevoering komt ook elders voor. In 1769 werd Scheidius boven dit alles benoemd tot hoogleeraar in de philologisch-exegetische godgeleerdheid van het Oude Testament, waar in 1780 die van het Nieuwe Testament werd bijgevoegd. Toen hij in 1782 wederom een redevoering moest houden bij het nederleggen van zijn rectoraat, luidde de titel: Pro theologo grammatico, Jesu Christi supremi ecclesiae doctoris discipulo, waarin hij dus den godgeleerde aanwees in zijn beteekenis als nederig leerling van Jezus Christus. Reeds in 1777 na het vertrek van Herman Tollius (zie

[p. 882]

dl. V, kol. 949-951) heeft hij dezen tijdelijk vervangen als hoogleeraar in het Grieksch; ook in 1791, nadat Cornelis Willem de Rhoer (zie dl. V, kol. 597 v.) was ontheven van het onderwijs in deze taal, was hem de geheele waarneming van dezen arbeid opgedragen. Zijn bekwaamheid ook op dit terrein had hij getoond door zijn aandeel in de verbeteringen van de nieuwe uitgave van het langen tijd op de scholen veel gebruikte werk van Johannes Christophorus Struchtmeijer: Rudimenta linguae Graecae (Zutph. 1784), van het werk van Johannes Daniël van Lennep (zie dl. I, kol. 1271 v.): Etymologicum linguae graecae.... 2 vol. (Traj. ad Rhen. 1790), van dat van Lodewijk Caspar Valckenaer (zie dl. I, kol. 1514-1516): Observationes academicae....., tegelijk met dat van J.D. van Lennep: Praelectiones academicae de analogia linguae Graecae.... (Traj. ad Rhen. 1790) (zie vooral dl. I, kol. 1272). Nadat op 12 Aug. 1793 te Leiden Hendrik Albert Schultens (zie dl. V, kol. 711-713, B. Glasius, Godgeleerd Nederland III, 's Hert. 1856, 322-328) was overleden, werd Scheidius tot zijn opvolger benoemd. Op 19 Oct. 1793 hield hij aldaar zijn Oratio de eo quod Schultensii post immortalia erga literas orientales merita posteris agendum reliquerint (Lugd. Bat. 1794). Wellicht heeft hij zijn krachten overschat met toen nog de turksche taal te leeren ten einde de brieven te kunnen vertalen, door barbarijsche vorsten aan 's lands hooge regeering gericht; hij stierf reeds in 1794. Van zijn talrijke overige geschriften noemen wij alleen nog zijn Hebreeuwsch Woordenboek, door hem tot de letter N. bewerkt, en verder door Johannes Jacob Groenewoud (zie dl. VI, kol. 639) voltooid en uitgegeven (Lugd. Bat. 1810); Het boek Genesis met de gewone Nederlandsche vertaling, met bijgevoegde aanteekeningen opgehelderd, no. 1 en 2 (Haarl. 1787 en 90) en zijn aanteekeningen in het eerste deel van W. Green, Dichtstukken van het Oude Testament.... (Utr. 1787).

Zijn door een onbekende geschilderd portret is in de universiteit te Leiden; een pastel door een onbekende in het bezit van E.G.C. Scheidius te Arnhem; L. Springer graveerde zijn portret. Zie: B. Glasius, Godgeleerd Nederland III ('s Hert. 1856), 285-288; Kobus en de Rivecourt, Biogr. handwoordenboek II (Zutph. 1870), 797 v.; C. Sepp, Bibliotheek van Nederlandsche kerkgeschiedschrijvers (Leid. 1886), 317 [Godgeleerde Bijdragen 1852]; E.A. van Beresteyn, Repertorium van gedrukte genealogieën.... (Haarl. 1933), 178; H. Bouman, Gesch. van de voormalige Geldersche hoogeschool, twee deelen (Utr. 1844-47), II, 234, 307, 318, 402, 417, 482, 630; Kerkelijk Handboek (1903), Bijl., 150, 161; Bibliotheca theologica et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans, 1900), 795 (no. 790).

Knipscheer