Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Rhenen, Godfried van]

RHENEN (Godfried van), bisschop van Utrecht (1156-1178), overl. 27 Mei 1178. Hij werd gekozen in tegenwoordigheid van keizer Frederik I, van de graven van Holland, Gelre en Kleef en steunde voortaan de staufische politiek. Hij begroette den Keizer in 1157 te Nijmegen, ontving hem in 1158 te Utrecht en begeleidde hem in 1159 naar Italië, waar hij den rijksdag van Roncaglia bijwoonde. De keizerlijke politiek bleef hij ook steunen tegenover den wettigen paus Alexander III, en erkende den tegenpaus Victor IV (1159). Hij bezocht nl. de door den Keizer bijeengeroepen synodale vergaderingen te Pavia in 1160, te Cremona in 1161 en te Besançon in 1162, waar hij zich voor Victor IV uitsprak. Na den dood van Victor IV erkende de bisschop ook den nieuwen tegenpaus Paschalis, wiens legaat spoedig in Utrecht verscheen (1165). Ook in andere zuiver duitsche aangelegenheden stond hij Frederik ter zijde. Hij vergat intusschen niet zijn territoriale belangen, waardoor hij in conflict geraakte met Floris III van Holland: in 1159, toen hij enkele utrechtsche bezittingen aan het bisdom door paus Adrianus IV liet bevestigen, waarop Holland aanspraak maakte, en in 1165 toen de graaf van

[p. 808]

Holland door het leggen van een dam bij Zwammerdam de utrechtsche waterschapsbelangen had geschaad. Vooral het conflict van 1159 werd gevaarlijk, toen ook de utrechtsche ministerialen in opstand kwamen en door den graaf van Gelre gesteund werden. Gelijk zijn voorgangers stond de bisschop derhalve vijandig tegenover zijn wereldlijke naburen; maar hij kon daarbij niet meer op den steun van den Keizer rekenen. Deze wilde nu de graven niet van zich afstooten en trachtte den vrede te bemiddelen in 1159 door Reinald van Dassel, in 1165 persoonlijk. Hij regelde toen de waterschapskwesties, gaf Friesland als condominium aan Holland en Utrecht en verklaarde Bentheim tot leen van Holland. De bisschop voerde een familiepolitiek door zijn broers tot burggraven van Utrecht te benoemen. Van zijn kerkelijke werkzaamheden is niets bekend. Het zoogenaamde testament is onecht.

Zie: Oorkondenboek van het Sticht Utrecht uitg. door S. Muller en A.C. Bouman (Utr. 1920); B.J.L. de Geer v. Jutfaas, Nog een bladzijde uit de Utr. geschiedenis in Bijdr. v. vaderl. geschiedenis, 3e reeks XI (1896), 161; R. Post, Geschiedenis van Nederland (Amst. 1935), I, 189.

Post