Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Netscher, Caspar]

NETSCHER (Caspar), schilder, geboren 1639 te Heidelberg en overleden 15 Januari 1684 in den Haag. Hoewel het niet door documenten werd vastgelegd, dat Netscher in Heidelberg werd geboren, zijn de mededeelingen van Houbraken hieromtrent goed aanvaardbaar. Zijn vader, de beeldhouwer Johann Netscher, is in Heidelberg gehuwd met Elisabeth Vetter, dochter van een der burgemeesters. Zij was 21 Oct. 1607 in de kloosterkerk van Heidelberg gedoopt. Johann Netscher is reeds vroeg gestorven. In 1641 is zijn weduwe met haar 4 kinderen voor onlusten gevlucht. Zij zocht een toevlucht in een kasteel en wanneer ook dat belegerd wordt, is zij met haar 2 jongste kinderen ontsnapt en naar Arnhem gegaan. Hier leert zij dokter Arnold Tulleken kennen, die de zorg voor Caspar op zich neemt. Wanneer deze zijn teekentalent toont, komt hij in de leer bij den stilleven- en portretschilder Herman Coster. Tot voltooiing van zijn opleiding gaat hij omtr. 1654 naar Gerard Terborch, een verre bloedverwant van Tulleken. Vooral Netscher's vroege schilderijen verraden sterk diens invloed. De technische vaardigheid, waarmee hij stoffen weergeeft, heeft hij zeker aan Terborch te danken. Enkele jaren heeft hij voor kunsthandelaars gewerkt. In 1658-59 onderneemt hij een reis naar Rome. Hij nam zijn route over Frankrijk en reisde per schip naar Bordeaux, waar hij is blijven steken. 25 November 1659 is hij er gehuwd met Margarethe Godin, dochter van een mathematicus en fonteinmaker. Vóór of in 1662 is hij in den Haag terug met zijn vrouw en zijn zoon Theodoor. Zijn vrouw overleed daar 11 Sept. 1694. In 1668 werd hij burger van den Haag. Hij schilderde genre-stukken, mythologische en bijbelsche tafereelen en vooral portretten.

Aanvankelijk komen zijn modellen uit de een-

[p. 667]

voudige en gegoede burgerkringen; spoedig wordt hij beroemd en allerlei voorname personnages werden door hem uitgebeeld. Hij schilderde o.a. het portret van den engelschen gezant Sir William Temple en diens familie. Een aanbod van Karel II om naar Engeland te komen heeft hij, waarschijnlijk wegens zijn zwakke gezondheid, afgeslagen. In zijn oeuvre nemen vooral de vrouwenportretten een belangrijke plaats in. Hij flatteerde de vrouwen en gaf voortreffelijk hun kleeding weer. Vele stukken droegen de namen van beroemde personen, die zeker niet allen tusschen 1662 en 1684 in den Haag zijn geweest. Zelf heeft hij Holland vermoedelijk niet meer verlaten. Waarschijnlijk berustten die namen op fantasie. Hij heeft veel teekeningen gemaakt, gewoonlijk slechts vluchtige schetsen met de pen of met krijt. Zij bevatten dikwijls aanteekeningen over de kleuren, soms over den prijs, waarvoor het schilderij werd uitgevoerd. 17 Februari 1674 heeft hij met zijn vrouw een testament gemaakt. Als hij in 1684 sterft, laat hij zijn vrouw en 9 kinderen een aanzienlijk vermogen na. Tot zijn leerlingen hebben o.a. behoord zijn zoons Theodoor en Constantijn, Daniel Haring en Jacob v.d. Does. De werken van Constantijn gingen wegens dezelfde signatuur dikwijls op naam van Caspar. Hij had een vrij aanzienlijk schilderijenkabinet, dat 14 Juli 1749 te 's Gravenhage werd verkocht.

Geschilderde zelfportretten o.a. in het Museum te Cassel, de Uffizi te Florence, verz. J.A.H. Netscher te 's Gravenhage, Heremitage te Leningrad, in Vernon Gallery, Kensington Museum te Londen, Rijksmus. te Amsterdam, zelfportretten met zijn vrouw en kind in het Mauritshuis te 's Gravenhage, verz. Czernin te Weenen, verz. A. Holtzman te Amsterdam. Naar verscheiden dezer portretten zijn prenten gemaakt o.a. door B. Vaillant, R. Mengs, P. Andouin, Henia, A.C. Zeelander, J.W. Vos, F. David, R. Muys, J. Klauber, W. Vaillant, J. Houbraken, A. Maurin. Een teekening door T. Netscher is in het Rijksprentenkabinet te Amsterdam.

Zie: A. von Wurzbach, Niederl. Künstlerlexikon II (1910), 226 en III (1911), 129: U. Thieme und F. Becker, Allgem. Lexikon der bildenden Künstler XXV (1931), 398; C. Hofstede de Groot, Beschreib. und krit. Verzeichnis der Werke der hervorragendsten Maler des XVII. Jdhrh. V (1912), 155; A. Bredius in Oud- Holland (1887), 263; Max Huffschmid in Neues Archiv für die Geschichte der Stadt Heidelberg (1922).

van Guldener