Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 10

[Moor, Bernhardinus de]

MOOR (Bernhardinus de), geb. te Maassluis 29 Jan. 1709, overl. te Leiden 18 Juli 1780. Zijn gelijknamige vader was predikant, evenals zijn gelijknamige overgrootvader. De laatstgenoemde stond te Lopikerkapel sedert 1647, te Benschop van 1650-55, daarna te Kuilenburg, en van 1661-80 te Gouda; zijn vrouw was Adriana van Vollenhoven. Diens kleinzoon stond te Oud-Loosdrecht sedert 1695, van 1701-12 te Maassluis, daarna tot zijn dood in 1743 te Gouda; hier is hem gevraagd om buitengewoon hoogleeraar te worden, doch hij is ‘ongezind geweest’ (Sepp, a.w. I, 119). Hij schreef: Het bestendig geluk van een geestelijk overwinnaar.... Openb. 3:12, tot een afscheidsreden aan het.... synodus van Z.- Holland binnen Gorinchem.... Juli 1736 (Gouda, Gorinch. 1737).

De in dit art. bedoelde (1709-80) studeerde op de latijnsche school te Gouda, daarna te Leiden in de godgeleerdheid van 1726 tot omstreeks 1730, vervolgens te Utrecht. Hij behoorde tot de voetiaansche richting. Te Leiden hield hij een Disputatio de justitia vindicativa Deo essentiali (Lugd. Bat. 1730). Hierna werd hij predikant te Ingen in 1732, te Broek in Waterland in 1734, te Oost-Zaandam in 1738, te Enkhuizen in 1743. Benoemd tot hoogleeraar te Franeker in 1744, volgde terstond daarop zijn benoeming als hoogleeraar te Leiden. In 1736, als predikant te Broek in Waterland, was hij intusschen te Leiden gepromoveerd, na zijn Dissertatio ad Acta III: 19, Πєрἰ кαιwv ἀvαψύΣєwσ, d.i. over de tijden der verkoeling.

Verschenen zijn in deze jaren zijn intree- en afscheidsredenen van Ingen, Broek in Waterland en Oost-Zaandam onder den titel: Levi's Leeramt en offerwerk, het slot van het O.T.; Vreemde boulieden in des Heeren tempel; De priesterlijke zegen; Des Heeren Thummim en Urim.... (Amst. 1739). Na zijn benoeming te Leiden heeft hij voor den senaat te Franeker niet alleen zijn aanstelling overgelegd, maar ook zijn gedrukte Afscheidsrede van Enkhuizen en eerste academische kerkrede te Franeker.... (Fran. 1745). Boeles acht hierin het bewijs geleverd, dat hij althans zijn werk te Franeker heeft aanvaard. Zonder evenwel de inaugureele rede gehouden te hebben, nam hij afscheid met een Leerrede over 1 Tim. 3:16. Op 21 Juni 1745 hield hij zijn inaugureele oratie te Leiden: Oratio de imperfecta ecclesiae militantis felicitate (Lugd. Bat. 1745), vertaald door Balduinus ter Braak (zie dl. I, kol. 447 v.; Visscher en van Langeraad, Het protest. vaderland. Biogr. Woordenboek I, 556 v.) als: Inwijinge over den onvolmaakten gelukstaat der strijdende kerke op aarde (Leid. 1745). Te Leiden is hij ook tot predikant beroepen, en in 1752 heeft hij de zuidhollandsche synode te Breda bijgewoond. In 1757 droeg hij het rectoraat over met zijn: Oratio de eo, quod nimium est in scientia theologica. Hij werd emeritus 19 April 1779. Hij vermaakte ƒ 4000 aan de hooge-

[p. 648]

school ter ondersteuning van theologische studenten uit Lithauen.

Van hem verscheen: Orationes duae (Leid. 1745, 1757); Commentarius perpetuus in Johannis Marckii Compendium theologiae Christianae.... I (Lugd. Bat. 1761), II (L.B. 1763), III (L.B. 1765), IV-VII en supplementen (L.B. 1778); Intree- en afscheidsredenen.... (Leyd. 1752); Gedagtenis van zijnen dienst in verscheyde gemeentens bewaard.... (Leyd. 1752); Twee leerredenen over 2 Cor. 12:2-9.... (Leid. 1753); Het kort begrip.... (Leyd. 1756); Leydens ontzet gevierd.... in 1746, en herdrukt (Leid. 1774); Aanmerkingen op de orde des heils door D. Kleman (Leyd. 1775); Oude en nieuwe dingen.... (Leid. 1779).

Zijn door K. de Moor geschilderd portret van 1745 is in de Universiteit te Leiden; voorts gegraveerde portretten door P. Tanjé, door P. de Mare en L. Springer, de laatste twee naar L.B. Coelers.

Zie: B. Glasius, Godgeleerd Nederland II ('s Hert. 1853), 531-533; III ('s Hert. 1856), 674; Kerkelijk Handboek (1903), Bijl., 138v.; (1907), Bijl., 116 v., 135; (1908), Bijl., 108, 113, 152; (1910), Bijl., 152, 159, 162; W.B.S. Boeles, Frieslands Hoogeschool en het rijksathenaeum te Franeker II (Leeuw. 1879), 478-484; M. Siegenbeek, Gesch. der leidsche hoogeschool 1575-1825, II (Leid. 1832), 200 v.; R. Arrenberg, Naamregister van nederduitsche boeken tot 1787, 279, 361; H.C. Rogge, Bibliotheek v. contraremonstr. en geref. geschriften (Amst. 1865), 141, 208; C. Sepp, Johannes Stinstra en zijn tijd II (Amst. 1866), 41, 52-54; W.J.A. Jonckbloet, Gedenkboek der hoogeschool te Groningen (Gron. 1864), Bijlagen, 59; Nederl. geleerd Europa XI, 593; Bibliotheca theol. et philos. (Lugd. Bat., Burgersdijk en Niermans, 1900), 788, nos. 617-620); J. Reitsma, Gesch. van de Hervorming en de Herv. Kerk der Ned., 4e dr. (Utr. 1933), 425; L. Knappert, Gesch. der Ned. Herv. Kerk II (Amsterdam 1912), 89, aant. 5, 151; Kobus en de Rivecourt, Biogr. handwoordenboek II (Zutph. 1870), 352.

Knipscheer